Sev Berd
Sev Berd aŭ Nigra Fortikaĵo (en la armena Սև բերդ; ruse Чёрная Крепость, Ĉornaja Krepost) estas forlasita rusa imperia fortikaĵo en Gjumri, provinco Ŝirako, Armenio. La fortikaĵo, kiu situas 8 kilometrojn for de la turka limo, estis konstruita kiel reago al la rusa-turka milito de 1828-1829. Ĝi estas nacia kultura heredaĵo en Armenio.
La fortikaĵo estis konstruita sur la pinto de monteto, kaj la plena fortikaĵo postulis tutan jardekon post kiam la unuaj ŝtonoj estis metitaj en 1834. La fortikaĵo estas ĉirkaŭ 360-gradaj ronda strukturo el nigra ŝtono, de kiu ĝi ricevas sian nomon. Post la malvenko de Rusio en la Krimea Milito, Sev Berd estis ĝisdatigita kaj nomumita "bonega" fortikaĵo. Ĝi neniam suferis sieĝon, sed ĝi havis strategian gravecon en venkoj super la turkoj en postaj militoj, kiuj daŭris ĝis 1878. La fortikaĵo estis elrangigita en 1887, post la fino de la rusa-turka milito de 1877-1878. Rusio gajnis fortikaĵojn en Kars kaj Batumi.
La Rusa 102-a Milita Bazo estis konstruita en la 1940-aj jaroj apud Sev Berd. La bazo restas aktiva hodiaŭ por la rusa militistaro, kiu disponigas nacian defendan subtenon al Armenio. La fortikaĵo estis aĉetita de la familio Balasanjan en 2012. Posedanto Misak Balasanjan igis el ĝi turisman allogaĵon.