Akvofonto: Malsamoj inter versioj
[nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Narvalo (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 57 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q124714) |
||
Linio 76: | Linio 76: | ||
[[Kategorio:Akvo]] |
[[Kategorio:Akvo]] |
||
[[Kategorio:Hidrologio]] |
[[Kategorio:Hidrologio]] |
||
[[ar:ينبوع]] |
|||
[[az:Bulaq]] |
|||
[[bg:Извор]] |
|||
[[br:Eienenn]] |
|||
[[ca:Font]] |
|||
[[cs:Pramen]] |
|||
[[da:Kilde (vand)]] |
|||
[[de:Quelle]] |
|||
[[el:Υδάτινη πηγή]] |
|||
[[en:Spring (hydrology)]] |
|||
[[es:Manantial]] |
|||
[[et:Allikas]] |
|||
[[fa:چشمه]] |
|||
[[fi:Lähde]] |
|||
[[fiu-vro:Läteq]] |
|||
[[fr:Source (hydrologie)]] |
|||
[[gl:Fonte]] |
|||
[[he:מעיין]] |
|||
[[hi:पानी का चश्मा]] |
|||
[[ht:Sous]] |
|||
[[hu:Forrás (hidrológia)]] |
|||
[[id:Mata air]] |
|||
[[is:Ölkelda (uppspretta)]] |
|||
[[it:Sorgente (idrologia)]] |
|||
[[ja:湧水]] |
|||
[[ka:წყარო (გეოგრაფია)]] |
|||
[[kk:Бұлақтар]] |
|||
[[ko:샘]] |
|||
[[ku:Kanî]] |
|||
[[li:Bron]] |
|||
[[ln:Lizíbá]] |
|||
[[lt:Versmė]] |
|||
[[lv:Avots (ūdens)]] |
|||
[[mhr:Памаш]] |
|||
[[nl:Bron (water)]] |
|||
[[no:Kilde (vann)]] |
|||
[[pl:Źródło]] |
|||
[[pt:Nascente (hidrografia)]] |
|||
[[qu:Pukyu]] |
|||
[[ro:Izvor]] |
|||
[[ru:Родник]] |
|||
[[sah:Дьүүктэ]] |
|||
[[scn:Surgenti]] |
|||
[[simple:Spring (water)]] |
|||
[[sk:Prameň (voda)]] |
|||
[[sl:Izvir]] |
|||
[[sn:Chisipiti]] |
|||
[[sv:Vattenkälla]] |
|||
[[th:น้ำซับ]] |
|||
[[tl:Batis (kalawakan ng tubig)]] |
|||
[[tr:Kaynak (coğrafya)]] |
|||
[[uk:Джерело]] |
|||
[[vec:Fontego de aqua]] |
|||
[[vi:Mạch nước]] |
|||
[[war:Burabod]] |
|||
[[yi:קוואל וואסער]] |
|||
[[zh:泉]] |
Kiel registrite je 22:57, 20 mar. 2013
Akvofonto (aŭ mallonge Fonto) estas la loko, kie akvo nature eliĝas el tero.
Ofte estas la komenco de akvofluo, rojo, torento, rivero, sed akvofonto povas rekte flui al lago, marĉo, maro.
Formiĝo
Se la tavolo da terkrusto, en kiu akvo trairas, (tiel nomata grundakvejo) kontaktas la ternivelon, okaze de terkavo, talvego, pliiĝo de deklivo aŭ fosado, grundavo elfluas. Povas esti nur ŝvitiĝo, malsekejo, malgranda marĉo. Sed, se la grundakvejo estas tie limigita de netralasivaj tavoloj, povas esti lokalizata elfluo, aŭ eĉ ŝpruco.
La hidrogeologio povas klasi la akvofontojn en variaj tipoj.
- Elverŝa fonto
- Krasta fonto
- Reelfluejo, tie, kie akvovojo, kiu subteriĝis, reeliras al surfaco
- Ŝpruca fonto, au Arteza Puto
Akvofonto povas esti daŭra (kontinua) aŭ nedaura (nekontinua). Nekontinuaj, ekzemple, estas la krastaj fontoj. Akvo cirkulas rapide en karsta grundakvejo, kaj fontoj povas esti abundaj kaj nedaŭraj.
Klasifiko
La akvofontoj estas ofte klasifigataj laŭ iliaj debito, la plej akvodonaj, tiuj, kiuj donas almenaŭ 2800 litrojn en sekundo (L/s), estas tiel dirataj "Unua grando"
grando | debito (L/s) |
---|---|
1a grando | 2800 |
2a grando | 280 al 2 800 |
3a grando | 28 al 280 |
4a grando | 6,3 al 28 |
5a grando | 0,63 al 6,3 |
6a grando | 63 mL/s al 630 mL/s |
7a grando | 8 al 63 mL/s |
8a grando | malpli ol 8 mL/s |
0 grando | nenia fluo (estinta/historia fonto) |
Ĥemia komponado
La akvo trairinte rokojn povas solvi mineralonj. Pro tio, akvo de fonto estas ofte vendata en botelo kun la (ofte trompa) nomo de mineralakvo.
Akvofonto kiel vivmedio
La vivmedio en fonto (tiel nomata Krenalo[1], el la greka κρήνη, = fonto), karakteriziĝas per :
- malgranda vario de la akva temperaturo, kaj dumtage, kaj dumjare
- malmulteco da sterkaj elementoj
- ŝanĝa fluo sur malgranda distanco
- malgranda kvanto da solvata oksigeno, la akvo venante de sub tero.
Pliofte tie kreskas briofito (aŭ muskoj), ĉar vaskulaj plantoj ne povas instaliĝi pro la fluo kaj la ombro.
Oni tie ĝenerale ne trovas fiŝojn.
Notoj kaj referencoj