Gambovjolo: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Anstataŭigo de ne plu uzota Ŝablono:EL; vidu VP:DT en Marto 2017
786r (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 1: Linio 1:
[[Dosiero:Karl Friedrich Abel by Thomas Gainsborough.jpg|thumb|250px|[[Karl Friedrich Abel]] kun gambovjolo]]
[[Dosiero:Karl Friedrich Abel by Thomas Gainsborough.jpg|eta|[[Karl Friedrich Abel]] kun gambovjolo]]
'''Gambovjolo''' estas [[kordinstrumento]]. Ĝi sonas malpli laŭte kaj malpli brile ol la violono,
'''Gambovjolo''' estas [[kordinstrumento]]. Ĝi sonas malpli laŭte kaj malpli brile ol la violono, sed tamen delikate kaj mistere. Laŭ registro ĝi pli similas al la violonĉelo. Ĝi ofte pensigas pri voĉo eĥanta en la memoro, kiel en la komponaĵo de [[Marin Marais]] ''Les voix humaines'', kaj ĝi povas esti ankaŭ tenere karesa, kiel en la duetoj de la [[Sinjoro de Sainte-Colombe]], ''Concerts pour deux violes égales''.
sed tamen delikate kaj mistere. Laŭ registro ĝi pli similas al la violonĉelo. Ĝi ofte pensigas pri voĉo eĥanta en la memoro, kiel en la komponaĵo de [[Marin Marais]] ''Les voix humaines'',
kaj ĝi povas esti ankaŭ tenere karesa, kiel en la duetoj de la [[Sinjoro de Sainte-Colombe]]
''Concerts pour deux violes égales''.


== Uzoj ==
== Uzoj ==
[[Dosiero:Viola da gamba.png|eta|Diversaj grandoj de gambovjolo de ''Syntagma musicum'' de Michael Praetorius, 1618]]


Ofte ĝi estis uzata nur por ludi la [[basa]]n akompanadon, aŭ akompani solistan muzikilon, ekz. [[klaviceno]]n. Ekzemple en la muziko de la [[angla kampardancado]] la baso estas ludata de gambovjolo.<ref>http://stringedinstrumentdatabase.aornis.com/datumbazo/ Datumbazo de kordinstrumentoj.</ref>
Ofte ĝi estis uzata nur por ludi la [[basa]]n akompanadon, aŭ akompani solistan muzikilon, ekzemple [[klaviceno]]n. Ekzemple en la muziko de la [[angla kampardancado]] la baso estas ludata de gambovjolo.<ref>[http://stringedinstrumentdatabase.aornis.com/datumbazo/ Datumbazo de kordinstrumentoj]</ref>


Ĝi ankaŭ estis multe ludata, precipe en [[Anglio]], en [[gambovjolaro]]j, t.e. kolektoj de pluraj gambovjoloj diversregistraj. Tia muziko, komponata precipe en la unua duono de la 17-a jarcento,
Ĝi ankaŭ estis multe ludata, precipe en [[Anglio]], en [[gambovjolaro]]j, t.e. kolektoj de pluraj gambovjoloj diversregistraj. Tia muziko, komponata precipe en la unua duono de la 17-a jarcento, estas kompleksa, revema, subtila, kaj nuancoplena.
estas kompleksa, revema, subtila, kaj nuancoplena.


Pli malfrue oni ankaŭ, precipe en Francio, ludis ĝin kiel solistan instrumenton. Unu inter la plej famaj komponistoj por solista gambovjolo estis la tiel nomata [[Sinjoro de Sainte-Colombe]].
Pli malfrue oni ankaŭ, precipe en Francio, ludis ĝin kiel solistan instrumenton. Unu inter la plej famaj komponistoj por solista gambovjolo estis la tiel nomata [[Sinjoro de Sainte-Colombe]].
Linio 16: Linio 13:
La historie lasta komponisto por la gambovjolo estis la germana [[Karl Friedrich Abel]].
La historie lasta komponisto por la gambovjolo estis la germana [[Karl Friedrich Abel]].


Post ĝia malfavoriĝo (ekde la 18-a jarcento) kaj forgesiĝo flanke de ĉiuj krom la historiistoj kaj muzeogardistoj, oni remalkovris la belecon de ĝia sono kaj de la muzikaĵoj komponitaj por ĝi.
Post ĝia malfavoriĝo (ekde la 18-a jarcento) kaj forgesiĝo flanke de ĉiuj krom la historiistoj kaj muzeogardistoj, oni remalkovris la belecon de ĝia sono kaj de la muzikaĵoj komponitaj por ĝi. Kelkaj muzikistoj refamigis ĝin en la malfrua 20-a jarcento.{{kiu?}}
Kelkaj muzikistoj refamigis ĝin en la malfrua 20-a jarcento.
<!-- Kiu kaj kiam? -->


== Komponistoj, kiuj verkis por la gambovjolo ==
== Komponistoj ==
Komponistoj, kiuj verkis por la gambovjolo:


Angloj:
Angloj:
Linio 43: Linio 39:
:[[Johann Sebastian Bach]]
:[[Johann Sebastian Bach]]


== Nuntempe ==
Nuntempe:


* [[Jordi Savall]]: filmo ''[[Tous les matins du monde]]'' ("Ĉiuj matenoj de la mondo" de [[Alain Corneau]])
* [[Jordi Savall]]: filmo ''[[Tous les matins du monde]]'' ("Ĉiuj matenoj de la mondo" de [[Alain Corneau]])


== Fontoj ==
<gallery>
<references/>
Dosiero:Viola da gamba.png|<!-- thumb|left|180px|es:Viola de gamba es->eo:Aldviolono _de_ _gamba_ en:Various sizes of viol, from Michael Praetorius' ''Syntagma musicum'' (1618) en->eo:_Various_ (katizas, dimensioj, grandoj) (da, de) gambovjolo, (de, ek de, el) Michael Praetorius' ''_Syntagma_ _musicum_'' (1618) nn:Fire medlemmer av gambefamilien frå ''Syntagma musicum''. nl:Diverse typen viola da gamba's nl->eo:_Diverse_ _typen_ gambovjolo's de:Die Gamben-Familie: (1. 2. 3. Viola da Gamba 4. Violone, Groß Viol-de Gamba Baß) de->eo:_Die_ _Gamben_-_Familie_: (1. 2. 3. Gambovjolo 4. _Violone_, _Groß_ _Viol_-_de_ _Gamba_ _Baß_) sv:Viola da gamba av olika storlekar. sv->eo:_Viola_ _da_ gambovjolo _av_ _olika_ _storlekar_. -->
</gallery>


== Eksteraj ligiloj ==
== Eksteraj ligiloj ==
* http://www.vdgs.demon.co.uk <!-- en:The Viola da Gamba Society en->eo:La Aldviolono da _Gamba_ (Socio, Societo) -->
* ''[http://www.vdgs.demon.co.uk The Viola da Gamba Society]'' ({{en}})
* http://www.sankey.ws/viol.html <!-- en:The Sound of the Division Viol en->eo:La (Sono, Sondi, Klarioni, Soni) (da, de) la (Divizio, Divido) Gambovjolo -->
* ''[http://www.sankey.ws/viol.html The Sound of the Division Viol]'' ({{en}})
* http://www.unc.edu/~jbr/MEGAVIOL.DOS <!-- en:Megaviol: A Bibliography en->eo:_Megaviol_: (A, _) Bibliografio -->
* ''[http://www.unc.edu/~jbr/MEGAVIOL.DOS Megaviol: A Bibliography]'' (bibliografio, en la angla)
* http://www.vdgsj.org <!-- ja:日本ヴィオラ・ダ・ガンバ協会 -->
* ''[http://www.vdgsj.org Viola da Gamba society of Japan]'' ({{ja}})


[[Kategorio:Muzikaj instrumentoj]]
[[Kategorio:Muzikaj instrumentoj]]

Kiel registrite je 23:59, 5 feb. 2018

Karl Friedrich Abel kun gambovjolo

Gambovjolo estas kordinstrumento. Ĝi sonas malpli laŭte kaj malpli brile ol la violono, sed tamen delikate kaj mistere. Laŭ registro ĝi pli similas al la violonĉelo. Ĝi ofte pensigas pri voĉo eĥanta en la memoro, kiel en la komponaĵo de Marin Marais Les voix humaines, kaj ĝi povas esti ankaŭ tenere karesa, kiel en la duetoj de la Sinjoro de Sainte-Colombe, Concerts pour deux violes égales.

Uzoj

Diversaj grandoj de gambovjolo de Syntagma musicum de Michael Praetorius, 1618

Ofte ĝi estis uzata nur por ludi la basan akompanadon, aŭ akompani solistan muzikilon, ekzemple klavicenon. Ekzemple en la muziko de la angla kampardancado la baso estas ludata de gambovjolo.[1]

Ĝi ankaŭ estis multe ludata, precipe en Anglio, en gambovjolaroj, t.e. kolektoj de pluraj gambovjoloj diversregistraj. Tia muziko, komponata precipe en la unua duono de la 17-a jarcento, estas kompleksa, revema, subtila, kaj nuancoplena.

Pli malfrue oni ankaŭ, precipe en Francio, ludis ĝin kiel solistan instrumenton. Unu inter la plej famaj komponistoj por solista gambovjolo estis la tiel nomata Sinjoro de Sainte-Colombe.

La historie lasta komponisto por la gambovjolo estis la germana Karl Friedrich Abel.

Post ĝia malfavoriĝo (ekde la 18-a jarcento) kaj forgesiĝo flanke de ĉiuj krom la historiistoj kaj muzeogardistoj, oni remalkovris la belecon de ĝia sono kaj de la muzikaĵoj komponitaj por ĝi. Kelkaj muzikistoj refamigis ĝin en la malfrua 20-a jarcento.[kiu?]

Komponistoj

Komponistoj, kiuj verkis por la gambovjolo:

Angloj:

William Byrd
John Dowland
John Jenkins
William Lawes
Matthew Locke
Henry Purcell

Francoj:

Monsieur de Sainte-Colombe
Marin Marais
François Couperin
Antoine Forqueray

Germanoj:

Karl Friedrich Abel
Johann Sebastian Bach

Nuntempe:

Fontoj

  1. Datumbazo de kordinstrumentoj

Eksteraj ligiloj