Toba: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e forigo de superflua kodo |
LiMrBot (diskuto | kontribuoj) esperantigita parametro, formatigo de titoloj, +Projektoj, kosmetikaj ŝanĝoj |
||
| Linio 13: | Linio 13: | ||
|Elfluo = Rivero Asahan |
|Elfluo = Rivero Asahan |
||
|Areo_de_baseno = |
|Areo_de_baseno = |
||
|Landoj_de_baseno = |
|Landoj_de_baseno = Norda [[Sumatro]], [[Indonezio]] |
||
|Longo = 100 |
|Longo = 100 |
||
|Larĝo = 30 |
|Larĝo = 30 |
||
|Areo = 1130 |
|Areo = 1130 |
||
|Profundo = |
|Profundo = |
||
|Maksimuma_profundo = 505 |
|Maksimuma_profundo = 505 |
||
|Volumeno = 240 |
|Volumeno = 240 |
||
|Restad-tempo = |
|Restad-tempo = |
||
|Bordo = |
|Bordo = |
||
|Alto = 905 |
|Alto = 905 |
||
|Insuloj = [[Samosir]] |
|Insuloj = [[Samosir]] |
||
|Urboj = |
|Urboj = |
||
| Linio 32: | Linio 32: | ||
En 1949 la [[Nederlando|(Nederlanda, Nederlandano)]] [[geologo]] [[_Rein_ kamioneto _Bemmelen_]] raportita (tiu, ke, kiu) Toba estis ĉirkaŭbarita per tavolo de [[_ignimbrite_]] rokoj, kaj (tiu, ke, kiu) ĝi estis granda vulkana [[_caldera_]]. Poste (esploristoj, esploristas) fundamenti [[_rhyolite_]] cindro simila al (tiu, ke, kiu) en la _ignimbrite_ ĉirkaŭ _Toba_ (nun nomita Juna _Toba_ [[_Tuff_]] al (distingi, diferencigi) ĝi de tavoloj (krustis, deponita) en antaŭa (eksplodoj, eksplodas)) en [[Malajzio]] kaj [[Barato]], 3000 km for. [[Oceanografio|_Oceanographers_]] esplorita _Toba_ cindro, kun ĝia karakterizo (kemiaĵo, kemia) "_fingerprint_", sur la planko de la orienta [[Hinda Oceano]] kaj la [[Bengala Golfo]]. |
En 1949 la [[Nederlando|(Nederlanda, Nederlandano)]] [[geologo]] [[_Rein_ kamioneto _Bemmelen_]] raportita (tiu, ke, kiu) Toba estis ĉirkaŭbarita per tavolo de [[_ignimbrite_]] rokoj, kaj (tiu, ke, kiu) ĝi estis granda vulkana [[_caldera_]]. Poste (esploristoj, esploristas) fundamenti [[_rhyolite_]] cindro simila al (tiu, ke, kiu) en la _ignimbrite_ ĉirkaŭ _Toba_ (nun nomita Juna _Toba_ [[_Tuff_]] al (distingi, diferencigi) ĝi de tavoloj (krustis, deponita) en antaŭa (eksplodoj, eksplodas)) en [[Malajzio]] kaj [[Barato]], 3000 km for. [[Oceanografio|_Oceanographers_]] esplorita _Toba_ cindro, kun ĝia karakterizo (kemiaĵo, kemia) "_fingerprint_", sur la planko de la orienta [[Hinda Oceano]] kaj la [[Bengala Golfo]]. |
||
===La erupcio=== |
=== La erupcio === |
||
-->[[Dosiero:Lake Toba location.png| |
-->[[Dosiero:Lake Toba location.png|eta|170px|dekstra|]]<!-- Situo de Toba montrita en (ruĝa, legita) sur mapo.]] |
||
La '''_Toba_ erupcio''' (la '''_Toba_ evento''') okazis je kio estas nun Toba pri 71,500 ± 4000 jaroj antaŭe. Ĝi havis taksita [[Vulkana _Explosivity_ Indekso]] de 8 (priskribis kiel "mega-kolosa"), farante ĝi eble la plej granda [[vulkana erupcio]] en la lasta du milionaj jaroj. [[_William_ Mi. Rozo|Kalkula Rozo]] kaj [[_Craig_ _Chesner_]] de [[Miĉigana Teknologia Universitato]] (deduktis, konkludita) (tiu, ke, kiu) la tuteca kvanto de _erupted_ materialo estis pri 2800 kuba km (670 kubaj mejloj) — ĉirkaŭ 2000 km³ de [[_ignimbrite_]] (tiu, ke, kiu) fluis super la tero kaj ĉirkaŭ 800 km³ (tiu, ke, kiu) _fell_ kiel cindro, kun la (vento, bobeni) blovanta la plejparto de ĝi al la okcidento. Per kontrasto, la [[1980 erupcio de Monto Saint Helens]] _ejected_ ĉirkaŭ 1 kuba km de materialo, dum la plej granda vulkana erupcio en historia (tempoj, fojoj), je [[(Munti, Monto) _Tambora_]] en [[1815]], disradiis la ekvivalento de ĉirkaŭ 100 kubaj kilometroj de densa roko kaj kreis la "[[Jaro Sen Somero]]" kiel malproksime kiel Nordameriko. |
La '''_Toba_ erupcio''' (la '''_Toba_ evento''') okazis je kio estas nun Toba pri 71,500 ± 4000 jaroj antaŭe. Ĝi havis taksita [[Vulkana _Explosivity_ Indekso]] de 8 (priskribis kiel "mega-kolosa"), farante ĝi eble la plej granda [[vulkana erupcio]] en la lasta du milionaj jaroj. [[_William_ Mi. Rozo|Kalkula Rozo]] kaj [[_Craig_ _Chesner_]] de [[Miĉigana Teknologia Universitato]] (deduktis, konkludita) (tiu, ke, kiu) la tuteca kvanto de _erupted_ materialo estis pri 2800 kuba km (670 kubaj mejloj) — ĉirkaŭ 2000 km³ de [[_ignimbrite_]] (tiu, ke, kiu) fluis super la tero kaj ĉirkaŭ 800 km³ (tiu, ke, kiu) _fell_ kiel cindro, kun la (vento, bobeni) blovanta la plejparto de ĝi al la okcidento. Per kontrasto, la [[1980 erupcio de Monto Saint Helens]] _ejected_ ĉirkaŭ 1 kuba km de materialo, dum la plej granda vulkana erupcio en historia (tempoj, fojoj), je [[(Munti, Monto) _Tambora_]] en [[1815]], disradiis la ekvivalento de ĉirkaŭ 100 kubaj kilometroj de densa roko kaj kreis la "[[Jaro Sen Somero]]" kiel malproksime kiel Nordameriko. |
||
| Linio 39: | Linio 39: | ||
Al doni ideo de ĝia grandeco, konsideri (tiu, ke, kiu) kvankam la erupcia prenita loko en [[Indonezio]], ĝi (krustis, deponita) cindra tavolo proksimume 15 cm (6 en) dika super la tuta Hindio; je unu situo en centra Barato, la _Toba_ cindra tavolo hodiaŭ estas supren al 6 m (20 (futo, piedoj)) dika<_ref_>_Acharyya_ S.K., kaj _Basu_ P.K. 1992. "_Toba_ cindro sur la Hindio kaj ĝiaj implikacioj por korelacio de malfrua plejstocena aluvio." ''_Quaternary_ Esplori'' '''40''':10-19</_ref_> kaj partoj de [[Malajzio]] estis kovrita kun 9 m de _ashfall_.<_ref_>_Scrivenor_, J.B. 1931. ''La Geologio de _Malaya_'' (Londono: _MacMillan_), (tononomis, notita) per _Weber_.</_ref_> Aldone ĝi havas estas kalkulita (tiu, ke, kiu) kvanto de 10<sup>10</sup> tunoj de [[sulfura acido]] estis _ejected_ enen la (etoso, atmosfero) per la evento, kaŭzanta [[acida pluvo]] _fallout_.<_ref_>_Huang_ C.Y., _Zhao_ M.Ikso., _Wang_ C.C., kaj _Wei_ G.J. 2001. "Malvarmetanta de la Sudĉina Maro per la _Toba_ erupcio kaj korelacio kun alia klimato _proxies_ ca. 71,000 jaroj antaŭe." ''_Geophysical_ Esplori (Leteroj, Literoj)'' '''28''':3915-3918, (tononomis, notita) per _Weber_.</_ref_> |
Al doni ideo de ĝia grandeco, konsideri (tiu, ke, kiu) kvankam la erupcia prenita loko en [[Indonezio]], ĝi (krustis, deponita) cindra tavolo proksimume 15 cm (6 en) dika super la tuta Hindio; je unu situo en centra Barato, la _Toba_ cindra tavolo hodiaŭ estas supren al 6 m (20 (futo, piedoj)) dika<_ref_>_Acharyya_ S.K., kaj _Basu_ P.K. 1992. "_Toba_ cindro sur la Hindio kaj ĝiaj implikacioj por korelacio de malfrua plejstocena aluvio." ''_Quaternary_ Esplori'' '''40''':10-19</_ref_> kaj partoj de [[Malajzio]] estis kovrita kun 9 m de _ashfall_.<_ref_>_Scrivenor_, J.B. 1931. ''La Geologio de _Malaya_'' (Londono: _MacMillan_), (tononomis, notita) per _Weber_.</_ref_> Aldone ĝi havas estas kalkulita (tiu, ke, kiu) kvanto de 10<sup>10</sup> tunoj de [[sulfura acido]] estis _ejected_ enen la (etoso, atmosfero) per la evento, kaŭzanta [[acida pluvo]] _fallout_.<_ref_>_Huang_ C.Y., _Zhao_ M.Ikso., _Wang_ C.C., kaj _Wei_ G.J. 2001. "Malvarmetanta de la Sudĉina Maro per la _Toba_ erupcio kaj korelacio kun alia klimato _proxies_ ca. 71,000 jaroj antaŭe." ''_Geophysical_ Esplori (Leteroj, Literoj)'' '''28''':3915-3918, (tononomis, notita) per _Weber_.</_ref_> |
||
-->[[Dosiero:Toba overview.jpg| |
-->[[Dosiero:Toba overview.jpg|eta|170px|dekstra|]]<!-- [[_Landsat_]] foto de Sumatro ĉirkaŭbaranta Toba]] |
||
La sinsekva kolapso formita [[_caldera_]] (tiu, ke, kiu), post enspacanta kun akvo, kreis Toba. La insulo en la suda parto de la lago estas formita per _resurgent_ vulkana kupolo. |
La sinsekva kolapso formita [[_caldera_]] (tiu, ke, kiu), post enspacanta kun akvo, kreis Toba. La insulo en la suda parto de la lago estas formita per _resurgent_ vulkana kupolo. |
||
Kvankam la jaro povas neniam esti precize difinita, paradokse la sezono povas: nur la [[Musono|somera musono]] povis havi (krustita, deponita) _Toba_ _ashfall_ en la Sudĉina Maro, (implicanta, enhavanta) (tiu, ke, kiu) la erupcia prenita loko iam dum la norda somero<_ref_>_Bühring_ C., kaj _Sarnthein_ Sinjoro 2000. "_Toba_ cindraj tavoloj en la Sudĉina Maro: indikaĵo de _constrasting_ (vento, bobeni) (direktoj, instrukcio) dum erupcio ca. 74 ka." ''Geologio'' '''28''':275-278.</_ref_> La erupcio (ŝuformis, daŭrita) eble du semajnoj, sed la _ensuing_ "vulkana vintro" rezultis en malgrandiĝi en averaĝaj mallokaj temperaturoj per 3 al 3.5 gradoj (Grado celsia, Celsio, Celsia) por kelkaj jaroj. [[Glacia kerno|Gronlandaj glaciaj kernoj]] (rekordo, rikordo) pulso de _starkly_ reduktis niveloj de organika karbono _sequestration_. Tre kelkaj (plantoj, plantas) aŭ (animaloj, animalas, bestoj, bestas) en sud-Orienta Azio devus havi travivita, kaj ĝi estas ebla (tiu, ke, kiu) la erupcio kaŭzis planedo-larĝa morti-for. Estas iu indikaĵo, bazita sur [[_mitochondrial_ DNA]], (tiu, ke, kiu) la homaro (majo, povas) havi (trapasita, pasis) tra [[genetika botelkolo]] en ĉi tiu _timeframe_, reduktanta genetika diverseco pli sube kio devus esti atendita de la aĝo de la specoj. Laŭ la [[_Toba_ (kataklismo, katastrofo) teorio]] proponis per _Stanley_ H. _Ambrose_ de la [[Universitato de Ilinojo je _Urbana_-_Champaign_]] en 1998, homaj loĝantaroj (majo, povas) havi estas reduktita al nur kelkaj dekoj de miloj de (individuoj, individuas, individuaj, personaj) per la _Toba_ erupcio. |
Kvankam la jaro povas neniam esti precize difinita, paradokse la sezono povas: nur la [[Musono|somera musono]] povis havi (krustita, deponita) _Toba_ _ashfall_ en la Sudĉina Maro, (implicanta, enhavanta) (tiu, ke, kiu) la erupcia prenita loko iam dum la norda somero<_ref_>_Bühring_ C., kaj _Sarnthein_ Sinjoro 2000. "_Toba_ cindraj tavoloj en la Sudĉina Maro: indikaĵo de _constrasting_ (vento, bobeni) (direktoj, instrukcio) dum erupcio ca. 74 ka." ''Geologio'' '''28''':275-278.</_ref_> La erupcio (ŝuformis, daŭrita) eble du semajnoj, sed la _ensuing_ "vulkana vintro" rezultis en malgrandiĝi en averaĝaj mallokaj temperaturoj per 3 al 3.5 gradoj (Grado celsia, Celsio, Celsia) por kelkaj jaroj. [[Glacia kerno|Gronlandaj glaciaj kernoj]] (rekordo, rikordo) pulso de _starkly_ reduktis niveloj de organika karbono _sequestration_. Tre kelkaj (plantoj, plantas) aŭ (animaloj, animalas, bestoj, bestas) en sud-Orienta Azio devus havi travivita, kaj ĝi estas ebla (tiu, ke, kiu) la erupcio kaŭzis planedo-larĝa morti-for. Estas iu indikaĵo, bazita sur [[_mitochondrial_ DNA]], (tiu, ke, kiu) la homaro (majo, povas) havi (trapasita, pasis) tra [[genetika botelkolo]] en ĉi tiu _timeframe_, reduktanta genetika diverseco pli sube kio devus esti atendita de la aĝo de la specoj. Laŭ la [[_Toba_ (kataklismo, katastrofo) teorio]] proponis per _Stanley_ H. _Ambrose_ de la [[Universitato de Ilinojo je _Urbana_-_Champaign_]] en 1998, homaj loĝantaroj (majo, povas) havi estas reduktita al nur kelkaj dekoj de miloj de (individuoj, individuas, individuaj, personaj) per la _Toba_ erupcio. |
||
=== Pli ĵusa agado=== |
=== Pli ĵusa agado === |
||
-->[[Dosiero:Lake-toba-2.jpg| |
-->[[Dosiero:Lake-toba-2.jpg|eta|170px|dekstra|]]<!-- Infanoj (leganta, ludanta) en Toba]] |
||
Pli malgranda (erupcioj, erupcias) havi okazita je _Toba_ ekde. La malgranda konuso de '''_Pusukbukit_''' havas formita sur la sudokcidenta marĝeno de la _caldera_ kaj lafo (kupoloj, kupolas). La lasta erupcio (majo, povas) havi estas je '''_Tandukbenua_''' sur la nordokcidenta _caldera_ rando, ekde la (prezenti, aktuala) manko de vegetaĵaro povis esti pro al erupcio en la lasta kelkaj cent jaroj <_ref_>http://www._volcanodiscovery_.cOM/vulkano-(tours, vojaĝoj, vojaĝas)/vulkanoj/indonezio/sumatro/_toba_/</_ref_>. |
Pli malgranda (erupcioj, erupcias) havi okazita je _Toba_ ekde. La malgranda konuso de '''_Pusukbukit_''' havas formita sur la sudokcidenta marĝeno de la _caldera_ kaj lafo (kupoloj, kupolas). La lasta erupcio (majo, povas) havi estas je '''_Tandukbenua_''' sur la nordokcidenta _caldera_ rando, ekde la (prezenti, aktuala) manko de vegetaĵaro povis esti pro al erupcio en la lasta kelkaj cent jaroj <_ref_>http://www._volcanodiscovery_.cOM/vulkano-(tours, vojaĝoj, vojaĝas)/vulkanoj/indonezio/sumatro/_toba_/</_ref_>. |
||
| Linio 52: | Linio 52: | ||
Toba (mensogoj, mensogas, kuŝas) proksima kulpa linio kiu (kuras, ruligas) laŭ la centro de Sumatro nomita la [[Sumatra Ostrompiĝa Zono]] <_ref_>http://vulkano._und_._nodak_._edu_/_vwdocs_/_volc__bildoj/sudorienta_azio/indonezio/_toba_.html</_ref_>. La vulkanoj de Sumatro kaj Javo estas parto de la [[_Sunda_ Arko]], rezulto de la _northeasterly_ delokigo de la [[_Indo_-Aŭstralia Telero]] kiu estas diapozitivanta sub la orienten-movanta [[_Eurasian_ Telero]]. La [[_subduction_ zono]] en ĉi tiu areo estas tre aktiva: la _seabed_ proksima la okcidenta bordo de Sumatro havas havita kelkaj grava (tertremoj, tertremas) ekde 1995, inkluzivanta la 9.3 [[2004 Hinda Oceana Tertremo]] kaj la 8.7 [[2005 Sumatra tertremo]], la _epicenters_ kies estis ĉirkaŭ 300 km de _Toba_. |
Toba (mensogoj, mensogas, kuŝas) proksima kulpa linio kiu (kuras, ruligas) laŭ la centro de Sumatro nomita la [[Sumatra Ostrompiĝa Zono]] <_ref_>http://vulkano._und_._nodak_._edu_/_vwdocs_/_volc__bildoj/sudorienta_azio/indonezio/_toba_.html</_ref_>. La vulkanoj de Sumatro kaj Javo estas parto de la [[_Sunda_ Arko]], rezulto de la _northeasterly_ delokigo de la [[_Indo_-Aŭstralia Telero]] kiu estas diapozitivanta sub la orienten-movanta [[_Eurasian_ Telero]]. La [[_subduction_ zono]] en ĉi tiu areo estas tre aktiva: la _seabed_ proksima la okcidenta bordo de Sumatro havas havita kelkaj grava (tertremoj, tertremas) ekde 1995, inkluzivanta la 9.3 [[2004 Hinda Oceana Tertremo]] kaj la 8.7 [[2005 Sumatra tertremo]], la _epicenters_ kies estis ĉirkaŭ 300 km de _Toba_. |
||
==Popolo== |
== Popolo == |
||
-->[[Dosiero:Toba-House.jpg| |
-->[[Dosiero:Toba-House.jpg|eta|170px|dekstra|]]<!-- _Toba_ Domo]] |
||
La plejparto de la popolo kiu aktuala ĉirkaŭ Toba estas _ethnically_ [[_Batak_ (Indonezio)|_Bataks_]]. Tradicia _Batak_ (domoj, domas) estas (tononomita, notita) por ilia distinga (tegmentoj, tegmentas) (kiu kurbo supren je ĉiu fino, kiel boata (hulo, fuzelaĝo) faras) kaj ilia _colorful_ dekoracio. |
La plejparto de la popolo kiu aktuala ĉirkaŭ Toba estas _ethnically_ [[_Batak_ (Indonezio)|_Bataks_]]. Tradicia _Batak_ (domoj, domas) estas (tononomita, notita) por ilia distinga (tegmentoj, tegmentas) (kiu kurbo supren je ĉiu fino, kiel boata (hulo, fuzelaĝo) faras) kaj ilia _colorful_ dekoracio. |
||
==Vidu ankaŭ== |
== Vidu ankaŭ == |
||
*[[Listo de lagoj en Indonezio]] |
*[[Listo de lagoj en Indonezio]] |
||
*[[Listo de vulkanoj en Indonezio]] |
*[[Listo de vulkanoj en Indonezio]] |
||
| Linio 62: | Linio 62: | ||
*[[Naturkatastrofo]] |
*[[Naturkatastrofo]] |
||
==Referencoj== |
== Referencoj == |
||
{{_Reflist_}} |
{{_Reflist_}} |
||
<div class="references-small"> |
<div class="references-small"> |
||
| Linio 69: | Linio 69: | ||
</div> |
</div> |
||
==Eksteraj ligiloj== |
== Eksteraj ligiloj == |
||
{{Projektoj}} |
|||
{{Portalo|Indonezio}} |
{{Portalo|Indonezio}} |
||
*[http://maps.google.com/maps?ll=2.590517,98.807602&spn=.904475,.975861&t=k&hl=en Satelita bildo sur Google Maps] |
*[http://maps.google.com/maps?ll=2.590517,98.807602&spn=.904475,.975861&t=k&hl=en Satelita bildo sur Google Maps] |
||
| Linio 77: | Linio 78: | ||
*[http://www.andaman.org/BOOK/originals/Weber-Toba/textr.htm Georgo _Weber_, ''_Toba_ Vulkano'']] |
*[http://www.andaman.org/BOOK/originals/Weber-Toba/textr.htm Georgo _Weber_, ''_Toba_ Vulkano'']] |
||
*{{Wikitravel}} --> |
*{{Wikitravel}} --> |
||
== Vidu ankaŭ == |
== Vidu ankaŭ == |
||
* [[Batakoj]] |
* [[Batakoj]] |
||
Kiel registrite je 08:40, 13 dec. 2020
| Toba, Indonezio | ||
|---|---|---|
 Foto de Toba
| ||
| kratera lago • Kaldero • laguno | ||
| Speco de la lago | Vulkana/ tektonika | |
| Ĉefaj elfluoj | Rivero Asahan | |
| Insuloj | Samosir | |
| Landoj de la baseno | Norda Sumatro, Indonezio | |
| Datenoj | ||
| Koordinatoj | 2° 37′ N, 98° 49′ O (mapo)2.616666666666798.816666666667905Koordinatoj: 2° 37′ N, 98° 49′ O (mapo) | |
 Toba, Indonezio | ||
| Supermara alteco | 905 m | |
| Surfaca areo | 1 130 km² | |
| Maksimuma longo | 100 km | |
| Maksimuma larĝo | 30 km | |
| Akva volumeno | 240 m³ | |
| Maksimuma profundo | 505 m | |
Toba (indonezie Danau Toba) estas granda lago, 100 km longa kaj 30 km larĝa, meze de norda parto de la Indonezia insulo Sumatro kun surfaca alto de ĉirkaŭ 900 m (3000 futoj), streĉanta de 2° 53′ N 98° 31′ O / 2.88 °N, 98.52 °O (mapo) al 2° 21′ N 99° 06′ O / 2.35 °N, 99.1 °O (mapo).
