Steleo de Gwanggaeto
La steleo de reĝo Gwanggaeto' de Kogurjo estis starigita en 414 fare de reĝo Jangsu, kiel monumento al lia forpasinta patro. Ĝi estas unu el la plej gravaj fontoj konservitaj por historio de Kogurjo, unu el la Tri Antikvaj Regnoj de Koreio kaj donas valoregan historian detalon pri lia regado same kiel konojn pri Kogurjo-mitologio.
Ĝi staras proksime de tombo de Gwanggaeto, kiu hodiaŭ troviĝas en grandurbo de Ji'an laŭ la Yalu Rivero en aktuala nordorienta Ĉinio, kiu estis ĉefurbo de Kogurjo en tiu tempo. Ĝi estas ĉizita el ununura maso el granito, altas preskaŭ 7 metrojn kaj havas perimetron de preskaŭ 4 metroj. La surskribo estas skribita ekskluzive en klasika ĉina kaj havas 1802 karaktrojn.
La steleo ankaŭ fariĝas fokuso de ŝanĝiĝantaj naciaj rivalecoj en Orientazio manifestita en la interpretoj de la surskribo de la steleo kaj la loko de regno de Kogurjo en modernaj historiaj rakontoj. Preciza kopio de la Gwanggaeto-steleo staras sur la grundoj de Milita Memorigejo de Seulo kaj la frotitaj kopioj faritaj en 1881 kaj 1883 estas en Ĉinio kaj en la Nacia Muzeo de Japanio.
Historio[redakti | redakti fonton]
La loko de la steleo, en Ji'an en la nordorienta ĉina provinco de Ĝjilino, estis ŝlosilo al ĝia longa neglekto. Sekvante la falon de Kogurjo en 668, kaj laŭ pli malgranda mezuro la falo de ĝia posteula ŝtato Balhae en 926, la regiono venis ekster la balanciĝado de la ĉina kaj korea geopolitikoj. Poste la regiono venis sub la kontrolon de multaj Manĉuraj ŝtatoj, precipe la Jurchen kaj de la 16-a jarcento la manĉuoj. Kiam la manĉuoj konkeris Ĉinion en 1644 kaj establis ilian hegemonion, ili ĵaluze gardis sian praulan patrujon en Manĉurio, malpermesis movadon tie de iu ne-manĉuaj popoloj. Tiu soleco venis al fino ĉe la fino de la 19-a jarcento, kiam la regiono estis malfermita por hanelmigrado. Manĉurio poste iĝis la avidita premio de rivalantaj regionaj potencoj, precipe Rusio kaj Japanio por ĝiaj riĉaj krudmaterialoj kaj strategia loko.
La malfermiĝo de Manĉurio ankaŭ kondukis al la enfluo de ĉinoj kaj japanaj akademiuloj, la lasta ofte kompletigita fare de japanaj spionoj de vojaĝantoj inkognite por spioni la regionajn fortikaĵojn kaj naturan medion, antaŭmontrante la pliixgontan internacian rivalecon. En la malfrua 19-a jarcento multaj novalvenintoj al la regiono ĉirkaŭ Ji'an ekuzis multajn brikojn kaj bakis kahelojn kiuj povus esti trovitaj en la regiono por konstrui novajn loĝejojn. La interesaj surskriboj sur kelkaj el tiuj kaheloj baldaŭ atingis la orelojn de ĉinaj akademiuloj kaj epigrafistoj. Multaj estis trovitaj surskribon en antikva ĉina manuskripto legante:
"La maŭzoleo de tiu de Granda Reĝo povas esti sekura kiel monto kaj firma kiel pinto."
Estis ĉirkaŭ 1875 kiam amatoro ĉina epigrafisto Guan Jueŝan, serĉante por pli da trovaĵoj el tiaj kaheloj ĉirkaŭ Ji'an, malkovris la grandan ŝtonan steleon de Guanggaeto obskurita sub jarcentoj da ŝlimo kaj superkreskaĵo.
La purigo de la surfaco de la steleo kondukis al difektado de ĝia gravurita teksto. Preskaŭ ĉiu colo da la kvar flankoj de la steleo estis kovritaj per ĉinaj skriboj (preskaŭ 1800 en totala), ĉiu koncerne la grandecon de la mano de plenkreska viro. La eltrovaĵo baldaŭ altiris akademiulojn de Japanio, Rusio, kaj Francio. En 1883 juna japana oficiro nomita Sakō Kageaki vojaĝanta en la alivestiĝo de migranta budaisma monaĥo alvenis en Ji'an. Sakō estis ordonita de sia retiriĝo en Pekino daŭrigi reen al Japanio tra Manĉurio kaj fari detalajn observaĵojn tie de la skemo de la regiono. Ĝi estis vojaĝante tra Ljaŭningo ke li certe aŭdis pri la lastatempa eltrovaĵo de la steleo kaj sukcesi havigi inkofrotbildon de la vizaĝo de la steleo por porti reen al lia patrujo. Estis akademiuloj en Japanio kiuj faris la unu-detalan analizon de la antikva teksto de la steleo.