Tondela

Tondela
municipo de Portugalio • urbo de Portugalio
Flago	Blazono
Administrado
Poŝtkodo	3460
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	28 946 (2011) [+]
Loĝdenso	78 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	40° 31′ N, 8° 5′ U (mapo)40.516666666667-8.0833333333333 [+]
Areo	371 km² (37 100 ha) [+]
Horzono	UTC±00:00 [+]
	Tondela (Portugalio)
	Situo de Tondela
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Tondela [+]
	v • d • r

Tondela estas urbo de Portugalio, situanta en la Distrikto Viseu, Centra regiono kaj la subregiono Viseu Dão-Lafões. Ĝi havas 5 215 loĝantojn (2021). Ĝi estas la kvara plej loĝata urbo en la distrikto malantaŭ Viseu, Lamego kaj Mangualde.

Ĝi estas sidejo de la municipo Tondela, kiu havas totalan areon de 371,22 km², kaj 25 914 loĝantojn (2021), subdividita en 19 fregezioj. La municipa teritorio limas norde kun Vouzela kaj la suda parto de Oliveira de Frades, nordoriente kun Viseu, sudoriente kun Carregal do Sal, sude kun Santa Comba Dão, sudokcidente kun Mortágua kaj okcidente kun Águeda.

Historio[redakti | redakti fonton]

Tiu municipo estis kreita per fuzio kaj nuligo de la ĝistiamaj municipoj Besteiros, Serra do Caramulo, S. João do Monte, Guardão, Mouraz, Sabugosa, Canas de Santa Maria, S. Miguel de Outeiro kaj kelkaj loĝlokoj de la teritorio de Viseu, Barreiro kaj Treixedo. Laŭ dokumentoj de la 10a ĝis 12a jarcentoj tiu areo estis nomita Terra de Balistariis, de kiu venis la loknomo Besteiros, kun derivado el la vorto balista aŭ besta (arbalesto), kaj tial montriĝas du ruĝaj arbalestoj en la municipa blazono. La loknomo Besteiros, kerno de la municipo, estus komprenebla kiel arbalestistoj.

La loknomo Tondela estas asociita per popola etimologio al legendo pri virino, kiu dum la bataloj de la Reconquista, uzis ĉaskornon el montetopinto por averti pri alproksimiĝo fare de malamikoj. Kaj je la tom della (ŝia sono, de kie Tondela) la loĝantaro kunvenis por fronti la nedeziratajn alvenintojn. Tiukadre estas en la urbo bela statuo kiu montras virinon sonorigante ĉaskornon.

En la unua duono de la 20-a jarcento la loĝantaro estis stabila kaj atingis eĉ 40 000 loĝantojn en 1940, sed poste malpliiĝis pro elmigrado ĝis nunaj 25 000 loĝantoj.

Submunicipoj[redakti | redakti fonton]

Tondela havas la jenajn fregeziojn:

Barreiro de Besteiros e Tourigo
Campo de Besteiros
Canas de Santa Maria
Caparrosa e Silvares
Castelões
Dardavaz
Ferreirós do Dão
Guardão
Lajeosa do Dão
Lobão da Beira
Molelos
Mouraz e Vila Nova da Rainha
Parada de Gonta
Santiago de Besteiros
São João do Monte e Mosteirinho
São Miguel do Outeiro e Sabugosa
Tonda
Tondela e Nandufe
Vilar de Besteiros e Mosteiro de Fráguas

Vidindaĵoj[redakti | redakti fonton]

En pluraj loĝlokoj estas interesaj preĝejoj kaj kapeloj, kun gravaj pentraĵoj kaj valoraj liturgiaj juveloj; krome estas ankaŭ nobelaj domegoj ĉefe el la 18a jarcento.