Valentin Veltheim
| Valentin Veltheim | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Persona informo | |||||
| Naskiĝo | 1-an de januaro 1645 en Halle (Saale) | ||||
| Morto | 1-an de januaro 1700 (55-jaraĝa) | ||||
| Religio | luteranismo vd | ||||
| Alma mater | Friedrich-Schiller-Universitato Jena vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | universitata instruisto vd | ||||
| Aktiva en | Jena vd | ||||
| |||||
Filozofo 
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Valentin VELTHEIM ankaŭ: Velthem, Velthemius, (naskiĝinta la 11-an de marto 1645 en Halle (Saale), mortinta la 25-an de aprilo 1700 en Jena) estis germana filozofo pri etiko kaj teologo luteranisma. Unu lia disĉiplo estis Johann Jacob Syrbius.
Vivo[redakti | redakti fonton]
Veltheim estante filo de la urba konsilisto Valentin Velthem frekventis la gimnazion en Halle kiun tiam estris Valentin Berger kaj vicestris Martin Lipenius. Subtenata de Johannes Olearius, Veltheim ekstudentis pri teologio en Jena en la somera semestro 1664. Lia unua fokusiĝpersono estis Christian Chemnitz. Antaŭkondiĉoj por tia studo estis tame baza konatiĝo kun la filizofiaj sciencoj. Tial li frekventis prelegojn de Johann Zeisold, Johann Frischmuth, Erhard Weigel, Johann Andreas Bose, Caspar Posner kaj Georg Götze . Post kiam li iĝis tre rapide magistro pri filozofio li ekokupiĝis pri teologiaĵoj aŭskultante la vortojn de Johannes Musaeus, Christian Chemnitz, Johann Ernst Gerhard la malpli juna, Sebastian Niemann kaj Friedemann Bechmann. Krome li mem prelegis ĉe la Universitato de Jena. En aŭgusto 1672 Veltheim nomumitis profesoro pri etiko kaj politiko transprenonte en 1679 la katedron pri logiko kaj metafiziko. Post lia doktoriĝo pri teologio en la 14.1.1680 li iĝis profesoro pri teologio; tiun ĉi deĵoron li plenumis ĝismorte.
Pluse li engaĝiĝis en la organizo altlerneja estante kelkiufoje dekano de la filozofia kja teologia fakultatoj; dum la somera semestro 1681 kaj la vintraj semestroj 1685, 1691, 1695, 1699 li estis eĉ ties rektoro. Valentin famiĝis ĉefe pro la sciencula kverelo kun Samuel von Pufendorf, atakante lin en 1674 per la skribitaĵo Vera et genuina fundamenta iuris naturae contra Pufendorfium. Ĉefverko lia pri teologio estis la en 1691 aperinta libro Theologia moralis.
Familiaĵoj[redakti | redakti fonton]
Veltheim edzinigis en la 17.6.1673 en Jena Catharina-n Elisabeth Frischmuth, filsino de sia profesoro Johann Frischmuth. Kun ŝi li havis infanojn de kiuj konatas: Valentin Gottlieb, Georg Gerhard Velthem, Johann Conrad, Catharina Sybilla.
Verkoj[redakti | redakti fonton]
- De potentia causatiua. Jena 1668
- Ortus principiorum in mente humana. Jena 1669
- Selecta quaedam e generationis doctrina petita Themata. Jena 1671
- De effectibus casualibus et fortuitis in ordine ad primum motorem a nonnuullis assertis. Jena 1671
- De dominio in genre et specie, cumprimis v. de imperio. Jena 1672 (surrete)
- Ius antiquissimum et Rhadamenteum, ut, qui malefecit, malum ferat. Jena 1673 (surrete)
- De consortio delinquentium. Jena 1673 (surrete)
- Ius imperii quaesitum. Jena 1674
- Vera et genuina fundamenta iuris naturae contra Pufendorfium. 1674
- De statu controversiae. Jena 1675
- Moralitas merae cogitationis. Jena 1675
- Justus dolor. Jena 1675
- Aetioscopia practica. Jena 1675
- Sanctimonia vinculorum, per quae respulica cohaeret. Jena 1675
- Sceptrum directiuum. Jena 1676
- de causa morali. Jena 1678
- de notionis formaliter nonnullis receptis ac frequentibus, earumque usu inprimis in disciplinis practicis. Jena 1679
- Moralitas iuramenti cum reseruatione mentali praestiti. Jena 1679
- Moralitas belli a principe non laeso aduersus alienum populum sub religionis saluisicae praetextu gesti. Jena 1680
- Institutiones metaphysicae continuis exemplis in primis theologicis, juridicis, moralibus politicis illustratae. 1680
- Prodromus vindicarum pro legitima eaque vere divina, Ministrorum Ecdesiae nostrae vocatione. Jena 1681
- Metaphysica axiomatica. 1682
- Absolutum decretum. Jena 1682
- De artificio Syllogisandi eiusque necessario et eximio usu. Jena 1682
- Disput. Theol. qua pro B. Doctore Joh. Gerhardo contra M. F. endelinum euidenter demonstratur, hominem in summotentationis discrimine constitutum, ut non tantum nullam in se fidem sentiat, sed et plane sibi persuadeat, se non esse electum, sed reprobrum, ex solis istris hypothosibus quas Wendelinus Lutheranas ac falsa vocat, et non ab ullo homine ex aliis solida consolatione erigi et tranquillari plena posse. Jena 1683
- Leges inter armaloquentes. Jena 1683
- De juramentis diuinis et humanis. Jena 1684
- De Canone et liris Canonicis. Jena 1686
- De Scripturae S. literali et mystico sensu. Jena 1686
- Dissertatio Theologico-Historica de Traditionibus, Pontificiis modestioribus opposita. Jena 1686
- Decas Disputationum theologicarum, 1688
- Episcoporum et Presbyterorum jura ui uris diuini quaesita. Jena 1688
- Selecti quidam e Sacramentorum doctrina petiti casus. Jena 1688
- Theologia moralis. Jena 1691 (surrete)
- Theologia memorialis. Jena 1691
- Fontes universitatis theologiae. Jena 1691
- Gemina Tentationis sacies. Jena 1691
- Dissertatio Theologica, qua Sacra Coena vera ac realis praesentia panis et vini (contra omnes Pontificios) coporis et sanguinis Saluatoris nostri (contra omnes Reformatos) defenditur. Jena 1695
- Theologia acroamatica. Jena 1697
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- artikolo "Veltheim, Valentin de Paul Tschackert ĉe: Allgemeine Deutsche Biographie, herausgegeben von der Historischen Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Band 39 (1895), p. 595–596, kio relegotas tie ĉi interrete.
- Johann Caspar Zeumer, Christoph Weissenborn: Vitae Professorum Theologiae, Jurisprudentiae, Medicinae et Philosophiae qui in illustri Academia Jenensi, ab ipsius fundatione ad nostra usque tempora vixerunt et adhuc vivunt una cum scriptis a quolibet editis quatuor classibus. Johann Felici Bieleck, Jena, 1711, p. 236
- Christian Gottlieb Jöcher: Allgemeines Gelehrten-Lexicon, Darinne die Gelehrten aller Stände sowohl männ- als weiblichen Geschlechts, welche vom Anfange der Welt bis auf die ietzige Zeit gelebt, und sich der gelehrten Welt bekannt gemacht, Nach ihrer Geburt, Leben, merckwürdigen Geschichten, Absterben und Schrifften aus den glaubwürdigsten Scribenten in alphabetischer Ordnung beschrieben werden, Gleditsch-eldonejo, Leipzig, 1751, vol. 4, kol. 1508, (surrete)