Saltu al enhavo

Ĝermanaj diaĵoj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Sceno el unu el la magiaj formuloj de Merseburg: la ĝermanaj dioj Votano kaj Baldr staras antaŭ la diinoj Sol, Sinthgunt, Fulla kaj Frigg (Emil Doepler, 1905)

En Ĝermana paganismo, la naturreligio de la antikvaj ĝermanaj popoloj kiuj enloĝis la ĝermanan Eŭropon, ekzistis kelkaj diversaj dioj kaj diinoj. Ĝermanaj diaĵoj estas atestitaj de multaj fontoj, inkluzive de verkoj de literaturo, diversaj kronikoj, runskribajoj, personaj nomoj, loknomoj, kaj aliaj fontoj. Tiu artikolo prezentas ampleksan liston de tiuj diaĵoj.

Dioj

[redakti | redakti fonton]
Nomo Nomosignifo Konstatitaj partneroj Konstatitaj gefiloj Konstatoj
Baldr (Norena lingvo), Bældæg (Malnova angla) Norena formo estas pridisputata. Malnovangla formo rekte tradukeblas al "brila tago".[1] Nanna Forseti Magiaj formuloj de Merseburg, Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum, Chronicon Lethrense, Annales Lundenses, eble Beowulf
Bragi (Norena lingvo) Konekto kun Bragr ("poezio")[2] Iðunn Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio
Dellingr (Norena lingvo) Eble "tagiĝo"[3] aŭ "brilaĵo"[4] Nótt Dagr Poezia Edda, Proza Edda
Forseti (Norena lingvo) "Prezidanto"[5] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda
Freyr (Norena lingvo), Frea (Malnova angla), Yngvi (Norena lingvo), Ing (Malnova angla) "Senjoro"[6] Gerðr Fjölnir (Heimskringla) Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum, Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla, Ögmundar þáttr dytts, Gesta Danorum, variaj aliaj
Heimdallr (Norena lingvo) "Mondopoluranto"[7] Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda, Poezia Edda
Hermóðr (Norena lingvo), Heremod (Malnova angla) "Militospirito"[8] Neniu atestis Sceaf (nur Malnova angla) Poezia Edda, Proza Edda, Beowulf, Malnovanglaj reĝaj genealogioj
Höðr (Norena lingvo) "Militisto"[9] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum, Chronicon Lethrense, Annales Lundenses, eble Beowulf
Hœnir (Norena lingvo) Pridisputata Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio
Meili (Norena lingvo) "amatindulo"[10] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda
Njórðr (Norena lingvo) Pridisputata Iama sennoma fratino, iame Skaði Freyr, Freyja Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla, Egils saga, Hauksbók, toponimoj
Odino: Óðinn (Norda Ĝermana), Wōden (Okcidenta Ĝermana), *Wōdanaz (Pra-Ĝermana) (vidu Listo de nomoj de Odino) "Frenezeco"[11] Frigg (partnero), Skaði (nur Heimskringla), Gunnlöð, Jörð, Rindr Vidu Gefiloj de Odino Plejaj atestoj de Ĝermana paganismo
Óðr (Norena lingvo) "La frenezulo"[12] Freja Hnoss, Gersemi Poezia Edda, Proza Edda
Saxnōt (Malnovsaksa lingvo), Seaxnet, Seaxnēat, Saxnat (Malnova angla) Pridisputata Neniu atestis Neniu atestis Malnovsaksa Baptodiro, Malnovanglaj reĝaj genealogioj
Toro aŭ Thor: Þórr (Norda Ĝermana), Þunor (Malnova angla), Thunaer (Malnovsaksa), Donar (Suda Ĝermana) "Tondro", ĉiuj nomoj devenas el Pra-Ĝermana *ÞunraR[13] Sif (partnero), Jarnsakso Móði kaj Magni, Þrúðr Plejaj atestoj de Ĝermana paganismo
Týr (Norena lingvo), Tīw, Tīg (ambaŭ en Malnova angla), Ziu (Malnova Alta Ĝermana) "Dio", devena el Pra-Ĝermana *Tīwaz[14] Sennoma, eble Zisa Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio, altaro de Muro de Hadriano
Lóðurr (Norena lingvo) Pridisputata Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, skalda poezio
Loki (Norena lingvo) Pridisputata Sigyn, Angrboda Nari/Narfi, Váli, Fenrir, Hel, Jörmungandr, kaj Sleipnir Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla, Loka Táttur, Norvega runpoemo, danaj popolrakontoj
Ullr (Norena lingvo) Io kia "Gloro"[15] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio, Gesta Danorum, glavingo de Thorsberg, toponimoj en Norvegio kaj Svedio
Váli (Norena lingvo) Io kia "batalmortigito" Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum (kiel Bous)
Viðarr (Norena lingvo) Eble "granda regulanto"[16] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda
Vé (Norena lingvo) Sanktejo[17] Eble Frigg Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda
Vili (Norena lingvo) Volo[18] Eble Frigg Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda

Diinoj

[redakti | redakti fonton]
Nomo Nomosignifo Konstatitaj partneroj Konstatitaj gefiloj Konstatoj
Baduhenna (Latinigita Ĝermana) Badu-, eble al Pra-Ĝermana *badwa- signife "batalo." La dua parto de la nomo -henna eble rilata al -henae, kiu aperas komune en la nomoj de matronoj.[1] Neniu atestis Neniu atestis Annales de Tacito
Bil (Norena) Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda
Beyla (Norena) Proponita kiel rilata al "bovino," "fazeolo," aŭ "abelo."[19] Byggvir Neniu atestis Poezia Edda
Eir (Norena) "Paco, kompato"[20] aŭ "helpo, donaco"[21] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda
Eostre (Malnova angla) "Oriento"[22] Neniu atestis Neniu atestis De temporum ratione
Freja (Norena) "Senjorino"[23] Óðr Hnoss, Gersemi Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla, Sörla þáttr
Frigg (Norena) Devena el radiko de Hindeŭropa signife "Amo"[24] Odin Baldr, Höðr Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum, Historia Langobardorum
Fulla (Norena) Eble "malavara"[25] Neniu atestis Neniu atestis Magiaj formuloj de Merseburg, Proza Edda
Gefjun (Norena) Rilata al "doni"[26] Skjöldr, sennoma giganto jötunn Kvar oksoj Proza Edda, Ynglinga saga, Völsa þáttr,
Gersemi (Norena) "Trezoro, valoraĵo"[27] Neniu atestis Neniu atestis Heimskringla
Gerðr (Norena) "Ĉirkaŭbarita"[28] Frejo Fjölnir (Heimskringla) Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla
Gná (Norena) Eble rilata al Norena Gnæfa signife "projekti"[29] Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda
Gullveig (Norena) Eble "ora trinkaĵo"[30] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda
Hariasa Eble rilata al valkiria nomo Herja aŭ signife "diino kun multa hararo"[31] Neniu atestis Neniu atestis Ŝtono el Kolonjo, Germanio (CIL XIII 8185)
Hel (Norena) Eble "kovranto aŭ kaŝanto" Dyggvi (Ynglingatal) Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, Ynglingatal
Hlín (Norena) Eble rilata al la Norena esprimo hleinir, eble signife "protekti"[32] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda
Hretha (Malnova angla) Eble "famulo" aŭ "venkinto"[33] Neniu atestis Neniu atestis De temporum ratione
Hnoss (Norena) "Treasure"[32] Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda
Ilmr Eble konekto al agrablaj aromoj Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda, skalda poezio
Iðunn (Norena) Eble "ĉiam juna"[34] Bragi Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda
Irpa (Norena) Eble rilata al "malhelbruna"[35] Neniu atestis Neniu atestis Jómsvíkinga saga, Njáls saga
Lofn (Norena) Eble rilata al "Preĝo"[36] Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda
Nanna (Norena) Eble "patrino" el nanna, aŭ eble rilata al nanþ-, signife "sentimulo"[37] Baldr Forseti Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum, Chronicon Lethrense, la kombilo de Setre
Nerthus (Latinigita Ĝermana) Ine, Latinigita formo de Njörðr.[38] Neniu atestis Neniu atestis Germania Magna
Njörun (Norena) Eble rilate al la Norena dio Njórðr kaj al la romia diino Nerio[39] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio
Nótt (Norena) "Nokto"[40] Naglfari, iam Annar, Delling Auðr, Jörð, Dagr Proza Edda
Rán (Norena) "Ŝtelo"[41] Ægir Naŭ filinoj Poezia Edda, Proza Edda, Friðþjófs saga hins frœkna
Rindr (Norena) Eble rilate al *Vrindr[42] Odino Váli Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum
Sága (Norena) Eble "vidi"[43] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio
Sandraudiga (Latinigita Ĝermana) "Ŝi kiu tinkturas ruĝe la sablon."[44] Neniu atestis Neniu atestis Nordbrabanta ŝtono
Sif (Norena) "Boparenceco"[45] Toro Þrúðr, Ullr Poezia Edda, Proza Edda
Sigyn (Norena) "Venkinta fianĉino"[46] Loki Nari, Narfi kaj/aŭ Váli Poezia Edda, Proza Edda
Sinthgunt (Malnova altĝermana) Pridisputata Neniu atestis Neniu atestis Magiaj formuloj de Merseburg
Sjöfn (Norena) "Amo"[47] Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda
Skaði (Norena) Eble rilata al Skandio.[48] Ullr, Odino, iam Njórðr. Sæmingr Poezia Edda, Proza Edda, Ynglinga saga
Snotra (Norena) "Inteligentulo"[49] Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda
Sól (Norena), Sunna (Malnova altĝermana) "Sun"[50] Glen Poezia Edda, Proza Edda, Magiaj formuloj de Merseburg
Syn (Norena) "Rifuzo"[51] Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda
Tanfana (Latinigita ĝermana) Nekonata Neniu atestis Neniu atestis Germania, skribaĵo Tamfanae sacrum
Þrúðr (Norena) "Povo"[52] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda, Karlevia Runŝtono
Þorgerðr Hölgabrúðr (Norena) Laŭlitere "Þorgerðr Hölgi's Bride"[53] Neniu atestis Hölgi, eble aliaj Jómsvíkinga saga, Njáls saga, Skáldskaparmál, Færeyinga Saga
Vár (Norena) "Amata"[54] Neniu atestis Neniu atestis Poezia Edda, Proza Edda
Vör (Norena) Eble "la zorgulo"[55] Neniu atestis Neniu atestis Proza Edda
Zisa Rilata al *Tiwaz Neniu atestis Eble Tyr

Falsaj nordiaj dioj kaj diinoj

[redakti | redakti fonton]

Notoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ 1,0 1,1 Simek (2007:26).
  2. ↑ Simek (2007:43).
  3. ↑ Bellows (1936:75).
  4. ↑ Orchard (1997:32).
  5. ↑ Orchard (1997:46).
  6. ↑ Orchard (1997:47).
  7. ↑ Orchard (1997:78).
  8. ↑ Orchard (1997:83).
  9. ↑ Orchard (1997:88).
  10. ↑ Simek (2007:210).
  11. ↑ Orchard (1997:123).
  12. ↑ Orchard (1997:121).
  13. ↑ Simek (2007:322).
  14. ↑ Simek (2007:337).
  15. ↑ Lindow (2001:301).
  16. ↑ Orchard (1997:174—175).
  17. ↑ Orchard (1997:173).
  18. ↑ Simek (2007:363).
  19. ↑ Lindow (2001:78).
  20. ↑ Lindow (2001:105).
  21. ↑ Orchard (1997:36).
  22. ↑ Barnhart (1995:229).
  23. ↑ Lindow (2001:126)
  24. ↑ Lindow (2001:129).
  25. ↑ Orchard (1997:49).
  26. ↑ North (1997:71).
  27. ↑ Simek (2007:106).
  28. ↑ Orchard (1997:54).
  29. ↑ Lindow (2001:147).
  30. ↑ Lindow (2001:154).
  31. ↑ Simek (2007:131).
  32. ↑ 32,0 32,1 Lindow (2001:177).
  33. ↑ Simek (2007:159).
  34. ↑ Lindow (2001:199).
  35. ↑ Simek (2007:176).
  36. ↑ Lindow (2001:213).
  37. ↑ Simek (2007:227).
  38. ↑ Lindow (2001:237-238)
  39. ↑ Finnur Jónsson (1913:110) sugestas konekton al Njörðr, Magnússon (1989:671) sugestas Njörðr kaj Nerio.
  40. ↑ Orchard (1997:120).
  41. ↑ Simek (2007:260).
  42. ↑ Simek (2007:266).
  43. ↑ Lindow (2001:265).
  44. ↑ Nordisk Familjebok (1916:665).
  45. ↑ Lindow (2001:266).
  46. ↑ Orchard (1997:146).
  47. ↑ Lindow (2001:268).
  48. ↑ Simek (2007:287).
  49. ↑ Simek (2007:296).
  50. ↑ Orchard (1997:152).
  51. ↑ Orchard (1997:157).
  52. ↑ Orchard (1997:165).
  53. ↑ Simek (2007:326-327).
  54. ↑ Simek (2007:353).
  55. ↑ Simek (2007:368).

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Ĝermanaj_diaĵoj&oldid=8762393"