Li naskiĝis en Kalofer la 6-an de januaro1848. Kiel 17-jarulo, li studis en Odeso, tie kontaktis la lokajn revoluciulojn kaj iĝis fervora socialisto, aparte influita de la ideoj de Bakunin. Li poste ekziliĝis en Rumanio, kie li agadis kaj aktive dediĉis sin al la organizado de la naciliberiga movado.
La 20-an de aprilo1876 komenciĝis insurekto en Bulgario. La 16-an de majo, kun 200 aliaj ribeluloj, li trairis la Danubon pere de aŭstra ŝipo kaj elŝipiĝis en Bulgario. Post kelkaj tagoj da akra batalado, li estis mortigita la 1-an de junio1876.
Post lia morto li iĝis nacia heroo. Eĉ nun ĉiun 2-an de junio je la 12a, oni sonorigas, kaj ĉiuj bulgaroj ekstaras por honori lian memoron.
„ La esperantista legantaro kun granda ĝojo акceptos la genian bulgaran poeton kaj revoluciulon Botjov en esperanta traduko. La versaĵoj de Botjov ne bezonas reklamon ili ĝuas ĝeneralan ŝaton kaj
adoron, ili estas popularaj kiel „Patro nia“. Speciale mi volas laŭdi la tradukiston Ivan Dobrev. Li donis tradukon, kiu preskaŭ egalas la originalon La tradukado de Botjov estas malfacila, estas heroa laboro Dobrev plenumis ĝin brilante. Same specialan laŭdon kaj kuraĝigon meritas la konata librejo „Esperanto“ de Fratoj Gaŝevski, kiu entreprenis sufiĉe gravan laboron — pliriĉigi la esperantan literaturon per luksaj eldonoj de modelaj verkoj. Laŭdon kaj grandan dankon! ”
„ Noteto en unu el la pasintaj numeroj de B. E. ŝparvorte anoncis la aperon de nova esperanta libro: Varsaĵoj de Hristo Botev, trad. Ivan Dobrev. Per tiu noto ŝajne ĉi literatura okazaĵo estis likvidita. La titolo de la libro kune kun la indiko de la prezo trankvile enlogis en la librara anonco sur la gazetkovriloj.
Vere, tiu libro meritas pli bonan sorton. Ne pli kaŭri en la gazetanoncoj. Esti dise vaganta tra la tuta verda rondo. Esti legata kaj ĝuata.
La tuta Botev en esperanto. Kaj Botev mem! Ĉar tio, kion interpretis al ni samideano Dobrev, estas Botev mem — rekreita.
Pri Botev mi ne volas paroli - ĉiu bulgaro lin konas kaj admiras. Dank'al samideano Dobrev nun larĝa rondo de esperantistoj nebulgaraj havos la eblon еккоni kaj ekŝati nian popolan poeton—revoluciulon. La granda valoro arta de ĉiu el la 18 pecoj en tiu libro, la ideoplena internaciisma mondrigardo de l‘aŭtoro de tiuj versaĵoj (— Botev estis principa internaciulo de la plej bona kvalito) la sento komunhoma, fajranta el multe da linioj ĉi ĉio faros la poetan kaj revoluĉiulan personon de Botev proksima kaj intima al ĉiu internaciisto.
Laŭ mi la valoro de l‘Dobrev‘a traduko kuŝas ne tiom en la faKto, ке estas tradukitaj trafe la filozofiaj kaj socialaj versaĵoj de Botev kiom en la sukcesa interpreto de la populmotivaj poetaj eposoj. »Hajduti«, »Disiĝo« estas plejparte rekreitaj laŭ
unike trafa maniero.
Mi opinias, ке la simplaj versaĵoj t. e. la versaĵoj ne’abunudantaj je adjekivoj kaj aliaj nenecesaĵoj, sed kiuj rakontas simple, rekte al la кого, la versoj pri ĉies senco oni ne bezonas pensi naj pripensi —ĉar tiu senco estais tuj klera, ilin oni malfacile povas traduki. Oni ilin devas samtiel „simple“ rekrei, reverki. En tio sin kaŝas la majstreco de la tradukanto. Dobrev sin montris tie ĉi plejparte majstro.
Fine mi dezirus citi kelkajn pecojn el la libro, por reliefigi la suprediriton. Anstataŭe mi rekomendus al la bulgara kaj alilanda samideanaro la legon de la libro mem. Ĝi vere. meritas troviĝi en ĉies manoj.
La eksterajo de la libro impresas bone. Oia aspekto estas agrabla kaj bone zorgita. ”
Otomana Imperio
vd
.jpg)