10-Nonadekanono

Vidu ankaŭ: 6-Nonadekanono, 8-Nonadekanono, 9-Nonadekanono, 2-Ejkozanono, kaj 3-Ejkozanono

Kaprinono
Kemia formulo	C19H38O
Bastona kemia strukturo de la Kaprinono|10-Okso-dekano
Tridimensia kemia strukturo de la Kaprinono|10-Okso-dekano
10-Nonadekanono ĉeestas en la oleo de la Valeriano.
Alternativa(j) nomo(j)
Dunonila ketono 10-Okso-nonadekano Kaprinono
CAS-numero-kodo	504-57-4
ChemSpider kodo	10010
PubChem-kodo	10441
Fizikaj proprecoj
Aspekto	Blanka solidaĵo
Molmaso	282,51012 g mol−1
Denseco	0,806 g/cm−3 0,832g/ml
Fandpunkto	65,5°C
Bolpunkto	351,2°C
Refrakta indico	$n_{761}^{20}$ 1,4513
Ekflama temperaturo	81,6°C
Solvebleco	Akvo:nesolvebla
Mortiga dozo (LD50)	5000 mg/kg (buŝe)
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo Piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝa substanco
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H290, H302, H314, H315
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P234, P260, P261, P264, P264+265, P271, P280, P284, P301+330+331, P302+361+354, P304+340, P305+354+338, P316, P317, P320, P321, P363, P390, P403+233, P405, P406, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

10-Nonadekanono aŭ dunonila ketono estas organika kombinaĵo rezultanta el interagado de la pentanalo kaj klorododekano. Ĝi estas Blanka solidaĵo, nesolvebla en akvo. 10-Nonadekanono posedas 19 karbonatomojn, 38 hidrogenatomojn kaj 1 oksigenatomon. 10-Nonadekanono estas organika komponaĵo apartenanta al la klaso de la ketonoj. Ĝi estas nesaturita alifata hidrokarbonido kun molekula formulo de C₁₉H₃₈O kaj molekula pezo de 278,51 g/mol. 10-Nonadekanono estas blanka solidaĵo kun agrabla, karakteriza odoro kaj estas uzata en la industrio kiel gustigaĵo kaj aromaĵo. 10-Nonadekanono ankaŭ estas konata kiel 10-Okso-nonadekano, kaj estas la ĉefa komponanto de la esenca oleo de la herbo konata kiel valeriano.

10-Nonadekanono povas esti sintezita el diversaj fontoj, inkluzive de petrolkemiaĵoj, plantaj oleoj kaj fermentaj procezoj. La plej ofta metodo de sintezo estas per la esterigado de grasacidoj, sekvita per oksigenigo. Ĉi tiu metodo implicas la reakcion de grasacido kun alkoholo en ĉeesto de acida katalizilo. La rezulta estero tiam estas oksigenigita por formi la deziratan ketonon. Aliaj metodoj de sintezo inkludas la uzon de kataliza hidrogenado, hidroformiligo, kaj la uzon de enzimoj.

10-Nonadekanono estis vaste studata por ĝiaj eblaj aplikoj en la kampoj de medicino kaj biokemio. Aparte, esplorado koncentriĝis pri sia kapablo funkcii kiel antaŭaĵo por la sintezo de aliaj komponaĵoj kiel steroidoj, hormonoj kaj aliaj farmaciaĵoj. Aldone, 10-Nonadekanono estis studata pro ĝia ebla uzo kiel antioksidigaĵo, kontraŭinflama kaj kontraŭmikroba agento. Ĝi ankaŭ estis studata pro sia potencialo funkcii kiel neŭrotransmisiilo kaj neŭromodulilo.

10-Nonadekanono pruviĝis funkcii kiel peranto por diversaj nukleaj riceviloj, inkluzive de la estrogena ricevilo, la androgena ricevilo, kaj la retinoata acido-ricevilo. Aldone, 10-Nonadekanono pruviĝis interagi kun diversaj enzimoj implicitaj en la metabolo de grasacidoj, hormonoj kaj aliaj komponaĵoj.

10-Nonadekanono pruviĝis havi diversajn biokemiajn kaj fiziologiajn efikojn en kaj en vitro kaj en vivo studoj. Studoj en vitro pruvis, ke 10-Nonadekanono povas funkcii kiel antioksidigaĵo, kontraŭinflama kaj kontraŭmikroba agento. Aldone, en vivaj studoj montris, ke 10-Nonadekanono povas funkcii kiel neŭroprotekta agento kaj povas kontroli la liberigon de diversaj neŭrotransmisiiloj.

Sintezoj

Sintezo 1

• Preparado de la 10-nonadekanono per traktado de dekanoila klorido kaj nonano:

+ ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$ +

Sintezo 2

• Preparado de la 10-nonadekanono per oksidado de la 10-nonadekanolo:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{CuO}}\,}}$

Sintezo 3

• Preparado de la 10-nonadekanono per traktado de dekanalo kaj nonila klorido:

+ ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$ +

Sintezo 4

• Preparado de la 10-Nonadekanono per pirolizo de kalcia dekanato:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{varmo}}\,}}$ +

Vidu ankaŭ

• Ketonoj