Mortiga dozo (LD50)

En toksologio, la averaĝa mortiga dozo aŭ LD₅₀ (angla mallongigo por "lethal dose", 50%), averaĝa koncentriĝo LC₅₀ (mallongigo por "lethal concentration", 50%) aŭ mortiga koncentriĝo kaj tempo LCT₅₀ pri iu toksino, radiado, aŭ patogeno estas la necesa kvanto por mortigi duonon de la membraro en ia testita enloĝantaro post iom da tempo. LD₅₀ ofte uzatas kiel ĝenerala indikilo pri la akuta tokseco de iu substanco. Ju pli malalta estas tiu LD₅₀ valoro, des pli danĝera estas la substanco, indikante ties altan toksecon.

Tiu testo estis kreita en 1927 de J. W. Trevan. La esprimo duonmortiga dozo estas iam kaj iam uzata kun la sama senco, signifante specife la tradukojn uzatajn en neanglaj tekstoj, tamen ĝi ankaŭ referencias ian submortigan dozon, pro tiu ambigueco tiu esprimo estas kutime preterlasata. LD₅₀ estas ordinare determinita pere de testoj en laboratoriaj animaloj, samkiel la ratoj. En 2011, la Usona Administracio por Manĝoj kaj Drogoj aprobis alternativan metodologion por determinado de LD₅₀ rilate al la kosmetika drogo Botokso sen uzo de animaloj.

Konvencioj

La LD₅₀ ofte esprimatas kiel maso de substanco administrita en ĉiu masunuo de la besto submetita al la testo, kutime kiel miligramoj de la substanco por ĉiu kilogramo da korpa maso. Per tiuj valoroj, la relativa tokseco de malsimilaj substancoj estas kompareblaj, kaj normigas la variadon laŭ la grando de la testata animala, kvankam tokseco ne ĉiam mezureblas simple per la rilato kun la korpa maso.

La elekto por 50% de la mortigeco kiel referencovaloro evitas la potencan riskon por eraroj en la ekstremaĵoj kaj reduktas la kvanton da necesaj testoj. Tamen, oni povas ankaŭ konkludi ke LD₅₀ ne estas mortiga dozo por ĉiuj kazoj, kelkaj povas morti per tro malmulte, dum aliaj supervivas per dozoj pli altaj ol tiuj difinitaj de LD₅₀ .

La mortiga dozo ofte varias depende de la metodologio pri administrado: ekzemple, multaj substancoj estas malpli toksaj kiam buŝe administritaj ol kiam intravejne administritaj. Pro tio, la datumoj de LD₅₀ ofte kvalifikas per la maniero pri administrado. La kunrilataj kvantoj por LD50/30 aŭ LD50/60 uzatas por referenci dozon kiu estas mortigebla (kiam mankas traktado) al 50% de la enloĝantaro dum (respektive) 30 aŭ 60 tagoj. Ĉi-valoroj estas pli kutime uzataj por Protektado de la Fizika Sano kontraŭ radiado, ĉar supervivado dum pli ol 60 tagoj ĝenerale rezultas en resaniĝo.

Mortigaj dozoj de kelkaj substancoj

Substanco	Bildo	Besto/venenado	LD50 : g/kg
Aflatoksino		muso, buŝe	0,48 mg/kg
Akvo		muso, buŝe	>90 g/kg
Arsena trioksido		muso, buŝe	14 mg/kg
Arsena trisulfido		muso, buŝe	185–6,400 mg/kg
Arseno Metala		muso, buŝe	763 mg/kg mouse, intraperitonea 13 mg/kg
Vitamino C		muso, buŝe	11,900 mg/kg
Aspirino		muso, buŝe	200 mg/kg
Batrakotoksino		homa sub-haŭta injekto	2-7 µg/kg (hipoteze)
Bisoprololo		mouse, buŝe	100 mg/kg
Blanka fosforo		muso, buŝe	3,03 mg/kg
Botulina toksino		homa, buŝo, injekto, inhalado	1 ng/kg (hipoteze)
Brazila armita araneo		muso, subhaŭta	134 µg/kg
Cianurata acido		muso, buŝe	7,700 mg/kg
2,3,7,8-tetraklorodibenzo-p-duoksino		muso, buŝe	20 µg/kg
Etanolo		(muso, buŝe)	7,060 mg/kg
Fera (II) sulfato		muso, buŝe	237 mg/kg
Heliumo		muso, naze	datumo ne difinita senodora senkolora gaso kapdoloro, kapturno, naŭzo
Joniga radiado		homa, radiado	6 Gy
Kadmia oksido		muso, buŝe	72 mg/kg
Kadmia sulfido		muso, buŝe	7,080 mg/kg
Kafeino		muso, buŝe	192 mg/kg - 140 mg/kg
Kantaridino		homa, buŝe	0,5 mg/kg
Kapsaicino		mouse, buŝe	47.2 mg/kg
Klorido de Benzalkonio		muso, buŝe fiŝo, enmergiĝo akva senkvertebruloj	304.5 mg/kg {0.28 mg/L} {0.059 mg/L}
Klorido de hidrargo (II)		muso, haŭte	41 mg/kg
Klorido de Kobalto (II)		muso, buŝe	80 mg/kg
Kloro		fumoj alte toksaj)	venena substanco
Kumarino		muso, buŝe	293 mg/kg
Kvinborano		homa, buŝe	<50 mg/kg
Lorchel fungo Giromitrino		(muso, buŝe)	200 mg/kg
Dietilamido de Lizergata acido		muso, intravejne	16,5 mg/kg
Maitotoksino		muso, intraperitonea	0.13 µg/kg
Cianurato de Melamino		muso, buŝe	4,100 mg/kg
Melamino		muso, buŝe	6,000 mg/kg
Natria cianido		muso, buŝe	6,4 mg/kg
Natria fluorido		muso, buŝe	52 mg/kg
Kuireja salo		muso, buŝe	3,000 mg/kg
Natria molibdenato		muso, buŝe	4,000 mg/kg
Natria nitrito		muso, buŝe	180 mg/kg
Nikotino		homa, buŝe	0.5-1.0 mg/kg (hipoteze)
Oxyuranus microlepidotus		muso, subhaŭta	25 µg/kg
Paracetamolo		muso, buŝe	1,944 mg/kg
Plumba (II) acetato		muso, buŝe	400 mg/kg
Plumba (IV) acetato		muso, buŝe	250 mg/kg
Polonio-210		homa, inhalado	10 ng/kg (hipoteze)
Ricino		muso, intraperitoneal muso, buŝe	22 μg/kg 20–30 mg/kg
Sukrozo		muso, buŝe	29,700 mg/kg
Sarino		muso subhaŭta injekto	17,23 µg/kg (hipoteze)
Natria izoproprila metilfosfonata acido (IMPA, metabolito de sarino)		muso, buŝe	6,860 mg/kg
Striknino		homa, buŝe	1–2 mg/kg (hipoteze)
Tetrahidrokanabinolo (THC)		muso, buŝe	1,270 mg/kg
Mononatria glutamato		muso, buŝe	16,600 mg/kg
Uranila acetato		mouse, buŝe	136 mg/kg
Ureo		muso, buŝe	8,471 mg/kg
Retinol		C20H30O	2 g/kg
VX		homa, buŝe, inhalado, absorbado pere de haŭto/okuloj	2,3 µg/kg (hipoteze)

Skalo de veneno

La valoroj de LD₅₀ havas tre larĝan gamon. La botulinum-toksino kiel la plej toksa substanco konata havas LD₅₀-valoron de 1 ng / kg, dum la plej ne-toksa substanca akvo havas LD₅₀-valoron pli ol 90 g / kg. Tio estas diferenco de ĉirkaŭ 1 po 100 miliardoj aŭ 11 ordoj de grando. Kiel ĉiuj mezuritaj valoroj, kiuj diferencas laŭ multaj ordoj de grando, logaritma vido estas konsilinda. Konataj ekzemploj estas la indiko de la tertrema forto uzanta la Skalo de Richter, la pH-valoron, kiel mezuron por la acida aŭ baza karaktero de akva solvaĵo aŭ de laŭteco en decibeloj. En ĉi tiu kazo, oni konsideras la negativan dekuman logaritmon de la valoroj de LD₅₀, kiu estas normigita en kg per kg korpa pezo.

- log LD₅₀ (kg / kg) = valoro

La sendimensia valoro trovita povas esti enigita toksina skalo. Akvo kiel la plej grava Substanco havas la pekan Valoro 1 en la toksina skalo akirita tiamaniere.

Vidu ankaŭ

• Mathieu Orfila (1787-1853)
• Toksologio
• Deklaroj pri Risko kaj Sekureco
• Listo de R-Deklaroj
• Listo de S-Deklaroj