3-Metilfentanilo
Vidu ankaŭ: α-Metilfentanilo| 3-Metilfentanilo | ||||
| Kemia formulo | ||||
 | ||||
3-Metilfentanilo | ||||
 | ||||
| CAS-numero-kodo | 42045-86-3 | |||
| ChemSpider kodo | 55844 | |||
| PubChem-kodo | 61996 | |||
| Fizikaj proprecoj | ||||
| Aspekto | blanka solidaĵo | |||
| Molmaso | 350,50408 g mol−1 | |||
| Denseco | 1,06 g/cm−3 | |||
| Fandpunkto | 153 °C [1] | |||
| Bolpunkto | 436 °C[1] | |||
| Refrakta indico | 1,5783 | |||
| Ekflama temperaturo | 185 °C | |||
| Solvebleco | Akvo:solvebla | |||
| Mortiga dozo (LD50) | >480 mg/kg (buŝe) | |||
| GHS etikedigo de kemiaĵoj | ||||
| GHS Damaĝo Piktogramo |
| |||
| GHS Signalvorto | Averto | |||
| GHS Deklaroj pri damaĝoj | H300, H310, H317, H330, H336, H361 | |||
| GHS Deklaroj pri antaŭgardoj | P203, P260, P261, P262, P264, P270, P271, P272, P280, P284, P301+316, P302+352, P304+340, P316, P318, P319, P320, P321, P330, P333, P317, P361+364, P362+364, P403+233, P405, P501 | |||
(25 °C kaj 100 kPa) | ||||
3-Metilfentanilo aŭ mefentanilo estas opioida analgeziko kiu estas analogo de la fentanilo. 3-Metilfentanilo estas unu el la plej potencaj opioidoj, taksita esti inter 400 kaj 6000 fojojn pli forta ol morfino, depende de kiu izomero estas uzata (sciante ke la cis-izomeroj estas la pli potencaj). Ĝi estas blanka solidaĵo, solvebla en akvo.Tiu substanco prezentas plurajn kemiajn strukturojn tiaj kiaj benzena ringo {
}, fenetila grupo {
}, metila grupo {
}, propinamida grupo {
} kaj piridina grupo {
}. 3-Metilfentanilo estas aromata opioido kaj posedas 23 karbonatomojn, 30 hidrogenatomojn, 2 nitrogenatomojn kaj 1 oksigenatomon. 3-Metilfentanilo uzatas en kemiaj sintezoj kaj en la preparado de farmaciaĵoj kaj industriaĵoj.
Superrigardo kaj historio[redakti | redakti fonton]
3-Metilfentanilo estis unue malkovrita en 1974 kaj poste aperis surstrate kiel alternativo al la kaŝe produktita fentanila analogo α-metilfentanilo. Tamen, rapide evidentiĝis ke 3-metilfentanilo estas multe pli potenca ol α-metilfentanilo, kaj ekvivalente pli danĝera.
La kemia strukturo de fentanilo estis utiligita kiel bazo en moderna kemio por la eltrovaĵo kaj nomenklaturo de multaj novaj fentanilanalogaĵoj, foje nomitaj fentanologoj. Dum 3-metilfentanilo estis komence vendita sur la nigra merkato por nur mallonga tempo inter 1984 kaj 1985, ĝia alta potenco igis ĝin alloga celo por kaŝaj drogproduktantoj, ĉar racema 3-metilfentanilo estas 10-15 fojojn pli potenca ol fentanilo, kaj do egale pli grandaj kvantoj de tranĉitaj produktoj por stratvendo povas esti produktitaj por ekvivalenta kvanto de fortostreĉo kiel por produktado de fentanilo mem; unu gramo de 3-metilfentanilo povus sufiĉi por produkti plurajn milojn da dozaj unuoj unufoje diluitaj por vendo. 3-metilfentanilo do plurfoje reaperis, en diversaj lokoj tra la mondo.
La sola lando en la mondo kun signifa (200+ mortoj jare, pli ol 10 mil toksomaniuloj) misuzo de ĉi tiu kemiaĵo estas Estonio, kie dozo de 3-metilfentanilo kostas 10 €, kaj aliaj opiaĵoj ne estas ĝenerale haveblaj ekde la fino de la 2000-aj jaroj. Ĉirkaŭ 1100 mortoj de fentanilo kaj 3-metilfentanilo -misuzo estis registritaj en Estonio inter 2005-2013, komparite kun ĉirkaŭ 450 mortoj en Svedio, Germanio, UK, Finnlando kaj Grekio kombinitaj dum la sama periodo.
Aliaj opioidaj analogoj eĉ pli potencaj ankoraŭ ol 3-metilfentanilo estas konataj, kiel ekzemple karfentanilo kaj ohmefentanilo, sed ĉi tiuj estas signife pli malfacile fabrikeblaj ol 3-metilfentanilo. Ekde 2016 fentanilaj kaptoj en Estonio enhavas plejparte karfentanilon aŭ ciklopropilfentanilon.
3-Metilfentanilo havas similajn efikojn al fentanilo, sed estas multe pli potenca pro pliigita liga afineco al sia celejo. Ĉar fentanilo mem jam estas tre potenca, 3-metilfentanilo estas ekstreme danĝera se uzata distre, kaj rezultigis multajn mortojn inter distraj opioidaj uzantoj ingestantaj la drogon. Flankaj efikoj de fentanil-analogoj estas similaj al tiuj de fentanilo mem, kiuj inkluzivas jukadon, naŭzon kaj eble gravan spiran depresion, kiuj povas esti vivdanĝeraj. Fentanil-analogaĵoj mortigis centojn da homoj ĉie en Eŭropo kaj la antaŭaj sovetiaj respublikoj ekde la plej lastatempa revigliĝo en uzo komenciĝis en Estonio en la fruaj 2000-aj jaroj, kaj novaj derivaĵoj daŭre ekaperas.
Uzo kiel kemia armilo[redakti | redakti fonton]
3-Metilfentanilo ankaŭ estis raportita fare de la amaskomunikilaro kiel la identeco de la anesteza "gaso" Kolokol-1 liverita kiel aerosolo dum la Moskva teatra ostaĝkrizo en 2002 en kiu multaj ostaĝoj mortis pro hazardaj superdozoj. 3-Metilfentanilo poste estis ekskludita kiel la primara agento uzata. La opiaĵa antidoto naloksono estis disponebla por trakti la viktimojn de la krizo, sed, ĉu pro ilia malliberigo, manko de manĝaĵo, aŭ akvo, aŭ dormo, aŭ pro la nova naturo de la ankoraŭ nekonfirmita kunmetaĵo uzita, akutaj simptomoj daŭre disvolviĝis, rezultigante multajn mortojn malgraŭ la administrado de la naloksono.