Saltu al enhavo

5-Pentadekanono

El Vikipedio, la libera enciklopedio
5-Okso-pentadekano
Kemia formulo
C15H30O
5-Pentadekanono
Bastona kemia strukturo de la
5-pentadekanono
5-Pentadekanono
Tridimensia kemia strukturo de la 5-pentadekanono
Alternativa(j) nomo(j)
  • Butila dekila ketono
  • 5-Okso-pentadekano
CAS-numero-kodo 92862-23-2
ChemSpider kodo 258195
PubChem-kodo 292592
Fizikaj proprecoj
Aspekto blanka aŭ flava, brulema solidaĵo
Molmaso 226,4026 g mol−1
Denseco 0,828 g/cm−3[1]
Fandpunkto 27,1°C [2]
Bolpunkto 292,6°C [3]
Refrakta indico  1,4419[4]
Ekflama temperaturo 83,1°C [5]
Solvebleco Akvo:nesolvebla
Mortiga dozo (LD50) 5000 mg/kg (buŝe)
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo Piktogramo
07 – Toksa substanco
GHS Signalvorto Averto
GHS Deklaroj pri damaĝoj H227, H411
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj P273, P391, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo
(25 °C kaj 100 kPa)

5-Pentadekanonobutila dekila ketono estas organika kombinaĵo rezultanta el interagado de la pentanalo kaj klorodekano. Ĝi estas blanka aŭ flava, brulema solidaĵo kun malalta fandopunkto, nesolvebla en akvo. 5-Pentadekanono posedas 15 karbonatomojn, 30 hidrogenatomojn kaj 1 oksigenatomon. 5-Pentadekanono uzatas en kemiaj sintezoj kaj en la preparado de farmaciaĵoj kaj aromataĵoj. 5-Pentadekanono estas ketona komponaĵo, vaste uzata en scienca esplorado. Ĝi estas senkolora likvaĵo kun agrabla odoro, kiu estas nesolvebla en akvo sed solvebla en organikaj solvantoj. 5-Pentadekanono povas esti sintezita per diversaj metodoj, inkluzive de la oksidigado de 1-pentadekanolo, la redukto de 5-pentadeken-2-ono, kaj la reakcio de 1-bromopentadekano kun kalia tert-butoksido. La plej ofte uzata metodo estas la oksidigado de 1-pentadekanolo kun kalia permanganato aŭ kromiata acido.

5-Pentadekanono estas uzata en diversaj sciencaj esplor-aplikoj, inkluzive kiel gustiga agento, en parfumoj kaj kosmetikaĵoj, kaj kiel feromono en insektoj. Ĝi ankaŭ estas uzata en la sintezo de aliaj organikaj komponaĵoj kaj kiel solvaĵo en kemiaj reakcioj.

5-Pentadekanono pruviĝis havi diversajn biokemiajn kaj fiziologiajn efikojn. Oni trovis, ke ĝi havas anksiolitikan efikon, reduktante angorajn nivelojn en musoj. Ĝi ankaŭ pruviĝis havi kontraŭdepresian efikon, pliigante nivelojn de serotonino kaj dopamino en la cerbo. Aldone, ĝi pruviĝis havi kontraŭkonvulsiajn propriecojn, reduktante la oftecon kaj severecon de epilepsiatakoj en musoj.

Sintezo 1

[redakti | redakti fonton]
  • Preparado de la 5-pentadekanono per traktado de pentila klorido kaj dekano:

pentanoila klorido +dekano 5-pentadekanono +klorida acido

Sintezo 2

[redakti | redakti fonton]
  • Preparado de la 5-pentadekanono per oksidado de la 5-dekanolo:

5-pentadekanolo 5-pentadekanono

Sintezo 3

[redakti | redakti fonton]
  • Preparado de la 5-pentadekanono per traktado de pentanalo kaj klorodekano:

pentanalo +klorodekano 5-pentadekanono +klorida acido

Sintezo 4

[redakti | redakti fonton]
  • Preparado de la 5-pentadekanono per traktado de undekanalo kaj butila klorido:

undekanalo +butila klorido 5-pentadekanono +klorida acido

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Referencoj

[redakti | redakti fonton]