Alexander Wienerberger
| Alexander Wienerberger | |
|---|---|
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 8-an de decembro 1891 en Vieno |
| Morto | 5-an de januaro 1955 (63-jaraĝa) en Salcburgo |
| Lingvoj | germana |
| Ŝtataneco | Aŭstrio 
|
| Alma mater | Universitato de Vieno
|
| Okupo | |
| Okupo | inĝeniero fotisto soldato
|
Alexander WIENERBERGER (8a de decembro 1891, Vieno - 5a de januaro 1955, Salzburgo) estis aŭstra kemia inĝeniero, kiu laboris dum 19 jaroj ĉe kemiaj entreprenoj de Sovetunio. Dum li laboris en Ĥarkivo, li kreis serion de fotoj de la Holodomoro de 1932-1933, kiuj estas fotografaj atestoj pri amasa mortado de la ukraina popolo tiutempe.
Biografio
[redakti | redakti fonton]Alexander Wienerberger naskiĝis en 1891 en Vieno, en familio de miksita deveno. Malgraŭ la fakto, ke lia patro estis judo kaj patrino estis ĉeĥino, Aleksandro mem laŭ sia filino konsideris sin aŭstro kaj ateisto. [1]
De 1910 ĝis 1914 li studis en la Fakultato de Filozofio ĉe la Universitato de Vieno.
Dum la Unua mondmilito li estis mobilizita en la aŭstri-hungara armeo, partoprenis en bataloj kontraŭ la rusa armeo kaj estis kaptita en 1915.
En 1917 li translokiĝis al Moskvo, kie li fondis kemian laboratorion kun amikoj. Aŭtune de 1919, li provis eskapi de Sovetia Rusio al Aŭstrio tra Estonio per falsaj dokumentoj, sed malsukcesis: en Pskov li estis arestita de Ĉeka. Wienerberger estis kondamnita pri spionado. Li pasigis signifan parton de la 1920-aj jaroj en la malliberejo Lubjanka en Moskvo. [2] Dum lia restado en malliberejo, liaj kapabloj kiel kemiisto estis estimataj de la sovetia registaro, kiu dungis eksterlandajn kaptitojn laborantajn en produktado. Wienerberger laboris kiel inĝeniero por produktado de vernizoj kaj farboj, poste - en fabrikoj por produktado de eksplodaĵoj. [3]
En 1927, lia geedzeco kun Josefine Rönimois, devenanta el la baltaj germanoj, disiĝis. La eksa edzino kune kun filino Annemarie kaj filo Aleksandro restis en Estonio (poste Annemarie translokiĝis al Aŭstrio).
En 1928, la unuan fojon post malliberigo, Wienerberger vizitis siajn parencojn en Vieno kaj faris novan geedzecon kun Lilly Zimmermann, la filino de fabrikisto el Schwechat. Post lia reveno al Moskvo, limigoj de li estis levitaj, kio permesis al lia edzino translokiĝi al Sovetunio. En 1931, lia edzino mallonge revenis al Vieno, kie ŝi naskis ilian filinon Margot.
En fruaj 1930-aj jaroj, Wienerberger-familio loĝis en Moskvo, kie Aleksandro havis pozicion ĉe kemia fabriko. En 1932 li estis sendita al Ljubuĉani (Moskva Oblasto) al la posteno de teknika direktoro de plasta fabriko, kaj en 1933 transdonita al egala pozicio en Ĥarkivo.
Fotografiaj atestoj pri la malsato en 1932-1933
[redakti | redakti fonton]
Vivante en Ĥarkivo, la tiama ĉefurbo de la Ukraina SSR, Wienerberger atestis amasan malsategon kaj fotis la scenojn, kiujn li vidis sur la stratoj de la urbo, malgraŭ la minaco de aresto de NKVD[2].
Dum sia restado en Harkovo, Aleksandro Wienerberger sekrete kreis ĉirkaŭ 100 fotojn de la urbo dum la Holodomoro. Liaj fotoj montras vicojn de malsataj homoj ĉe nutraĵvendejoj, malsatigitaj infanoj, korpojn de homoj mortintaj pro malsato sur la stratoj de Harkovo, kaj amasojn de viktimoj de malsato. La inĝeniero kreis siajn fotojn per la germana Leica-fotilo, kiu probable estis transdonita al li de amikoj el eksterlando. [1]
Forirante al Aŭstrio en 1934, Wienerberger sendis negativojn per diplomatia poŝto helpe de la aŭstra ambasado. Aŭstraj diplomatoj insistis pri tia mezuro de singardemo, ĉar probable serĉado de personaj aferoj ĉe la limo estus tre probable, kaj eventuala malkovro de fotoj povus minaci lian vivon. Reveninte al Vieno, Wienerberger transdonis la bildojn al kardinalo Theodor Innitzer, kiu kune kun la ĝenerala sekretario de la Internacia Komitato de Naciaj Minoritatoj Ewald Ammende prezentis ilin al la Ligo de Nacioj. [1]
En 1934, la Patruja Fronto en Aŭstrio publikigis la fotojn de Wienerberger en malgranda broŝuro "Rußland, wie es wirklich ist" (Rusujo, kiel ĝi vere estas), sed sen atribuo. [4]
La fotoj de Wienerberger unue estis disponeblaj al la publiko en 1935 danke al la publikigo en la libro "Ĉu Rusujo devas malsati?" (Muss Russland Hungern) de Ewald Ammende; la fotoj ne aludis la aŭtoron pro zorgoj pri sekureco de sia kreinto. [5] En 1939 Aleksandro Wienerberger publikigis en Aŭstrio sian propran libron de memoraĵoj pri la vivo en Sovetunio, en kiu du ĉapitroj estas dediĉitaj al la Holodomoro. [6] Fotoj ankaŭ estis inkluditaj en liaj memuaroj publikigitaj en 1942. [7]
En 1944, Wienerberger funkciis kiel liga oficiro de la Rusa Liberiga Armeo. Post la milito, li sukcesis eviti la translokigon al sovetiaj trupoj - li eskapis en la usonan zonon de okupado en Salzburgo, kie li mortis en 1955. [8]
Nuntempe, la fotoj de Wienerberger estis republikigitaj en multaj aliaj verkoj, kaj estas ekspoziciitaj precipe en la Kanada Muzeo por Homaj Rajtoj en Vinipego.
Fotaro
[redakti | redakti fonton]
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 1,2 [1] 23a de novembro 2018.
- ↑ 2,0 2,1 [2] 14a de februaro 2018 ruse
- ↑ [3] Arkivigite je 2019-04-28 per la retarkivo Wayback Machine 7a de februaro 2016.
- ↑ Rußland, wie es wirklich ist!, hrsg. v. der Vaterländischen Front, für den Inhalt verantwortlich: Dr. Ferdinand Krawiec, Wien 1934, p. 16
- ↑ Dr. Ewald Ammende, Muß Rußland hungern? Menschen- und Völkerschicksale in der Sowjetunion, Wien 1935, XXIII, 355 pp. kun 22 Abb
- ↑ Alexander Wienerberger, Hart auf hart. 15 Jahre Ingenieur in Sowjetrußland. Ein Tatsachenbericht, Salzburg 1939
- ↑ Alexander Wienerberger, Um eine Fuhre Salz im GPU-Keller. Erlebnisse eines deutschen Ingenieurs in Sowjetrussland, mit Zeichnungen von Günther Büsemeyer, Gütersloh [1942], 32 p.
- ↑ Josef Vogl. Alexander Wienerberger — Fotograf des Holodomor. In: Dokumentationsarchiv des österreichischen Widerstandes (Hrsg.), Feindbilder, Wien 2015 (= Jahrbuch 2015), pp. 259—272
Eksteraj ligoj
[redakti | redakti fonton]En la ukraina
[redakti | redakti fonton]- Голодомор - Знімки австрійського фотографа-аматора, зображення жертв, місць масових поховань на околицях Харкова та вимерле від голоду село. Arkivigite je 2018-01-24 per la retarkivo Wayback Machine МЗС України
- Александр Вінербергер у спогадах доньки. Національний музей Голодомору-геноциду BBC Україна
- Це був геноцид: історія британської фотохудожниці, яка ширить пам'ять про Голодомор
- Зустріч з правнучкою інженера Вінербергера, автора унікальних фото Голодомору.Національний музей Голодомору-геноциду BBC Україна
- Український Голодомор очима австрійця. Радіо «Свобода»
- Люди помирали просто на узбіччях - жахіття Голодомору очима австрійського інженера Вінерберґера. Gazeta.ua
- Люди Правди, кремлівська пропаганда і корисні ідіоти. Arkivigite je 2020-05-30 per la retarkivo Wayback Machine Дзеркало тижня
- Невідомі фото Голодомору інженера Вінербергера. Радіо «Свобода»
- «Годували свиней трупами»: опубліковано невідомі раніше фото Голодомору. Obozrevatel
- Голодомор: унікальні фото від австрійського інженера. Ukrinform
- Іноземці про Голодомор: унікальні фото від австрійського інженера. Glavcom.ua
En aliaj lingvoj
[redakti | redakti fonton]- Holodomor in Kharkiv region. Photo by Alexander Wienerberger
- Alexander Wienerberger: His Daughter’s Memories [retrieved 20.10.2013].
- Alexander Wienerberger British photographic history
- Ukraine's Holodomor Through An Austrian's Eyes
- Josef Vogl. Alexander Wienerberger — Fotograf des Holodomor. In: Dokumentationsarchiv des österreichischen Widerstandes (Hrsg.), Feindbilder, Wien 2015 (= Jahrbuch 2015), S. 259—272
- Уникальные фото Голодомора в Украине: их тайком снял Александр Винербергер
- «Рискуя попасть в застенки НКВД, мой прадед фотографировал жертв Голодомора»