Haŭto nigra, maskoj blankaj
| Peau noire, masques blancs | |
|---|---|
| skribita verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Frantz Fanon |
| Lingvoj | |
| Lingvo | franca lingvo |
| Eldonado | |
| Ĝenro | eseo |
Haŭto Nigra, maskoj blankaj estas libro el la jaro 1952 verkita de Frantz Fanon kaj origine eldonita en la franca kiel Peau noire, masques blancs[1]. Lia tezo estas, ke koloniismo kreis kolektivan neŭrozon, kiun oni devas forigi. Li priskribas ĉiujn taojn kiuj permesas krei konscion ĉe la antilanoj kaj, duavice, la nigruloj de Afriko kaj la blankaj francoj. La verko estas konata pro sia kontraŭ-koloniisma kaj kontraŭrasisma naturo.
Fanon aplikas psikanalizon por klarigi la sentojn de dependeco kaj neadekvateco, kiujn spertas nigruloj. Fanon pentras la percepton de blankuloj kiel profundan timon pri edukitaj nigruloj. Li klarigas, kiom ajn inteligenta nigrulo povas fariĝi, blankuloj ĉiam ekzercos senton de 'malsupereco', kiel ekzemple paroli "piĝinon". Ĉi tiu pensmaniero estis desegnita por teni "nigrulojn" blokitaj en "malsupera statuso ene de kolonia ordo." La dividita mempercepto de nigra persono, kiu perdis sian denaskan kulturan originon, kaj ĉirkaŭbraki la kulturon de la patrujo (Homeland | en.wikipedia), produktas malsuperan memsenton en la "nigruloj". Ili provos alproprigi kaj imiti la kulturon de la koloniisto, kie tia konduto pli facile evidentiĝas ĉe supren moviĝemaj kaj kleraj nigruloj, kiuj povas permesi al si akiri statusajn simbolojn en la mondo de la koloniistoj (la blankaj maskoj) kiel edukado eksterlande kaj regado de la lingvo de la koloniistoj,
Pro la sento de malplivaloreco, kiu ekestas en la menso de la nigra personeco, tiu lasta provos imiti kaj alproprigi la kulturan kodon de la koloniigisto. Fanon argumentas, ke la konduto estas eĉ pli evidenta inter la ambiciaj kaj kleraj nigruloj, kiuj povas permesi sin akiri la simbolojn de la blanka kulturo. La libro estis origine publikigita por kontraŭbatali nigran subpremadon. La ideoj de Fanon ankoraŭ estas hodiaŭ influriĉaj kaj estas uzataj de diversaj grupoj, kiel la palestinanoj, tamiloj, afrik-usonanoj kaj aliaj, en sia lukto por kultura kaj politika aŭtonomecoj. Fanon prezentas kaj historian interpreton kaj subkuŝantan socian akuzon.
Ricevo
[redakti | redakti fonton]Haŭto nigra, maskoj blankaj restis obskura verko dum jardekoj post ĝia komenca eldono en 1952. Ekde la 1980-aj jaroj, ĝi fariĝis tutmonde konata kiel kontraŭkoloniisma kaj kontraŭrasisma libro. Tamen ĝi restas "relative sensignifa verko" en la franclingvaj landoj, malgraŭ ĝia eksplicita ligo kun tiuj landoj[2]. Lastatempaj debatoj inter teoriuloj de naciismo, kontraŭimperiismo, malkoloniigo kaj liberigo ĉefe fokusis pri la postaj pli revoluciaj verkoj de Fanon, anstataŭ pri la psikanaliza klarigo de koloniaj rilatoj.[3]
Kinematografio
[redakti | redakti fonton]La libro servis kiel temo por la filmo Frantz Fanon: Peau noire, masque blanc, filmo de Isaac Julien el la jaro 1995.