Izopulegono

Izopulegono
Plata kemia strukturo de la Izopulegono
Tridimensia kemia strukturo de la Izopulegono
Izopulegono troviĝas en la Mentha piperita.
Alternativa(j) nomo(j)
Cikloheksanono p-Ment-8-en-3-ono
Kemia formulo	C10H16O
CAS-numero-kodo	17882-43-8
ChemSpider kodo	31884
PubChem-kodo	34645
Fizikaj proprecoj
Aspekto	senkolora likvaĵo
Molmaso	152,237g mol−1
Denseco	0,921g/cm−3
Bolpunkto	235 °C
Refrakta indico	$n_{761}^{20}$ 1,4675
Ekflama temperaturo	80 °C
Solvebleco	Akvo:0,3 g/L
Mortiga dozo (LD50)	790 mg/kg (buŝe)
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo Piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝa substanco
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H301, H351, H372
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P201, P202, P260, P264, P270, P281, P301+310, P308+313, P314, P321, P330, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Izopulegono aŭ C₁₀H₁₆O estas nature okazanta kemia kombinaĵo ekstraktita el esencoleoj el pluraj planto-variaĵoj tiaj kiaj Nepeta cataria, Mentha piperita, Mentha pulegium, krom aliaj. Ĝi klasiĝas kiel monoterpeno, estas senkolora oleeca likvaĵo, nesolvebla en akvo, sed solvebla en etanolo, kun agrabla odoro simile al katario, pipromento kaj pulegio. Ĝi estas uzata en la fabrikado de parfumoj, tualetsapoj kaj ŝampuoj. Ankaŭ ĝi estas uzata kiel komponaĵo insektoforpuŝanta kaj en la sintezo de la mentolo. Ĝi ankaŭ estas uzatas por la traktado de parazitoj kaj posedas antihelmintajn proprecojn.

Izopulegono estas malutila por la sano. Ĝi iritas la digestan vojon, sed ankaŭ la haŭton kaj mukozojn. Izopulegono povas kaŭzi kramfojn, acidozon kaj kolikojn. Ĝi pruviĝis toksa ĉe ratoj se konsumita en grandaj kvantoj. Per interagado kun acetata acido, izopulegolo donas izopulegilan acetaton, substancon senkoloran dolĉecan kun mentosimila odoro. Izopulegila acetato ankaŭ estas uzata kiel gustigagento kaj posedas antimikrobajn proprecojn. Krom la izopulegila acetato, buterataj, propanoataj, valerataj, kaproataj, kaprilataj, pelargonataj, kaprataj, laŭrataj kaj miristataj esteroj ankaŭ estas disponeblaj.

Reakcioj

Reakcio 1

• Izopulegono estiĝas per oksidiga cikligo de la citronelalo:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{-2[H]}}\,}}$

Reakcio 2

• Preparado de izopulegolo per reduktado de izopulegono:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{LiAlH_{4}}}\,}}$

Reakcio 3

• Preparado de izopulegila acetato per traktado de la izopulegolo kun acetata acido:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{H}}\,}}$ + ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$

Reakcio 4

• Preparado de izopulegila izobuterato per traktado de la izopulegolo kun izobuterata acido:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{[H]}}\,}}$ + ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$

Reakcio 5

• Preparado de p-cimeno per reduktado de izopulegono:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{LiAlH_{4}}}\,}}$ +

Vidu ankaŭ

• Ketonoj
• Terpenoj
• Pulegono
• Pulegolo