José Hernández
| José Hernández | ||
|---|---|---|
| ||
| Persona informo | ||
| José Hernández | ||
| Naskonomo | José Rafael Hernández | |
| Naskiĝo | 10-an de novembro 1834 en San Andrés de Giles | |
| Morto | 21-an de oktobro 1886 (51-jaraĝa) en Belgrano | |
| Tombo | Tombejo Rekoleta vd | |
| Lingvoj | hispana vd | |
| Ŝtataneco | Argentino vd | |
| Partio | Partido Autonomista Nacional vd | |
| Profesio | ||
| Okupo | verkisto • ĵurnalisto • poeto • politikisto • militisto vd | |
| Verkado | ||
| Verkoj | La vuelta de Martín Fierro vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
José HERNÁNDEZ (José Rafael Hernández y Pueyrredón, 10-a de novembro de 1834, 21-a de oktobro de 1886) estis militisto, ĵurnalisto, poeto kaj politikisto argentina, ĉefe konata kiel aŭtoro de Martín Fierro, ĉefverko de la gaŭĉa literaturo. Liaomaĝe, la 10an de novembro — jariĝo de lia nasko — oni celebras en Argentino la Tradician Tagon.
Biografio[redakti | redakti fonton]
Post ekkarieri kiel militisto defende de la aŭtonomeco de la Ŝtato Bonaero, inter 1852 kaj 1872 li disvolvigis intensan ĵurnalistan aktivecon, kontraŭ la hegemonio de la urbo Bonaero en la organizado de la lando.
Li loĝis ĉefe en Paranao ekde 1857, sed ankaŭ alternative en tiu urbo, en Corrientes, Rosario kaj Montevideo, antaŭ reveni al Bonaero.
Partoprenis en unu de la lastaj ribeloj federalaj, estrita de Ricardo López Jordán, kies unua klopodo finis en 1871 per la malvenko de la gaŭĉoj kaj la ezilo de Hernández en Brazilo. Post tiu revolucio li pluestis konsilisto de la generalo revolucia, sed poste li distanciĝis.
Post sia reveno al Argentino, en 1872, pluluktis pere de la ĵurnalismo kaj publikigis la unuan parton de sia majstroverko, nome El gaucho Martín Fierro. Tiu, kun la sekvo nome La vuelta de Martín Fierro (1879), are formas eposan poemon ege popularan. Ĝi estas ĝenerale konsiderata la majstroverko de la argentina literaturo.[1]
Poste li iĝis deputito kaj senatano de la provinco Bonaero. El tiu laste menciita posteno li defendis la federigon de Bonaero per memorinda diskurso, kontraŭ Leandro N. Alem.
Régulo[redakti | redakti fonton]
La esperanta versio de MF finas per Apendico de Juan Régulo Pérez, eldonisto. Li dekomence parolas pri la verkisto, nome José Hernández. Li elstarigas lian pampan edukitecon, politikan aliron al la provincaj tendencoj, ĵurnalistan dediĉon kaj agrikulturemen sintenon. Kuriozaĵo estas ke la verkisto mem estis konata siatempe ne laŭ sia propra nomo sed per la nomo de sia kreita rolulo, MArtín Fierro, kvazaŭ temas pri sama persono.[2] Poste li finas per citaĵo de Luis Alberto Sánchez. kiu rilatas la verkon al la media deveno kaj ĉefe de Miguel de Unamuno, kiu komparas la rilaton de MF al la pampo kun la rilato de Don Kiĥoto kun Manĉo.[3]
Verkoj[redakti | redakti fonton]
| 1863 | Vida del Chacho |
| 1867 | Los treinta y tres orientales |
| 1872 | El Gaucho Martín Fierro |
| 1879 | La vuelta de Martín Fierro |
| 1881 | Instrucción del Estanciero |
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Aguirre, Máximo (1972). Anales de la Sociedad Rural Argentina.
- Auza, Néstor Tomás (1978). El periodismo de la Confederación; 1852-1861. Buenos Aires: Eudeba.
- Borges, Jorge Luis (1979). El "Martín Fierro". Buenos Aires: Emecé.
- Crocco, Marío. Estudio histórico-biográfico de José Hernández, epílogo al Martín Fierro (Ida y Vuelta), http://electroneubio.secyt.gov.ar. Konsultita la 22an de novembro de 2011.
- Chávez, Fermín (1959). José Hernández, periodista, político y poeta. Buenos Aires: Ediciones Culturales Argentinas.
- Chávez, Fermín (1986). Vida y muerte de López Jordán. Buenos Aires: Hyspamérica. ISBN 950-614-537-7.
- De Marco, Miguel Ángel (2006). Historia del periodismo argentino. Desde los orígenes hasta el centenario argentino. Buenos Aires: Ed. de la Universidad Católica Argentina. ISBN 987-1190-50-6.
- de Paoli, Pedro (diciembre de 1949). Ciordia & Rodríguez. ed. Los motivos del Martín Fierro en la vida de José Hernández (2º edición).
- Loprete, Carlos Alberto (1978). Literatura española, hispanoamericana y argentina. Plus Ultra.
- Ortale, María Celina. Colaboración desconocida de José Hernández en El Litoral de Evaristo Carriego. http://viicitclot.fahce.unlp.edu.ar/Members/spastormerlo/actas-del-vii-congreso-internacional-orbis-tertius-1/ponencias/Ortale.pdf Arkivigite je 2013-11-11 per la retarkivo Wayback Machine Konsultita la 17an de aprilo de 2010.
- Padula Perkins, José Eduardo. El periodista José Hernández. http://www.circuloelrodeo.com.ar/biblioteca/Gauchesca/El%20Periodista%20Jose%20Hernandez.pdf Arkivigite je 2013-11-11 per la retarkivo Wayback Machine Konsultita la 22an de novembro de 2011.
- Pagés Larraya, Antonio (A952). Prosas del Martín Fierro. Buenos Aires: Raigal.
- Areco, Javier Mariano (2012). De las partes al todo y José Hernández multitarea. Konsultita la 12an de novembro de 2012.
En Esperanto[redakti | redakti fonton]
- Martín Fierro: argentina eposo (tr. Ernesto Sonnenfeld, La Laguna, 1965, antaŭparolo de Ivo Lapenna)
Notoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Padula Perkins, paĝo 490
- ↑ Juan Régulo Pérez en Apendico al José Hernández, Martín Fierro, J. Régulo, La Laguna, 1965, p. 287. Por la tuta ĉapitro pp. 283-288.
- ↑ citita verko, pp. 287-288.