Kultura Revolucio
La Granda Proletara Kultura Revolucio, plejofte simple la Kultura Revolucio, estis periodo de politika kaj soci-politika maltrankvilo en la Ĉina Popola Respubliko, kiu komenciĝis en 1966 kaj daŭris jardekon. La kultura revolucio estis kampanjo komencita oficiale de la ĉina gvidanto Mao Zedong, tiam proparolanto de la Komunista Partio de Ĉinio la 16an de majo 1966, por liberigi Ĉinion de burĝaj elementoj (ti oestas kapitalistaj, tradiciaj kaj aliaj kulturaj elementoj el la ĉina socio) kaj por renovigi la klasbatalon en la stilo de Marksisma Penso (plifortigi la maoisman ortodoksismon ene de la partio). En la praktiko, estas vaste agnoskite nuntempe ke temis pri provo de Mao Zedong repreni la potencon ene de la Komunisma Partio de Ĉinio, ĉar kelkaj aliaj fakcioj ene de la partio minacis lian potencon. Tio okazis fakte post la Saltego Antaŭen. Ĉiukaze la movado paralizigis Ĉinion politike kaj grave tuŝis lalandon ekonomie kaj socie.
La Revolucio estis lanĉita en majo 1966. Mao asertis ke burĝaj elementoj ege infiltris la registaron kaj socion, planante reestigi kapitalismon. Li insistis ke tiuj "reviziistoj" estu forigitaj tra perforta klasbatalo. La junularo de Ĉinio reagis al la alvoko de Mao formante grupojn de Ruĝa Gvardio tra la tuta lando. La movado disvastiĝis en la armeaj, urbaj laboristoj, kaj ĉe la estroj de la Komunista Partio mem. Ĝi rezultigis ĝeneraligitaj klikecaj luktoj en ĉiujn aspektoj de la vivo. En la pintgvidantaro, ĝi kaŭzis amaselpurigon de altrangaj oficistoj kiuj estis imputitaj je prenado de "kapitalisma vojo", plej precipe Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping. Dum la sama periodo la personkulto de Mao kreskis al enormaj proporcioj.
Milionoj da homoj estis persekutitaj en la perfortaj klikecaj luktoj kiuj rezultiĝis tra la lando, kaj suferis larĝan gamon de fitraktadoj inkluzive de publika hontigo, arbitra malliberigo, torturo, daŭranta ĉikanado, kaj forkapto de posedaĵo. Granda segmento de la loĝantaro estis perforte delokigita, plej precipe per translokigo de urba junularo al kamparaj regionoj dum la Movado Alkamparena. Historiaj restaĵoj kaj artefaktoj estis detruitaj. Kulturaj kaj religiaj ejoj estis traserĉitaj.
Mao oficiale deklaris la Kulturan Revolucionfiniĝinta en 1969, sed ĝia aktiva fazo daŭris ĝis la morto de la armea gvidanto Lin Biao en 1971. Post la morto de Mao kaj la aresto de la Bando de la Kvar en 1976, reformantoj gviditaj fare de Deng Xiaoping finigis la maoistajn reformojn asociitajn kun la Kultura Revolucio. En junio 1981, la Centra Komitato sciigis la oficialan juĝon: "La "kultura revolucio", kiu daŭris de majo 1966 ĝis oktobro 1976, kaŭzis la plej severan malsukceson kaj la plej gravajn perdojn suferspertitajn fare de la partio, la ŝtato, kaj homoj ekde la fondo de la Popolrespubliko."[1]
Kunteksto
Saltego Antaŭen
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Saltego Antaŭen.En 1958, post la unua Kvinjarplano, Mao vokis al "popola socialismo" (aŭ "radika socialismo" aŭ "radikala socialismo") por akceli siajn planojn pri turnado de Ĉinio en modernan industriigitan ŝtaton. En tiu spirito, Mao lanĉis la politikon de la Saltego Antaŭen, establinte popolkomunumojn en la kamparo, kaj komencis la amasmobilizadon de la homoj en kolektivojn. Multaj komunumoj ricevis ordonon al produktado de ununura krudvaro - ekzemple ŝtalo. Mao ĵuris duobligi agrikulturan produktadon el la niveloj de 1957.
La Granda Salto estis ekonomia fiasko. Malkleraj farmistoj provis produkti ŝtalon je masiva skalo, parte fidante je postkortaj fornoj por realigi la produktadcelojn estritajn fare de lokaj kadroj. La ŝtalo produktita estis malaltkvalita kaj plejparte senutila. La Granda Salto reduktis rikoltgrandecojn kaj kaŭzis malkreskon en la produktado de la plej multaj varoj krom neadekvata krudfero kaj ŝtalo. Krome, magistratoj ofte troigis produktad-ciferojn, kaŝante kaj intensigante la problemon dum pluraj jaroj.[2][3] Intertempe, kaoso en la kolektivoj, malbona vetero, kaj eksportadoj de manĝaĵo necesaj por certigi devizojn rezultigis en la Granda Ĉina Malsatkatastrofo. Manĝaĵo estis en malespera malabundo, kaj produktado falis rimarkinde. La malsatkatastrofo kaŭzis la mortojn de milionoj da homoj, precipe en pli malbonsituaciaj enlandaj regionoj.[4]
La fiasko de la Granda Salto reduktis la prestiĝon de Mao ene de la partio. Devigita preni gravan respondecon, en 1959, Mao eksiĝis kiel la ŝtata prezidento, nome la ŝtatestro de Ĉinio, kaj estis sukcedita fare de Liu Shaoqi. En julio, veteranaj partiestroj kunvenis ĉe la pitoreska Monto Lu por diskuti politikon. Ĉe la konferenco, marŝalo Peng Dehuai, la priarmea ministro, kritikis politikojn de la Granda Salto en privata letero al Mao, skribante ke li estis turmentita per misadministrado kaj avertado kontraŭ levado de politika dogmo super la leĝoj de ekonomiko.[2] Malgraŭ la modera tono de la letero de Peng, Mao prenis ĝin kiel persona atako kontraŭ sia gvidado.[5] Sekvante la Konferencon, Mao forigis Peng el liaj postenoj, kaj akuzis lin je estado de "dekstra-oportunisma". Peng estis anstataŭigita de Lin Biao, alia revoluciema armea generalo kiu iĝis pli lojala Mao-subtenanto poste en sia kariero. Dum la Luŝan Konferenco funkciis kiel mortsonorigado por Peng, la plej voĉa kritikisto de Mao, ĝi kondukis al ŝanĝo de potenco al moderuloj gviditaj de Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping, kiuj prenis realan kontrolon de la ekonomio post 1959.
De la komenco de la 1960-aj jaroj, multaj el la ekonomiaj politikoj de la Granda Salto estis inversigitaj per iniciatoj gviditaj fare de Liu, Deng, kaj Zhou Enlai. Tiu modera grupo de pragmatistoj estis varmeta ĉirkaŭ la utopiaj vizioj de Mao. Pro lia perdo de altestimo ene de la partio, Mao evoluigis dekadencan kaj ekscentran vivstilon.[6] Antaŭ 1962, dum Zhou, Liu kaj Deng administris aferojn de ŝtato kaj la ekonomion, Mao efike retiriĝis de ekonomia decidiĝo, kaj enfokusigis multon da sia tempo al plua planado de siaj kontribuoj al marksisma-leninisma sociteorio, inkluzive de la ideo de "kontinua revolucio".[7] La finfina celo de tiu teorio estis atribui la scenejon ke Mao reestigas sian markon de komunismo kaj sian personan prestiĝon ene de la partio.
Ĉin-sovetia disigo kaj kontraŭ-reviziismo
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Ĉina-sovetia disiĝo.En la komenco de la 1950-aj jaroj, la Ĉina Popola Respubliko kaj Sovet-Unio estis la du plej grandaj komunistaj ŝtatoj en la mondo. Dum ili komence estis reciproke subtenaj, malkonsentoj ekestis sekvante la potencprenon de Nikita Ĥruŝĉov al potenco en Sovet-Unio post la morto de Josif Stalin. En 1956, Ĥruŝĉov kondamnis Stalin kaj liajn politikojn kaj poste metis ronde efektivigante post-stalinistajn ekonomiajn reformojn. Mao kaj multaj membroj de la Ĉina Komunista Partio estis malfavoraj al tiuj ŝanĝoj, kredante ke ĝi havus negativajn sekvojn por la tutmonda marksista movado, inter kiuj Stalin daŭre estis rigardita kiel heroo. [8] Mao kredis ke Ĥruŝĉov ne adheris al marksismo-leninismo, sed estis anstataŭe reviziisto, ŝanĝante siajn politikojn de bazaj marksism-leninismaj konceptoj, kion Mao timis, ke ĝi permesus al kapitalistoj poste reakiri kontrolon de la lando. Rilatoj inter la du registaroj poste acidiĝis, kaj la sovetianoj rifuzis apogi la kazon de Ĉinio por enirado ĉe la Unuiĝintaj Nacioj kaj iris reen el iama promeso provizi Ĉinion per atombombo.[8]
Mas daŭriĝis por publike kondamni reviziismon en aprilo 1960. Sen meti la fingrojn rekte ĉe Sovet-Unio, Mas kritikis ilian ideologian aliancanon, nome la Komunista Partio de Jugoslavio, dum la sovetianoj resendis la favoron siaflanke per kritikado de la Komunista Partio de Albanio, nome teorie ĉin-aliancano.[9] En 1963, la Ĉina Komunista Partio komencis malkaŝe kondamni Sovet-Union, publikigante serion de naŭ polemikoj kontraŭ ĝia perceptita reviziismo, kun unu el ili estante titolita Pri Ĥruŝĉeva Komunismo kaj Historiaj Lecionoj por la Mondo, en kiu Mao atakis ke Ĥruŝĉov estis ne nur reviziisto sed ankaŭ pliigis la danĝeron de kapitalisma restarigo.[9] Ankaŭ la falo de Ĥruŝĉov pro interna puĉo en 1964 kontribuis al la timoj de Mao pri sia propra politika vundebleco, precipe pro sia malkreskanta prestiĝo inter siaj kolegoj sekvante la aferon de la Granda Salto Antaŭen.[9]
Komenco
Dum ĉi tiu malagrabla periodo de la ĉina historio, grupoj da junuloj organizitaj en militaj bandoj nomataj Ĉinaj Ruĝaj Gardistoj terurigis la loĝantaron, almenaŭ en la grandaj urboj, persekutante homojn kiuj estis konsideritaj "klasaj malamikoj" aŭ "dekstruloj" pro sia viv-stilo, siaj opinioj aŭ kia ajn alia afero kiu ne plaĉis al ili. Milionoj da homoj suferis publikajn humiligojn, malliberigojn kaj malbonan traktadon, kaj eble ĉirkaŭ duona miliono mortis kiel rezulto. Intelektuloj, artistoj kaj estroj de la komunisma partio estis la plej oftaj celoj. La Ruĝaj gardistoj estis ofte studentoj, kaj ili ofte montris fanatikan fidon kaj kredon je Mao Zedong kaj kulto de liaj teorioj. Ili emis svingi la "ruĝan libreton", faman libron de citaĵoj de Mao Zedong, preskaŭ kiel religian tekston, kaj konstante citis el ĝi.
Dum la kultura revolucio, la du grandaj rivaloj de Mao Zedong ene de la komunisma partio, nome Liu Shaoqi kaj Deng Xiaoping, ambaŭ fariĝis viktimoj. Liu Shaoqi estis sendita al mallibereja kampo, kie li mortis post du jaroj, kaj Deng Xiaoping estis sendita labori en fabriko kiel ordinara laboristo. Aliflanke, la gvidanto de la partio kiu plej gajnis de la kultura revolucio estis Lin Biao, kiu fariĝis la dua plej potenca homo en la partio post Mao mem.
Fino
En 1969, Mao oficiale deklaris la finon de la kultura revolucio, kaj estis iu reveno al ŝtato de publika ordo. Multaj intelektuloj estis senditaj al la kamparo dum ĉi tiu periodo, por labori kun la kamparanoj kaj lerni kiel ili vivas. Inter ili estis multaj ruĝaj gardistoj, kiuj en ĉi tiu maniero estis metitaj en lokoj kie ili ne povis krei problemojn.
En 1971, Lin Biao provis perforte preni la potencon de Mao Zedong. Lia provo malsukcesis, kaj li provis eskapi al Sovet-Unio en aviadilo kiu tamen frakasiĝis super Mongolio. Post ĉi tiu evento, la modera gvidanto Zhou Enlai reakiris pli da potenco, kaj Deng Xiaoping estis realvokita el la kamparo al Beijing. En la posta periodo, la tiel nomata "Bando de la Kvar", kiu konsistis el la edzino de Mao kaj tri aliaj gravaj gvidantoj, komencis kampanjon kontraŭ la ĉefministro Zhou Enlai kaj Deng. La Bando de la Kvar reprezentis la pli ekstremisman fakcion, kiu estis malantaŭ la kultura revolucio, dum Zhou kaj Deng reprezentis la pli pragmatikan flankon de la partio.
En 1976 mortis Zhou Enlai. La 5an de aprilo, tradicia tago de rememoro pri la mortintoj en Ĉinio, du milionoj da homoj kolektiĝis en la centra Placo Tian An Men en Beijing por esprimi sian malĝojon. La afero tuj fariĝis protesto kontraŭ la Bando de la Kvar. La 9an de septembro mortis Mao Zedong. Estis grandega kaj sincera malĝojo en la tuta Ĉinio pro lia preterpaso. Hua Guofeng, la homo indikita de Mao, fariĝis la nova ĉefministro, kaj la "Bando de la Kvar" estis arestita. Ilia aresto estas kutime konsiderata la vera fino de la kultura revolucio, kaj la komenco de nova periodo da stabileco kaj ordo en Ĉinio.
Modernaj implikaĵoj
Nuntempe, la kultura revolucio estas memorata kiel katastrofa periodo de la ĉina historio. Dum ĉi tiu periodo, ĉiu eco de la ekonomia kaj kultura vivo de Ĉinio estis negative influata de la manko de stabileco kaj ordo, almenaŭ en la urboj. La eduka sistemo ankaŭ suferis tre multe. Interalie, la ruĝaj gardistoj detruis amason da valoregaj antikvaj objektoj kaj konstruaĵoj, ĉefe religiaj konstruaĵoj, ĉar ili estis konsiderataj simboloj de mez-epokaj kaj feŭdismaj pensmanieroj.
Tamen, kelkaj komentistoj rimarkigas ke eble dum la kultura revolucio iom ŝanĝiĝis la antikva ĉina kutimo respekti la aŭtoritaton kaj obei ordonojn senproteste, kaj ke eble sen la kultura revolucio ne estus okazintaj la studentaj protestoj en 1989.
La Komunisma Partio de Ĉinio nuntempe agnoskas, ke la kultura revolucio estis malbona por Ĉinio, sed tamen ĝi havas la oficialan pozicion ke Mao Zedong faris pli da bonaj aferoj ol da malbonaj dum lia regado.
Vidu ankaŭ
Notoj
- ↑ "Resolution on Certain Questions in the History of Our Party Since the Founding of the People's Republic of China," adoptita de la Sesa Plenum-Sesio de la 11a Centra Komitato de la Komunista Partio de Ĉinio la 27an de Junio, 1981 Resolution on CPC History (1949-81). (Beijing: Foreign Languages Press, 1981). p. 32.
- ↑ 2,0 2,1 . A Country Study:China. Library of Congress (1987).
- ↑ Jin, Qiu. (1999) The Culture of Power: Lin Biao and the Cultural Revolution. Stanford, California: Stanford University Press, p. 25–30.
- ↑ Historical Atlas of the 20th century
- ↑ Jin Qiu, p. 55
- ↑ Spence
- ↑ Jin Qiu, Ĉ. 2
- ↑ 8,0 8,1 MacFarquhar and Schoenhals 2006. pp. 04–07.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 MacFarquhar and Schoenhals 2006. p. 07.
