Romia templo
Romiaj temploj estis inter la plej gravaj konstruaĵoj en romia kulturo, kaj kelkaj el la plej riĉaj konstruaĵoj en romia arkitekturo, kvankam nur kelkaj pluvivas en iu speco de kompleta ŝtato. Hodiaŭ ili restas "la plej evidenta simbolo de romia arkitekturo".[1] Ilia konstruo kaj prizorgado estis grava parto de antikva romia religio, kaj ĉiuj urboj de iu graveco havis almenaŭ unu ĉefan templon, same kiel pli malgrandajn sanktejojn. La ĉefĉambro (cella) enhavis la kultatan bildon de la dio al kiu la templo estis dediĉita, kaj ofte malgrandan altaron por incenso aŭ verŝoferoj. Malantaŭ la cella estis ĉambro aŭ ĉambroj uzitaj de templanoj por stokado de ekipaĵo kaj proponoj. La ordinara devotulo malofte eniris en la cella, kaj la plej multaj publikaj ceremonioj estis faritaj ekstere, sur la enirhalo, kun homamaso kolektita en la templa areo.
Priskribo[redakti | redakti fonton]
La plej ofta arkitektura plano havis rektangulan templon levita sur alta podio, kun klara fronto kun enirhalo ĉe la pinto de ŝtupoj, kaj triangula frontono super kolonoj. La flankoj kaj malantaŭo de la konstruaĵo havis multe malpli arkitekturan emfazon, kaj tipe neniujn enirejojn. Ekzistis ankaŭ cirklaj planoj, ĝenerale kun kolonoj ĉiuronde, kaj ekster Italio ekzistis multaj kompromisoj kun tradiciaj lokaj stiloj. La romia formo de templo evoluis komence el etruskaj temploj, influitaj fare de la grekoj, kun posta peza rekta influo de Grekio.
Publikaj religiaj ceremonioj de la oficiala romia religio okazis normale ekstere, kaj ne ene de la templokonstruaĵo. Kelkaj ceremonioj estis procesioj kiuj komencis, vizitis, aŭ finiĝis ĉe templo aŭ sanktejo, kie rita objekto eble estos stokita kaj manifestigita por uzo, aŭ kie propono estus deponita. Oferoj, ĉefe de bestoj, okazis ĉe subĉiela altaro ĉe la flanko de ŝtuparo. Precipe dum la Romia Imperio, ekzotaj eksterlandaj kredoj akiris anojn en Romo, kaj tiuj estis la lokaj religioj en grandaj partoj de la vastigita imperio. Tiuj ofte havis tre malsamajn praktikojn, kelkajn preferante subterajn didomojn, dum aliaj, kiel pra-kristanoj, devotis eĉ ene de privataj domoj.[2]
Kelkaj restaĵoj de multaj romiaj temploj pluvivas, ĉefe en Romo mem, sed la relative malmultaj preskaŭ-kompletaj ekzemploj estis preskaŭ ĉiuj transformitaj al kristanaj preĝejoj (kaj foje poste al moskeoj), kutime konsiderinda tempo post la komenca venko de kristanismo sub Konstanteno. La malkresko de romia religio estis relative malrapida, kaj la temploj mem ne estis transprenitaj fare de la registaro ĝis dekreto de la imperiestro Flavio Honorio en 415. Santi Cosma e Damiano, en la Roma Forumo, originale la Templo de Romulo, ne estis dediĉita kiel preĝejo ĝis 527. La plej konata estas la Panteono de Romo, kio estas tamen tre netipa, estante tre granda cirkla templo kun grandioza konkreta tegmento, malantaŭ konvencia enirhalfronto.[3]
Famaj romiaj temploj[redakti | redakti fonton]
- Templo de Garni, Armenio
- La Maison Carrée de Nimo, Francio
Imitaĵoj[redakti | redakti fonton]
Notoj[redakti | redakti fonton]
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Sear, F. B., "Architecture, 1, a) Religious", section in Diane Favro, et al. "Rome, ancient." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press.
- Summerson, John (1980), The Classical Language of Architecture, 1980, Thames and Hudson World of Art series, ISBN 0-500-20177-3
- Wheeler, Mortimer, Roman Art and Architecture, 1964, Thames and Hudson (World of Art), ISBN 0500200211