Akbar (romano)

"Akbar, orienta romano", estas romano de la nederlanda aŭtoro Petrus Abraham Samuel van Limburg Brouwer (1829-1873), aperinta en 1872 en la nederlanda lingvo kaj tradukita al Esperanto de Julia C. Isbrücker, J. R. G. Isbrücker kaj Jan Ziermans en 1923 (256 paĝoj). Duan korektitan eldonon de 215 paĝoj en 1936 eldonis la Internacia Cseh-Instituto en Den Haag.

La nederlanda originalo

Centra rolulo estas historia figuro, la Imperiestro Akbar (1542-1605), reganto de Hindio de 1556 ĝis 1605, kie ludas la romano. Kvankam ĝi baziĝas sur historiaj faktoj, ĝi tamen transpaŝas ilin per fikcia rakonto.

La esperanta traduko

Enciklopedio de Esperanto (1934) juĝis pri la traduko de la unua eldono: Orienta atmosfero, homarana tendenco, senriproĉa stilo. Laŭ "Lingvaj Notoj" de la tradukintoj librofine la unua eldono baziĝis precipe sur la Vortaro de Esperanto de Kabe, la dua eldono sur Plena Vortaro de Esperanto (PV de SAT, 1930/1934). Dekduo de tiamaj neologismoj, ne jam registritaj en PV estas listigitaj en la notoj. Ili intertempe ĉiuj troveblas en Plena Ilustrita Vortaro de 1970 (de aŭtoĥtona tra nirvano ĝis vilao). Krome estas plia dekduo de specifaj nocioj rilataj al Hindio. Kelkaj intertempe eniris la kanonon de PIV (guruo, malabara, mogolo [hodiaŭ kutime mogulo], mulao) aliaj restis ekster ĝi ĝis hodiaŭ (adato = neskribita leĝo, durbaro = solena aŭdienco, kornako = kondukisto de elefanto ktp.). Apartaĵo de la traduko estas la uzo de "darfi" (germane dürfen, nederlande mogen) en la senco de "havi la permeson" (ekzemple: "mi ne povas obei vin, mi ne darfas kaj mi ne povas", 2-a eld. p. 139). Stile interesa diferenco inter la du eldonoj krome estas, ke la kunmetitaj tempoj de la verboj, kiuj oftas en la unua eldono, vaste forfalis en la dua eldono, tiel ke tiu ĉi aspektas pli moderna kaj pli facile legebla.

Eksteraj ligiloj

• La nederlanda originalo en la projekto Gutenberg