Ĥoralo: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto modifo de: gl:Coral luterana; cosmetic changes
Linio 1: Linio 1:
[[dosiero:BWV739.png|thumb|right|350px|Orgenĥoralo "Wie schön leuchtet der Morgenstern" (BWV 739) de [[Johann Sebastian Bach|J.S. Bach]]. La duonaj notoj en la diskanto formas la kanton firman (ĥoralon), dum kiam la subaj voĉoj antaŭimitas la ĥoralliniojn.]]
[[Dosiero:BWV739.png|thumb|right|350px|Orgenĥoralo "Wie schön leuchtet der Morgenstern" (BWV 739) de [[Johann Sebastian Bach|J.S. Bach]]. La duonaj notoj en la diskanto formas la kanton firman (ĥoralon), dum kiam la subaj voĉoj antaŭimitas la ĥoralliniojn.]]


La nocio '''ĥoralo''' ([[Latina lingvo|lat.]] adjektivo ''choralis'' de [[greka lingvo|gr.]] ''[[ĥoro|ĥoros]]'') origine signifas la unuvoĉan [[eklezia muziko|eklezian muzikon]] de la [[gregoria ĉanto]] en la [[liturgio]] de la [[okcidenta eklezio]]. En la [[14-a jarcento]] oni diris ''cantus choralis sive ecclesiasticus'', je kio ''choralis'' rilatas al la realiganta [[ĥoro]]. Ĥoralmuziko unuvoĉa diferenciĝas de la plurvoĉa [[figura muziko]].
La nocio '''ĥoralo''' ([[Latina lingvo|lat.]] adjektivo ''choralis'' de [[greka lingvo|gr.]] ''[[ĥoro]]s'') origine signifas la unuvoĉan [[eklezia muziko|eklezian muzikon]] de la [[gregoria ĉanto]] en la [[liturgio]] de la [[okcidenta eklezio]]. En la [[14-a jarcento]] oni diris ''cantus choralis sive ecclesiasticus'', je kio ''choralis'' rilatas al la realiganta [[ĥoro]]. Ĥoralmuziko unuvoĉa diferenciĝas de la plurvoĉa [[figura muziko]].


En la [[16-a jarcento]] laŭ la [[protestanta]] lingvouzo oni nomis la eklezian [[himno]]n [[kanto firma]] resp. la [[melodio]]n ĥoralo. (Iliaj [[komponisto]]j: [[Johannes Eccard]], [[Michael Praetorius]], [[Samuel Scheidt]]).
En la [[16-a jarcento]] laŭ la [[protestanta]] lingvouzo oni nomis la eklezian [[himno]]n [[kanto firma]] resp. la [[melodio]]n ĥoralo. (Iliaj [[komponisto]]j: [[Johannes Eccard]], [[Michael Praetorius]], [[Samuel Scheidt]]).
Linio 13: Linio 13:
== Vd. ankaŭ ==
== Vd. ankaŭ ==


*[[Gregoria ĉanto]]
* [[Gregoria ĉanto]]


==Literaturo==
== Literaturo ==


* Walter Blankenburg: Art. ''Choral/Choralgesang''. In: [[Theologische Realenzyklopädie]] 8 (1981), S. 4-9
* Walter Blankenburg: Art. ''Choral/Choralgesang''. In: [[Theologische Realenzyklopädie]] 8 (1981), S. 4-9
Linio 21: Linio 21:


== Ligoj eksteren ==
== Ligoj eksteren ==
*[http://www.cpdl.org CPDL.org] The Choral Public Domain Main Library ([[ChoralWiki]]) (englisch)
* [http://www.cpdl.org CPDL.org] The Choral Public Domain Main Library ([[ChoralWiki]]) (englisch)
*[http://www.kantoreiarchiv.de/archiv/choir_orchestra/bachchoraele/ Kantoreiarchiv.de] Partituren von Chorälen J.S. Bachs (ca. 4500 PDF- und MIDI-Dateien)
* [http://www.kantoreiarchiv.de/archiv/choir_orchestra/bachchoraele/ Kantoreiarchiv.de] Partituren von Chorälen J.S. Bachs (ca. 4500 PDF- und MIDI-Dateien)
* [http://www.nocturnale.de/Gregorianik/software.html Tridentinische Messe Bonn] TrueType-Schriften für Gregorianischen Choral (teils kostenlos)
* [http://www.nocturnale.de/Gregorianik/software.html Tridentinische Messe Bonn] TrueType-Schriften für Gregorianischen Choral (teils kostenlos)
*[http://www.cyberhymnal.org/ The Cyber Hymnal], ca. 6200 Choräle (Text- und MIDI-Dateien)
* [http://www.cyberhymnal.org/ The Cyber Hymnal], ca. 6200 Choräle (Text- und MIDI-Dateien)
*[http://colmarisches.free.fr/ Colmarisches Gesangbuch] 365 Choräle (Text)
* [http://colmarisches.free.fr/ Colmarisches Gesangbuch] 365 Choräle (Text)
*[http://colmarisches.free.fr/Choralmelodien/index.html Elsässische Choralmelodien im 19. Jahrhundert] (Text- und MIDI-Dateien)
* [http://colmarisches.free.fr/Choralmelodien/index.html Elsässische Choralmelodien im 19. Jahrhundert] (Text- und MIDI-Dateien)
*[http://www.wlb-stuttgart.de/referate/musik/gb-datenbank.html#1 Gesangbücher in Württemberg]
* [http://www.wlb-stuttgart.de/referate/musik/gb-datenbank.html#1 Gesangbücher in Württemberg]
*[http://www.bibel-gesangbuch.de/ausland.htm Gesangbücher aus Gebieten außerhalb Deutschlands - überwiegend in deutscher Sprache]
* [http://www.bibel-gesangbuch.de/ausland.htm Gesangbücher aus Gebieten außerhalb Deutschlands - überwiegend in deutscher Sprache]
*[http://www.asamnet.de/~schmidtp/gesangbuchlieder/noten/noten.htm Noten zum Gesangbuch und zum Gotteslob, für Neue Geistliche Lieder (NGL) und Lobpreis-Lied] modern ausgesetzt für Chor, Band und (Einzel-)Instrumente
* [http://www.asamnet.de/~schmidtp/gesangbuchlieder/noten/noten.htm Noten zum Gesangbuch und zum Gotteslob, für Neue Geistliche Lieder (NGL) und Lobpreis-Lied] modern ausgesetzt für Chor, Band und (Einzel-)Instrumente
*[http://www.walter-jandik.de/lieder3.htm Die Lieder des Evangelischen Gesangbuches] (Stammteil und Regionalteil für Baden, Elsass, Lothringen, Pfalz und Taizé; (Text- und MIDI-Dateien)
* [http://www.walter-jandik.de/lieder3.htm Die Lieder des Evangelischen Gesangbuches] (Stammteil und Regionalteil für Baden, Elsass, Lothringen, Pfalz und Taizé; (Text- und MIDI-Dateien)
*[http://www.ingeb.org/spiritua.html Hymns, Gospel Songs & Spirituals] (Text- und MIDI-Dateien, manchmal Noten als GIF)
* [http://www.ingeb.org/spiritua.html Hymns, Gospel Songs & Spirituals] (Text- und MIDI-Dateien, manchmal Noten als GIF)
*[http://www.mhoessl.de/ Sammlung an Musikalien, hauptsächlich Kirchenmusik aus dem 19. Jahrhundert] (Noten im Finale-Format)
* [http://www.mhoessl.de/ Sammlung an Musikalien, hauptsächlich Kirchenmusik aus dem 19. Jahrhundert] (Noten im Finale-Format)


[[Kategorio:Gattungen und Formen (Musik)]]
[[Kategorio:Gattungen und Formen (Musik)]]
Linio 47: Linio 47:
[[fi:Koraali]]
[[fi:Koraali]]
[[fr:Choral]]
[[fr:Choral]]
[[gl:Música coral]]
[[gl:Coral luterana]]
[[he:כוראל]]
[[he:כוראל]]
[[hu:Korál]]
[[hu:Korál]]

Kiel registrite je 06:08, 5 jan. 2010

Orgenĥoralo "Wie schön leuchtet der Morgenstern" (BWV 739) de J.S. Bach. La duonaj notoj en la diskanto formas la kanton firman (ĥoralon), dum kiam la subaj voĉoj antaŭimitas la ĥoralliniojn.

La nocio ĥoralo (lat. adjektivo choralis de gr. ĥoros) origine signifas la unuvoĉan eklezian muzikon de la gregoria ĉanto en la liturgio de la okcidenta eklezio. En la 14-a jarcento oni diris cantus choralis sive ecclesiasticus, je kio choralis rilatas al la realiganta ĥoro. Ĥoralmuziko unuvoĉa diferenciĝas de la plurvoĉa figura muziko.

En la 16-a jarcento laŭ la protestanta lingvouzo oni nomis la eklezian himnon kanto firma resp. la melodion ĥoralo. (Iliaj komponistoj: Johannes Eccard, Michael Praetorius, Samuel Scheidt).

Ekde la 18-a jarcento oni komprenas la klasikan himnon entute kun melodio kaj teksto kiel ĥoralo. Ekzemple ankaŭ la finaj strofoj en kantatoj kaj oratorioj nomiĝas „ĥoralo“.

Krome ankaŭ orgenaranĝaĵoj de himnoj oni nomas ĥoralo („orgenĥoralo“). Foje komponistoj nomis ĥoralo ankaŭ liberajn orgenaĵojn kun ĥoralecaj temoj (ekz. la „Tri ĥoraloj“ de César Franck).

En la 19-a kaj 20-a jarcentoj la nocio fariĝis nomo ene de la profana muziko kaj signifas diatona, ritme simpla, homofonie ludata melodimovo, ofte de latunblovistoj. (Gravaj komponistoj: Felix Mendelssohn Bartholdy, Johannes Brahms, Anton Bruckner, Gustav Mahler, Béla Bartók).

Vd. ankaŭ

Literaturo

Ligoj eksteren