Saltu al enhavo

Ruperto Chapí

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Ruperto Chapí
Persona informo
Naskiĝo 27-an de marto 1851 (1851-03-27)
en Villeno
Morto 25-an de marto 1909 (1909-03-25) (57-jaraĝa)
en Madrido
Tombo Villeno (2003–)
San Justo Cemetery (en) Traduki (–2003) Redakti la valoron en Wikidata
Lingvoj hispana
Ŝtataneco Hispanio Redakti la valoron en Wikidata
Alma mater Reĝa Konservatorio Supra de Muziko ĉe Madrido
Real Academia de España en Roma (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata
Okupo
Okupo komponisto
dirigento
trumpetisto Redakti la valoron en Wikidata
vdr
Ruperto Chapí

Ruperto Chapí Lorente (Villeno (Alikanto), 27-a de marto de 1851 - Madrido, 25-a de marto de 1909), estis elstara komponisto hispana de zarzueloj.

Biografio

[redakti | redakti fonton]

Laŭ familia tradicio Chapí kaj la fratoj ekstudis muzikon frue kaj li eklernis ludi la fluteton kaj la klariono; naŭjaraĝa li ekformis parton de la bando Música Nueva (aktuala Municipa Bando de Villena).

Monumento al Ruperto Chapí en Villena, naskiĝurbo.

Dekdujaraĝa li komponis sian unuan zarzuelon: Estrella del Bosque (Stelo de la arbaro). Liaj gepatroj, konsciaj de liaj muzikaj kapabloj, sendis Chapí deksesjaraĝan al Madrido por ke li ampleksigu sian kapablon kaj lernadon. Tie li eniris en la Konservatorio, kie lernas ĉe Arrieta, kaj kie en 1872 atingas la Unuan Premion de karierfino, kun la kun-disĉiplo Tomás Bretón. Tie li studis armonion kaj komponarton kaj, por pagi isajn studojn, en 1870 li eniris kiel profesoro de klariono en la orkestro de la Cirko Price (kie ludis ankaŭ Tomás Bretón). Tie li premieris sian unuan zarzuelon, Abel y Caín, sen multa sukceso; kaj en la Teatro Real La hija de Jefté en 1874; danke al tiu li akiris stipendion por veturi al Parizo kaj al Romo por ampleksigi studojn, kaj tie li ekkomponis siajn unuajn operojn.

Li edziĝis en Madrido kun Vicenta Selva Álvarez, de Madrido, kaj havis du gefilojn: Vicenta, naskiĝinta la 26a de majo de 1873 kaj José, la 25a de julio de 1880.

Monumento al Chapí en la ĝardenoj Buen Retiro, Madrido.

Reveninte al Hispanio, en 1878, li ekkarieris kiel komponisto de zarzuelo, atingante grandan sukceson per verkoj kiaj: La tempestad (1882), La bruja (1887) kaj El rey que rabió (1891). Kaj plen sukcesis per El tambor de granaderos (16a de novembro 1896, libreto de Emilio Sánchez Pastor) kaj La Revoltosa (1897).

Aliaj verkoj de la malgranda ĝenro estas: Las bravías (1886), La flor de Lys, El guerrillero, El país del abanico, Ya pican, Los quintos de mi pueblo, Término medio, El domingo gordo, El puñao de rosas (30a de oktobro 1902)...

Aliaj verkoj de la granda ĝenro estas: Las hijas de Zebedeo (1889), El milagro de la Virgen (1889) El duque de Gandía (1894) kaj Curro Vargas (1898).

Li komponis ne nur muzikon por zarzueloj, sed ankaŭ ĉambromuzikon (kvar kvartetojn) kaj simfonian, kia Fantasía Morisca kaj la simfonian poemon Los gnomos de la Alhambra. Aliaj zarzueloj estas: La leyenda del monje, Género chico, La cara de Dios, A casarse tocan, Pepe Hillo, ¿Quo Vadis?, Las tentaciones de San Antonio, Roger de la Flor (1878), La serenata (1881)...

Jam en la 20a jarcento kvar estas liaj ĉefaj verkoj: La patria chica, La venta de Don Quijote, Circe (1902) kaj Margarita la Tornera (1909).

Li estis fonfinto de la Sociedad General de Autores y Escritores (S.G.A.E.), en 1893, organizo destinita reguli la rajtojn de la komponistoj, kiu fine de la 20a jarcento dediĉis sin al propra riĉigo de la estraranoj kaj proksimuloj. Li estis krome instruisto de Manuel de Falla.

Li mortiĝis en Madrido, en 1909. Liaj restoj troviĝas en la tombejo municipa de Villena desde 2003.[1]

Katalogo de verkoj

[redakti | redakti fonton]

Katalogo de verkoj de Ruperto Chapí (incompleto)
Jaro Verko Tipo de verko Libretisto
1863 Estrella del bosque -
1868 Doble engaño. Zarzuelo -
1871 Abel y Caín. Zarzuelo Salvador María Granés
1872 Vasco Núñez de Balboa. Zarzuelo Marcos Zapata Mañas
1874 Las naves de Cortés. Opero Antonio Arnao
1876 Motet a seis voces. Religia muziko -
1876 Trío, para violín, cello y piano. Religia muziko -
1876 Escenas de capa y espada, simfonia poemo. Ĉambromuziko (trio) -
1876 La muerte de Garcilaso. Opero Antonio Arnao
1878 La hija de Jefté. Opero Antonio Arnao
1878 Roger de Flor. Opero (3akta) Mariano Capdepón
1879 Fantasía Morisca [A Granada (Andante cantabile) - Meditaĵo (Moderato) - Serenado (Alegro moderato) - Finaĵo (Moderato)]. Orkestra -
1879 Polaca de Concierto. Orkestra -
1880 Sinfonía en Re menor. Orkestra -
1880 Los Ángeles, oratorio. Religia muziko (oratorio) -
1880 Música clásica. Zarzuelo (1akta) José Estremera
1880 La calandria. Zarzuelo (1akta) Miguel Ramos Carrión kaj Vital Aza
1880 Adiós Madrid. Zarzuelo -
1880 Madrid y sus afueras. Zarzuelo -
1881 La serenata. Ópero (1akta) José Estremera
1881 La Serenata. Opereto (1akta) José Estremera
1881 Las Dos huérfanas. Zarzuelo (3akta) Mariano Pina Domínguez
1881 La calle de Carretas. Zarzuelo -
1881 El Hijo de la Nieve. Komedio (3akta) -
1881 Nada entre dos platos. Zarzuelo (1akta) José Estremera
1882 La tempestad. Zarzuelo (3akta) Miguel Ramos Carrión
1884 El milagro de la Virgen. Zarzuelo (3akta) Mariano Pina Domínguez
1884 La Flor de Lis. Zarzuelo (1akta) José Estremera
1885 Término medio. Zarzuelo (1akta) Ramón de Marsal
1885 El Guerrillero (kunlabore kun Manuel Fernández Caballero kaj Pascual Emilio Arrieta y Corera). Zarzuelo -
1885 El País del abanico. Zarzuelo (1akta) Francisco Serrano de la Pedrosa
1885 Los Quintos de mi pueblo. Zarzuelo -
1885 ¡Ya pican,ya pican!. Zarzuelo (1akta) Enrique Prieto
1886 El Domingo gordo o Las tres damas curiosas. Zarzuelo Ricardo de la Vega
1887 El Figón de las desdichas. Zarzuelo Adolfo Llanos Alcaraz
1887 Juan Matías el Barbero. Zarzuelo -
1887 Los Lobos marinos. Zarzuelo (1akta) Miguel Ramos Carrión kaj Vital Aza
1887 La bruja. Zarzuelo (3akta) Miguel Ramos Carrión kaj Vital Aza
1887 El Fantasma de los aires. Zarzuelo (2akta) Andrés Ruesga, Salvador Lastra kaj Enrique Prieto
1888 Ortografía. Zarzuelo (1akta) Carlos Arniches kaj Gonzalo Cantó
1889 La Flor del trigo. Zarzuelo (1akta) José Estremera
1889 Las hijas del Zebedeo. Zarzuelo (2akta) José Estremera
1889 El cocodrilo. Zarzuelo laŭ Fjodor Dostojevskij
1889 A casarse tocan o La misa á grande orquesta. Zarzuelo (1akta) Ricardo de la Vega
1889 El País de los insectos. Zarzuelo (1akta) Enrique Fernández Campano
1890 Los alojados. Zarzuelo (1akta) Emilio Sánchez Pastor
1890 La leyenda del monje. Zarzuelo (1akta) Carlos Arniches kaj Gonzalo Cant
1890 Las Doce y media y sereno. Zarzuelo (1akta) Fernando Manzano
1890 Las Tentaciones de San Antonio. Zarzuelo (3akta) Andrés Ruesga kaj Enrique Prieto
1890 Nocturno. Zarzuelo (1akta) Enrique Fernández Campano
1890 Los Nuestros. Zarzuelo (1akta) José Estremera
1890 Pan de flor. Zarzuelo (1akta) Ricardo Monasterio kaj Celso Lucio
1890 Todo por ella. Zarzuela -
1890 Para hombres solos. Zarzuelo (1akta) Enrique Fernández Campano
1891 Los Gnomos de la Alhambra La ronda de los gnomos (Alegretto) - Conjuro. Séquito de Titania y Oberón (Andante maestoso) - La Fiesta de los espíritus. La Aurora (Alegro molto vivace). Orkestra -
1891 El rey que rabió. Zarzuelo (3akta) Miguel Ramos Carrión kaj Vital Aza
1891 El Mismo demonio. Zarzuelo (2akta) Fernando Manzano
1892 El Organista. Zarzuelo (1akta) José Estremera
1892 Los Calaveras. Zarzuelo -
1892 Las Campanadas. Zarzuelo (1akta) Carlos Arniches kaj Gonzalo Cantó
1892 La Czarina. Zarzuelo (1akta) José Estremera
1892 La raposa. Zarzuelo (1akta) Ricardo Monasterio
1893 Los Mostenses. Zarzuelo (3akta) Gonzalo Cantó, Carlos Arniches kaj Celso Lucio
1893 Vía libre. Zarzuelo (3akta) Carlos Arniches kaj Celso Lucio
1893 El Reclamo. Zarzuelo (1akta) Carlos Arniches kaj Celso Lucio
1894 El tambor de granaderos. Zarzuelo (1akta) Emilio Sánchez Pastor
1894 El Duque de Gandia (kunlabore kunn Antonio Llanos). Zarzuelo (3akta) Joaquín Dicenta
1894 El Moro Muza. Zarzuelo (1akta) Federico Jaques
1895 Mujer y reina. Zarzuelo (3akta) Mariano Pina Domínguez
1895 El Cura del regimiento. Zarzuela (1akta) Emilio Sánchez Pastor
1895 El Señor corregidor. Zarzuela (1akta) Fiacro Yrayzoz
1896 Las bravías pri (La Dresado de la megero de William Shakespeare). Zarzuelo (1akta) José López Silva kaj Carlos Fernández Shaw, baze sur la verko de Shakespeare
1896 El bajo de arriba. Zarzuelo (1akta) Emilio Sánchez Pastor
1896 Los Golfos. Zarzuelo Emilio Sánchez Pastor
1896 Los Guerrilleros. Zarzuelo (1akta) Enrique Prieto
1896 Las Peluconas. Zarzuelo -
1896 Viva el Rey. Zarzuelo (1akta) Emilio Sánchez Pastor kaj Robert Planquette
1896 El Cortejo de la Irene. Zarzuelo (1akta) Carlos Fernández Shaw
1897 La Revoltosa. (lirika komedieto 1akta kaj 3scena) (25z de novembro de 1897) Zarzuelo (1akta) José López Silva kaj Carlos Fernández Shaw
1897 Los Charlatanes. Zarzuelo (1akta) Calixto Navarro kaj Federico Castellón
1897 La Niña del estanquero. Zarzuelo (1akta) Tomas Luceño
1897 El Sí natural. Zarzuelo (1akta) José Jackson Veyán
1897 La piel del diablo. Opereto (1akta) Federico Jaques
1898 Los hijos del batallón. Zarzuelo (3akta) Carlos Fernández Shaw
1898 Pepe Gallardo. Zarzuelo (1akta) Guillermo Perrín kaj Miguel de Palacios
1898 La Chavala. Zarzuelo (1akta) José López Silva kaj Carlos Fernández Shaw
1898 Curro Vargas (pri la novelo El niño de la bola de Pedro Antonio de Alarcón). Zarzuelo (3akta) Joaquín Dicenta kaj Antonio Paso
1898 El Beso de la duquesa. Zarzuelo (1akta) Sinesio Delgado
1898 El Hijo del batallón. Zarzuelo (3akta) Carlos Fernández Shaw
1899 La cara de Dios. Zarzuelo (3akta) Carlos Arniches
1899 El Baile del casino. Zarzuelo -
1899 Los Buenos mozos. Zarzuelo (1akta) José López Silva kaj Carlos Fernández Shaw
1899 El Fonógrafo ambulante. Zarzuelo (1akta) Juan González
1899 Señá Frasquita. Zarzuelo (1akta) Guillermo Perrín kaj Miguel de Palacios
1900 La cortijera. Zarzuelo (3akta) Joaquín Dicenta kaj Antonio Paso
1900 Al galope de los siglos. Zarzuelo (1akta) Sinesio Delgado
1900 El barquillero. Zarzuelo (1akta) José López Silva kaj José Jackson Veyán
1900 Aprieta constipado kunlabore kun Arturo Saco del Valle). Zarzuelo (1akta)
1900 El Gatito negro. Zarzuelo (1akta) José López Silva kaj Carlos Fernández Shaw
1900 María de los Ángeles. Zarzuelo (1akta) Carlos Arniches kaj Celso Lucio
1900 El Estreno. Zarzuelo (1akta) Serafín Álvarez Quintero kaj Joaquín Álvarez Quintero
1901 Quo Vadis. Zarzuelo (1akta) Sinesio Delgado
1901 Blasones y talegas. Zarzuelo (2akta) Eusebio Sierra baze sur la novelo de José María de Pereda
1902 El puñao de rosas. Zarzuelo (1akta) Carlos Arniches kaj Ramón Asensio Mas
1902 Don Juan de Austria. Zarzuelo (3akta) José Jurado de la Parra kaj Carlos Servet y Fortuny
1902 La venta de Don Quijote. Zarzuelo (1akta) Carlos Fernández Shaw
1902 Abanicos y panderetas aŭ ¡A Sevilla en el botijo!. Zarzuelo (3akta) Serafín Álvarez Quintero kaj Joaquín Álvarez Quintero
1902 El Sombreo de plumas. Zarzuelo (1akta) Miguel Echegaray
1902 El Tío Juan (kunlabore kun Enrique Morera). Zarzuelo -
1902 Cuadros vivos. Zarzuelo (1akta) Guillermo Perrín kaj Miguel de Palacios
1902 Circe. Opero (3akta) Miguel Ramos Carrión
1903 La Chica del maestro. Zarzuelo (1akta) José López Silva kaj José Jacson Veyán
1903 La Cruz del abuelo. Zarzuelo -
1903 El rey mago. Zarzuelo (1akta) Sinesio Delgado
1903 Man'zelle Margot (kunlabore kun Joaquín "Quinito" Valverde). Zarzuelo -
1903 Cuarteto de cuerda nº 1, en Sol mayor. Ĉambromuziko (kvarteto) -
1904 Cuarteto de cuerda nº 2 en Fa mayor. Ĉambromuziko (kvarteto) -
1904 Juan Francisco. Zarzuelo (3akta) Joaquín Dicenta
1904 La Cuna. Zarzuelo (1akta) Guillermo Perrín
1904 La Polka de los pájaros. Zarzuelo -
1904 La Puñalada. Zarzuelo (enkonduko kaj 4 scenoj) Carlos Fernández Shaw
1904 La Tragedia de Pierrot. Zarzuelo (1akta) Ramón Asensio Más kaj José Juan Cadenas
1905 Guardia de honor. Zarzuelo (1akta) Eugenio Sellés
1905 La sobresalienta. Zarzuelo (1akta) Jacinto Benavente
1905 ¡Angelitos al cielo!. Zarzuelo (1akta) Alberto Casañal Shakery
1905 Las Calabazas. Zarzuelo Antonio Ramos Martín
1905 El Cisne de Lohengrin. Zarzuelo (1akta) Miguel Echegaray
1905 Miss Full. Zarzuelo (1akta) Antonio Viérgol
1905 La leyenda dorada. Zarzuelo (1akta) Sinesio Delgado
1905 La Peseta enferma. Zarzuelo (1akta) José Pontes kaj Fernando Pontes
1905 La Reina. Zarzuelo (1akta) Guillermo Perrín kaj Miguel de Palacios
1905 El Seductor. Zarzuelo (1akta) Antonio Domínguez
1905 Cuarteto de cuerda nº 3 en Re mayor. Ĉambromuziko (kvarteto) -
1905 "El amor en solfa" dua parto de "El Amor en el Teatro", literatura kapriĉo, 4scena kaj enkonduko (kunlabore kun José Serrano Simeón. Opero Serafín Álvarez Quintero kaj Joaquín Álvarez Quintero
1906 La pesadilla. Opereto (1akta) Luciano Boada kaj Manuel de Castro Tiedra
1906 El alma del pueblo. Zarzuelo (1akta) José López Silva kaj Carlos Fernández Shaw
1906 El triunfo de Venus. Zarzuelo (1akta) Pedro Muñoz Seca kaj Carlos Fernández Shaw
1906 Los Contrahechos. Zarzuelo (1akta) Antonio M. Viérgol
1906 El Maldito dinero. Zarzuelo (1akta) Carlos Arniches kaj Carlos Fernández Shaw
1906 El Rey del petróleo. Zarzuelo (1akta) Guillermo Perrín kaj Miguel de Palacios
1906 La Fragua de Vulcano. Zarzuelo (1akta) Manuel Linares Rivas
1907 La patria chica. Zarzuelo (1akta) Serafín Álvarez Quintero kaj Joaquín Álvarez Quintero
1907 Los bárbaros del Norte (kunlabore kun Joaquín Valverde Durán kaj Joaquín "Quinito" Valverde (filo). Zarzuelo (1akta) Sinesio Delgado
1907 Ninón. Zarzuelo (1akta) Manuel Fernández de la Puente kaj Carlos Allen-Perkins
1907 La Puerta del Sol. Zarzuelo (1akta) Celso Lucio kaj Manuel Fernández Palomero
1907 Los Veteranos. Zarzuelo (1akta) Manuel de Labra
1907 El príncipe Kuroki. Zarzuelo (1akta) Fernando Gillis
1907 Cuarteto de cuerda nº 4 en Si bemol menor. Ĉambromuziko (kvarteto) -
1908 La eterna revista (kunlabore kun Jerónimo Giménez y Bellido. Zarzuelo (1akta) Ramón Asensio Mas kaj Jacinto Capella
1908 Aquí hase farta un hombre. Zarzuelo (1akta) Jorge de la Cueva kaj José de la Cueva
1908 La Carabina de Ambrosio. Zarzuelo Vicente Castro Les
1908 La Dama roja. Zarzuelo (1akta) Juan Bautista Pont kaj Antonio Sotillo
1908 El Diablo con faldas. Zarzuelo (1akta) Sinesio Delgado
1908 Las Mil maravillas. Zarzuelo (4akta y prologo) Serafín Álvarez Quintero kaj Joaquín Álvarez Quintero
1908 El Merendero de la alegría o Sábado blanco. Zarzuelo Antonio Casero kaj Alejandro Larrubiera
1908 Entre rocas. Zarzuelo (1akta) Joaquín Dicenta
1909 Donde hay faldas hay jaleo. Zarzuelo Antonio Casero kaj Alejandro Larrubiera y Crespo
1909 El Pino del norte. Zarzuelo (1akta) Vicente Casanova
1909 Los majos de plante. Zarzuelo (1akta) Joaquín Dicenta kaj Pedro de Répide
1909 Margarita la Tornera (baze sur la legendo de José Zorrilla). Opero (3akta) Carlos Fernández Shaw
- Clavito. Zarzuelo (1akta) Manuel Linares Rivas
- Diversiones infantiles (kunlabore kun Tomás Bretón Hernández, Jerónimo Giménez y Bellido). Zarzuelo Antonio R. López del Arco
- El duo de la africana. Zarzuelo Manuel Fernández Caballero
- La joroba. Zarzuelo (1akta) Miguel Ramos Carrión kaj Antonio Ramos Martín
- La magia de la vida. Zarzuelo (1akta) Manuel Linares Rivas
- Carceleras de «Las Hijas del Zebedeo» Orkestra muziko (bando) -
- Fantasía «La Revoltosa»" Orkestra muziko (bando) -
- Preludio «El tambor de Granaderos». Orkestra muziko (bando) -
- Preludio y Selección «La bruja». Orkestra muziko (bando) -
- Fantasía «El Rey que rabió». Orkestra muziko (bando) -
- Fantasía «La corte de Granada». Orkestra muziko (bando) -
- Selekto de «La corte de Granada» [1. Introducción y marcha al torneo. - 2. Meditación. - 3. Serenata. - 4. Final]. Orkestra muziko (bando) -
- Selekto de «La Patria Chica». Orkestra muziko (bando) -

Referencoj

[redakti | redakti fonton]

Bibliografio

[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]