Karl Philipp zu Schwarzenberg

Karl Philipp zu Schwarzenberg
Persona informo
Naskiĝo	15-an de aprilo 1771; en Vieno
Morto	15-an de oktobro 1820 (49-jaraĝa); en Leipzig
Mortokialo	apopleksio
Tombo	Schwarzenberg Vault in Orlík nad Vltavou
Lingvoj	germana
Ŝtataneco	Aŭstrio
Familio
Patro	John I of Schwarzenberg
Patrino	Marie Eleonore zu Oettingen-Wallerstein
Frat(in)oj	Ernst von Schwarzenberg • Friedrich Johann Nepomuk zu Schwarzenberg • Eleonore Sophie von Schwarzenberg • Franz de Paula Schwarzenberg
Edz(in)o	Countess Maria Anna von Hohenfeld
Infanoj	Edmund, Prince of Schwarzenberg • Karl II Prince of Schwarzenberg • Friedrich, Prince of Schwarzenberg
Okupo
Okupo	militisto • oficiro • ambasadoro • diplomato • soldato
	v • d • r

Karl Philipp zu Schwarzenberg (naskiĝis la 18-an de aprilo 1771 en Vieno, mortis la 15-an de oktobro 1820 en Lepsiko) estis aŭstra feldmarŝalo.

Vivo[redakti | redakti fonton]

Schwarzenberg membriĝis al la imperia kavalerio en 1788, batalis en 1789 sub Lacy kaj Ernst Gideon von Laudon kontraŭ la Turkoj, karakterizis sin per sia braveco, kaj iĝis majoro en 1792. En la franca kampanjo de 1793, li deĵoris en la avangardo de la armeo ordonita fare de princo Friedrich Josias von Sachsen-Coburg-Saalfeld kaj en Le Cateau-Cambrésis en 1794 lia impeto ĉe la estro de la regimento, forte subtenita fare de dek du britaj eskadroj, rompis tutajn trupojn de la francoj, mortigis kaj pafvunditajn 3,000 virojn. Li tuj estis ornamita kun la Kruco de la Armea ordeno de Maria Tereza. Post partoprenado en la bataloj de Amberg kaj Würzburg en 1796 li estis promociita al la rango de ĝenerala-maĵoro, kaj en 1799 li estis promociita al feldmarŝalo-leŭtenanto. Ĉe la Batalo de Hohenlinden li gvidis dividadon en la dekstra flanko, kaj preskaŭ estis la nura aŭstra generalo kiu eliris el tiu fiasko kun honoro. Dum la retiriĝo, lia decidemo kaj kuraĝo savis la dekstran flankon de la aŭstra armeo de detruo, kaj al li poste estis konfidita fare de Arkiduko Karlo de Aŭstrio la ordonrajto pri la ariergardo. En 1804, princo Karl Philipp estis kreita Fürst zu Schwarzenberg en titolo identa al, sed aparta de, tiu de lia frato, Jozefo, Fürst von Schwarzenberg. En la milito de 1805 li aranĝis ordonrajton pri regimento sub Mack, kaj kiam Ulm estis ĉirkaŭita de Napoleono en oktobro li estis unu el la kuraĝa grupo de kavalerianoj, sub la Arkiduko Ferdinando de Aŭstrio-Este, kiuj tranĉiĝis tra la malamikaj linioj. En la sama jaro, li ricevis la Krucon de la komandanto de la Ordeno de Maria Tereza kaj en 1809 al li estis aljuĝita la premio Ordeno de la Ora Ŝaffelo.

Kiam en 1808, en vido de nova milito kun Francio, Aŭstrio decidis sendi specialan senditon al Rusio, Schwarzenberg estis komisiita. Li revenis, aliflanke, en tempo por partopreni en la Batalo de Wagram, gvidante kavaleritrupon de la rezervistoj kaj estis baldaŭ poste antaŭenigita range. Post la paco de Vieno, li estis sendita al Parizo por negoci la geedziĝon inter Napoleono kaj la Arkidukino Marie-Louise de Aŭstrio. La princo donis balon en honoro de la novedzino la 1an de julio 1810, kiu finiĝis en la morto de multaj el la gastoj, inkluzive de sia propra bofratino, en fajro.

Napoleono tenis Schwarzenberg en granda altestimo, kaj estis laŭ sia peto ke la princo prenis ordonrajton pri la aŭstraj helptrupoj en la rusa kampanjo de 1812. Schwarzenberg akiris kelkajn negravajn sukcesojn per lertaj manovroj sen granda batalado. Poste li restis dum kelkaj monatoj neaktiva ĉe Pultusk.

En 1813, kiam Aŭstrio, post multaj hezitoj, prenis la flankon de la aliancanoj kontraŭ Napoleono, Schwarzenberg, ĵus promociita al feldmarŝaleco, estis nomumita ĉefkomandanto de la aliancita Granda armeo de Bohemujo. Sub lia komando, la Aliancita armeo estis venkita fare de Napoleono ĉe la Batalo de Dresdeno en la 26-27a aŭgusto kaj movigita reen en Bohemujon. Tamen, lia armeo venkis francajn trupojn ĉe la Dua batalo de Kulm. Revenante al la batalo, li gvidis la Aliancitan armeon norden denove kaj havis gravan rolon en la decida malvenko de Napoleono ĉe Batalo de Leipzig en la 16-18a oktobro. Dum la invado de Francio en 1814, li batis francan trupon ĉe la Batalo de Bar-sur-Aube je la fino de februaro. Li forpuŝis atakon de Napoleono en la Batalo de Arcis-sur-Aube en la 20-21a marto kaj venkis la lastan barieron antaŭ Parizo gajninte la Batalon de Fère-Champenoise la 25-an de marto. Lia konkero de la franca ĉefurbo la 31an de marto post la Batalo de Parizo rezultigis la demisiigon de Napoleono.

Graveco[redakti | redakti fonton]

Estas multaj kiuj akuzas Schwarzenberg je timemo kaj tro-singardo, kaj liaj operacioj fakte aperas ne malofte en tiu koloro komparite ekzemple al tiuj de lia ĉefsubulo, la vigla Blücher. Sed kritikistoj ofte forgesas ke Schwarzenberg estis aŭstra generalo unue: lia armeo estis preskaŭ la tuta forto kiun Aŭstrio povis meti en la kampon en Mezeŭropon, kaj estis tial grandegaj la riskoj. La motivoj por lia ŝajna timemo devus esti serĉitaj en la politikaj arkivoj de Vieno en la lernolibroj de strategia teorio. En iu kazo liaj venkoj estis ne malmultaj kaj laŭ la volo de la viena kortego. Kiam li perdis sian fratinon Karolino, al kiu li estis profunde ligita, li malsaniĝis. Tiu sortobato malfunkciigis lin en 1817, kaj en 1820, dum revizitado de Leipzig, kie li gvidis batalon sep jarojn antaŭ ol, li suferspertis duan apopleksion.

Unu el liaj praidoj estas la ĉeĥa politikisto Karel Schwarzenberg.

Literaturo[redakti | redakti fonton]

Karl Fürst zu Schwarzenberg: Geschichte des reichsständischen Hauses Schwarzenberg. Degener, Neustadt an der Aisch 1963, (Bibliothek familiengeschichtlicher Arbeiten 30), (Veröffentlichungen der Gesellschaft für Fränkische Geschichte 9, 16).
Karl Schwarzenberg: Feldmarschall Fürst Schwarzenberg. Der Sieger von Leipzig. Herold, Wien u. a. 1964.