Pinsapo
 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Pinsapoj en Sierra de las Nieves, Andaluzujo
| ||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Abies pinsapo Boiss., 1838 | ||||||||||||
 Arealo de kelkaj abiospecioj
| ||||||||||||
 | ||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||
Pinsapo aŭ hispana abio (Abies pinsapo) estas specio de abio hejma en suda Hispanujo kaj norda Maroko. En Hispanujo, kie ĝi estas nomata la Andaluza Nacia Arbo, ĝi vegetadas je altitudoj de 900 - 2 000 m en la Sierra de Grazalema (provinco de Cádiz) kaj en la Sierra de las Nieves apud Ronda (provinco de Malaga). En Maroko ĝi estas limigita al Rif-Montaro je altitudoj de 1 400- 2 100 m sur Jbel Tissouka kaj Jbel Tazaot.
Priskribo[redakti | redakti fonton]
Tiu palearktisa ĉiamverda arbo altas ĝis 20-30 m, kaj havas konusan arbokronon, kelkfoje neregulan kiam la arbo maljuniĝas. La folioj longas 1,5-2 cm, estas ordigitaj radiuse ĉirkaŭ la ŝosoj, kaj forte glaŭke malhele blu-verdaj, kun larĝaj zonoj de blankeca vakso je ambaŭ flankoj. La strobiloj estas cilindraj, longas 9-18 cm. Antaŭ matureco ili estas verd-rozaj ĝis purpuraj, kaj glataj kun la brakteaj skamoj mallongaj kaj neakcentitaj. Kiam maturaj, ili liberigas la fugilhavajn semojn.
La maroka vario Maroka abio Abies pinsapo var. marocana, diferencas pri la folioj estante malpli forte glaŭkaj kaj la strobiloj iomete pli longaj, 11-20 cm.
Ĝi estas tre afina al numidia abio (Abies numidica), kiu troviĝas sur Jbel Babor en Tell-Atlaso (Alĝerio).
Uzado kaj konservado[redakti | redakti fonton]
La pinsaparoj havas altan pejzaĝan kaj sciencan valoron. Pinsapo, malgraŭ la penadoj por konservado kaj rearbarigo kiuj grave pligrandigis la pinsapan arealon, ankoraŭ ĉiam suferas de pluraj minacoj kiel incendioj, urbanizado, erozio, troa vizitado, turismo k.t.p. . Pinsapo estis priskribita por la scienco far la svisa botanikisto Edmund Boissier, en sia verko Voyage botanique dans le Midi de l´Espagne (Botanika vojaĝo en la Sudo de Hispanujo), 1838.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- Conifer Specialist Group (1998). Abies pinsapo. Internacia Ruĝa Listo de Endanĝeritaj Specioj, eldono de 2006. IUCN 2006. Elŝutita 11 majo 2006.
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- france Debazac, E.F. 1964 : Manuel des conifères, École Nationale des Eaux et Forêts, Nancy, 172 pp., p. 34-35.
- hispane Ruiz de la Torre, Juan 1955 : El matorral en Yebala (Marueccos español), Instituto de Estudos Africanos, Consejo Superior de Investigaciones Científicas, 133 pp.
- hispane Ruiz de la Torre, Juan 1956 : La vegetación natural del norte de Marruecos y la elección de especies para su repoblación forestal, Servicio de Montes, Centro de Investigaciones y Experiencias Forestales, Larache, 97 pp.
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- france Tela botanica : Abies pinsapo[rompita ligilo]