Cedreno

Cedreno

Plata kemia strukturo de la α-Cedreno

Plata kemia strukturo de la β-Cedreno

C₁₅H₂₄

Fizikaj proprecoj

Aspekto

senkolora viskozeca likvaĵo

204.36g·mol^-1

0.932g cm⁻³

261 °C

n_{761}^{20}

1,4982

Ekflama temperaturo

104 °C

Mortiga dozo (LD50)

5000 mg/kg (buŝe)

Sekurecaj Indikoj

Riskoj

R 36/38 R50/53 R50

Sekureco

S26 S60 S61 S24/25 S23

Pridanĝeraj indikoj

Danĝero

Xi
Irita

N
Damaĝaj
substancoj

GHS etikedigo de kemiaĵoj^[1]^[2]

GHS Damaĝo-piktogramo

GHS Signalvorto

Averto

GHS Deklaroj pri damaĝoj

H226, H304, H315, H319, H400, H410

GHS Deklaroj pri antaŭgardoj

P210, P233, P240, P241, P242, P243, P273, P280, P301+310, P302+352, P303+361+353, P305+351+338, P331, P370+378, P391, P403+235, P405, P501

Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo
(25 °C kaj 100 kPa)

Cedreno estas seskviterpeno, triringa alkoholo trovata en la esencoleo de la cedroleo. Du izomeroj ĉeestantaj en la oleo estas la α-cedreno kaj la β-cedreno kiuj malsamas en la pozicio de la duoblaj ligiloj. Cedrenoj kaj derivaĵoj estas bioaktivaj seskviterpenoj kun fortaj proprecoj antisepsaj, anti-inflamaj, antispasmaj, tonikaj, adstringaj, diurezaj, sedativaj, insekticidaj, kaj antifungaj.

Tradicie ĉi-komponaĵoj estas globe uzataj en medicinaĵoj kaj kosmetikaĵoj. Cedreno kak cedrolo troviĝas en la lignoleo de la Juniperus virginiana, cipresacaj arbaroj kaj estis unue izolita de P. H. Walther en 1841 kvankam ĝia strukturo estis malkovrita nur en 1953. Zorgaj esploroj de ĉi-kombinaĵo estis plenumitaj de Friedrich Wilhelm Semmler (1860-1931) kaj Felix Hoffmann (1868-1946) en 1907 kaj pluraj esploristoj daŭrigis tiajn eksperimentojn.

La sinteza cedreno prepararita per senhidratigo de la α-cedreno estas esence pura kaj ĝi estas la materialo ordinare uzata por determinado de la hidrokarbonido. Pura cedreno prepariĝas per senhidratigo de la cedrolo kun formiata acido iĝante senkolora viskoza likvaĵo. Specimenoj de cedreno preparitaj ekde la cedrenona duonkarbazono aŭ cedreneno ĉiam havas malpli altan rotacian povon ol tiuj preparitaj per senhidratigo de la cedrolo, kaj do malpli puraj.

Verdire, la mezurado de la optika rotacia povo de la specimeno de α-cedreno eble estas la plej bona kriterio de ĝia pureco. Oni deduktas ekde la molekula refrakcio de la cedreno ke la hidrokarbonido estas triringa (du ciklopentanaj kaj unu cickloheksana ringoj) kaj posedas unu duoblan ligilon. Per agado de la acetata anhidrido oni povas prepari la cedrilan acetaton.^[3]