John Dewey
| John Dewey | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| John Dewey | |||||
| Naskiĝo | 20-an de oktobro 1859 en Burlington | ||||
| Morto | 1-an de junio 1952 (92-jaraĝa) en Novjorko | ||||
| Tombo | Burlington vd | ||||
| Religio | religia humanismo vd | ||||
| Lingvoj | angla vd | ||||
| Loĝloko | Usono vd | ||||
| Ŝtataneco | Usono vd | ||||
| Alma mater | Johns Hopkins Universitato • Universitato de Vermonto • Burlington High School vd | ||||
| Familio | |||||
| Patro | Capt. Archibald Sprague Dewey vd | ||||
| Gefratoj | Davis Rich Dewey vd | ||||
| Edz(in)o | Alice Chipman Dewey • Estelle Roberta Lowitz Grant vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | filozofo • psikologo • pedagogo • profesoro • sociologo • sindikatisto • aesthetician • instruisto • verkisto vd | ||||
| Laborkampo | filozofio • edukfilozofio vd | ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | The School and Society ❦ Democracy and Education ❦ Experience and Education ❦ The Public and its Problems ❦ Art as Experience vd | ||||
| |||||
| |||||
| |||||
Filozofo 
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
John DEWEY (20-a de oktobro, 1859 – 1-a de junio, 1952) estis usona filozofo kaj pedagogia reformisto. Oni rekonas lin kiel unu el la fondistoj de la filozofia skolo de pragmatismo (kun Charles Sanders Peirce kaj William James). Li ankaŭ estis pioniro en funkcia psikologio, grava pensisto en la progresema movado en usona edukado dum la unua duono el la 20-a jarcento, kaj verkisto pri multaj praktikaj kaj politikaj temoj.
Filozofio de edukado[redakti | redakti fonton]
Kiel videblas en sia libro "Demokratio kaj Eduko", Dewey celas unuigi, kritiki kaj vastigi la demokratiajn kaj edukadajn filozofiojn de Rousseau kaj de Platono. Li konsideris la filozofion de Rousseau kiel tro emfazado de la individuo, kaj tiu de Platono kiel tro emfazado de socio. Por Dewey, ĉi tiu divido, inter individuo kaj socio estas sensignifa divido; Kiel Lev Vigockij, li konsideris la penson kaj ĝian formadon kiel socia procezo. Tiel, individuo estas senchava esprimo nur kiam ĝi estas vidita kiel integrita parto de socio, kaj socio havas neniun signifon krom sia realigo en la vivoj de la individuoj kiuj konsistigas ĝin. Tamen, kiel povas esti vidita en lia pli posta libro Experience and Nature, Dewey rekonas la gravecon de la subjektiva sperto de la individuo en gvidado de novaj ideoj.
Por Dewey, estis tre grave ke edukado ne nur estu la instruado de sekaj faktoj, sed ke la kapabloj kaj scio kiujn studentoj akiras estu integritaj en siaj vivoj kiel civitanoj kaj kiel homoj. En la laboratoriolernejo kiun Dewey kaj lia edzino Ellis funkciigis ĉe la Universitato de Ĉikago, la infanoj lernis multon pri kemio, biologio kaj baza fiziko esplorante la naturajn procezojn kiujn ili uzis dum kuirado de matenmanĝo - lernado per faro - agadoj kiujn ili faris en sia klasĉambroj. La praktika fundamento de la studo devenis de la proksimeco de Dewey al la pragmata lernejo de filozofio.
Liaj ideoj estis sufiĉe popularaj, sed ili ne estis vaste kaj profunde uzataj en usonaj publikaj lernejoj, kvankam la valoroj, kiujn li subtenis kaj la konceptoj, kiujn li uzis, estis vaste akceptitaj de la ĝenerala publiko. Progresema eduko (tiu je kiu Dewey kredis, same kiel la pli popularaj formoj ke Dewey ne apogis) estis prirezignita dum la Malvarma Milito, kiam la primara celo en eduko estis krei kaj konservi teknologian eliton por armeaj celoj. Post la fino de la Malvarma Milito tamen progresema edukado reaperis en multaj rondoj subtenantaj edukan reformon, kiel fekunda esplorkampo.
Progresema edukado[redakti | redakti fonton]
Laŭ la opinio de Dewey, neniu valoro havas objektivan prioritaton super alia valoro kaj tial "la valida, unika kaj ekskluziva mezuro estas la grado de evoluo kaj ĝuo kiu akompanas la sperton" kaj kiel rezulto "la vivo de la infano estas la finfina celo de edukado kaj estas ankaŭ lia sola rimedo; Se nur la kulturaj sedimentoj kaj malhelpaj antaŭjuĝoj estu forigitaj, la evoluo de la infano estos atingita surbaze de liaj internaj tendencoj kaj kiel la realigo de lia scienca kaj esplora scivolemo."
La plej baza ideo de Dewey rilate al edukado estas ke pli da emfazo devus esti metita sur vastigado de la intelekto kaj evoluigado de problemoj kapabloj por solvanti kapabloj, kaj kreiva pensado, prefere ol memorado de la enhavo de la lecionoj. Dum la edukaj teorioj de Dewey estis tre popularaj en lia vivo kaj poste, tamen ilia apliko en la nuna periodo, la unua duono de la 21-a jarcento, estas malpli sukcesa. La verkoj de Dewey estas malfacile legeblaj, kaj facile miskompreneblaj ĉar li uzas ordinarajn vortojn por signifi tre komplikan signifon. Tiel, kvankam li estas unu el la plej gravaj usonaj intelektuloj, lia publiko ne ĉiam povis sekvi lian pensmanieron, eĉ kiam li pensis, ke li estas ja komprenita. Tiel, kvankam li estas unu el la plej gravaj usonaj intelektuloj, lia publiko ne ĉiam povis sekvi lian pensmanieron, eĉ kiam li pensis, ke li estas ja komprenita. En la sama tempo, aliaj progresemaj edukaj teorioj, influitaj fare de Dewey sed de malsama origino, iĝis popularaj, kaj progresema eduko kreskis por inkludi tre multajn konfliktantajn teoriojn kaj metodojn, kiel dokumentite fare de diversaj historiistoj inkluzive de Herbert Clibert.
Oni kutime opinias, ke progresema edukado "malsukcesas"; La pravigo de tiu ĉi opinio dependas de la difino de "malsukcesa" kaj "progresema"; Kelkaj variaĵoj de ĉi tiu edukado sukcesis ŝanĝi la vizaĝon de edukado hodiaŭ, ekzemple - la ĝenerala uzo de edukaj konsilistoj. Tamen, multaj radikalaj versioj de progresema edukado neniam estis provitaj, kaj multfoje la eksperimentoj estis mallongaj kaj plenaj de problemaj. La laboratoriolernejo Dewey kaj lia edzino fondis ĉe la Universitato de Ĉikago estas bona ekzemplo de tio. La lernejo malsukcesis ene de tri jaroj, devigante Dewey forlasi Ĉikagon. Kaj tuj poste li fondis en Manhatano la faman Lincoln School, kiu ankaŭ malsukcesis.
Pragmatismo[redakti | redakti fonton]
Dewey estis duageneracia pragmatisto, post Charles Sanders Pierce kaj William James. Li estis multe malpli pluralisto kaj relativisto ol James. Li kredis, ke valoroj ne estas funkcio de unufoja deziro aŭ de pasema socia modo, sed kvalito propra de la eventoj mem ("La naturo mem estas malgaja kaj patosa, ekscita kaj sopiranta" - sperto kaj naturo).
Male al James, Dewey kredis ke eksperimentoj (sociaj, kulturaj, teknologiaj, filozofiaj) povus esti utiligitaj kiel decida pruvo de vero. Ekzemple, James sentis, ke por multaj homoj, kiuj malhavis fortan kredon je religiaj konceptoj, homa vivo estis malprofunda kaj ne precipe interesa, kaj ke kvankam ne eblas pruvi, ke unu religia kredo estas ĝusta, ni ĉiuj devas fari la "salto de kredo" kaj vetludi je teismo, ateismo, monismo aŭ ajna alia religia versio. Dewey, aliflanke, respektante la gravecon de religiaj institucioj kaj tradicioj en la vivo, malaprobis ajnan kredon je fiksa idealo kiel "teisma". Por Dewey, dio estis la metodo de inteligenteco en homa vivo: tio estas, kritika enketo, aŭ, se ni komprenas la koncepton tre larĝe, scienco. Kiel la renaskiĝo de la progresema filozofio de edukado, la kontribuoj de Dewey al filozofio (ĉar li estis pli profesia filozofo ol eduka pensulo) ankaŭ estis rekonitaj post la Malvarma Milito, kiam pragmatismo estis reekzamenita fare de pensuloj kiel ekzemple Willard van Orman Quine kaj Richard McKay Rorty.
Pro lia vidpunkto de la mondo en procezorientita maniero kaj kun profunda sociologia konscio, la penso de Dewey foje estas vidita kiel sukcesa anstataŭaĵo por kaj modernismo kaj postmodernismo. Lastatempaj komentistoj, kiel ekzemple Richard Rorty, ne ĉiam restis fidelaj al la origina penso de Dewey, sed tiu fakto ankaŭ estas tre multe en linio kun la uzo de Dewey de la pensuloj antaŭ li - kaj ankaŭ al sia propra filozofio – ĉar por Dewey, malnovaj doktrinoj ĉiam bezonas esti rekonstruitaj por esti utilaj en la nuntempo.
Multaj nomoj ricevis al la filozofio de Dewey krom "progreseismo". Li estis nomita instrumentisto, eksperimentisto, empiristo, funkciulo kaj naturisto.
