Karlo de Aŭstrio-Teŝino

Por samtitola artikolo vidu la paĝon Karlo de Aŭstrio.

Karlo de Aŭstrio-Teŝino
Alta Majstro de la Germana Ordeno
Persona informo
Carl von Teschen
Naskonomo	germane Erzherzog Carl Ludwig Johann Joseph Laurentius von Österreich, Herzog von Teschen
Naskiĝo	5-an de septembro 1771 (1771-09-05) en Florenco
Morto	30-an de aprilo 1847 (1847-04-30) (75-jara) en Vieno
Tombo	Imperia kripto, Vieno [#]
Lingvoj	germana [#]
Ŝtataneco	Aŭstra imperio [#]
Subskribo
Familio
Dinastio	Habsburgo-Loreno [#]
Patro	Leopoldo la 2-a [#]
Patrino	María Luisa de Borbón [#]
Gefratoj	Archduchess Maria Clementina of Austria • Maria Terezo Jozefino de Aŭstrio • Archduchess Maria Anna of Austria • Louis of Austria • Francisko la 1-a • Ferdinando la 3-a, Granda Duko de Toskanio • Jozefo Antono Johano de Habsburgo-Loreno • Archduke Rainer Joseph of Austria • Archduke Anton Victor of Austria • Aleksandro Leopoldo de Habsburgo-Loreno • Rudolfo de Habsburgo-Loreno • Johano de Aŭstrio • Archduchess Maria Amalia of Austria (1780-1798) • Princess Maria Christina Theresia [#]
Edz(in)o	Princess Henrietta of Nassau-Weilburg [#]
Infanoj	Archduchess Maria Theresa of Austria-Teschen • Archduke Albrecht, Duke of Teschen • Archduke Karl Ferdinand of Austria • Archduke Wilhelm Franz of Austria • Archduke Friedrich of Austria • Archduchess Maria Karoline of Austria • Rudolf Franz Erzherzog von Österreich [#]
Profesio
Okupo	oficiro • militisto [#]
Aktiva dum	1792– [#]
Postenoj Postenoj Alta Majstro de la Germana Ordeno • prezidanto [#]
Honorigoj Honorigoj Kavaliro de la Ordeno de la Ora Ŝaffelo • Grand Cross of the Order of Maria Theresa • Ordeno de Sankta Anna 1a-klasa • Ordeno de Blanka Aglo • Ordeno de Sankta Aleksandro Nevskij • Ordeno de Sankta Andreo • Knight Grand Cross of the Order of Saint Ferdinand and of Merit • Order of Maria Theresa I [#]
Duko de Teŝino
Dum	1822–1847
Antaŭulo	Arkidukino Maria Kristina kaj Alberto Kazimiro de Saksio-Teŝino
Sekvanto	Albreĥto de Aŭstrio-Teŝino
Guberniestro de la Hispana Nederlando
Dum	1793–1794
Antaŭulo	Arkidukino Maria Kristina
Sekvanto	ofico malaperis
Alta Majstro de la Germana Ordeno
Dum	1801-1804
Antaŭulo	Arkiduko Maksimiliano Francisko
Sekvanto	Arkiduko Antono Viktoro
[#]	Fonto: Vikidatumoj

Arkiduko Karlo de Aŭstrio, Duko de Teschen (germane Erzherzog Carl Ludwig Johann Joseph Laurentius von Österreich, Herzog von Teschen; naskiĝis la 5-an de septembro 1771, mortis la 30-an de aprilo 1847) estis Aŭstra kampmarŝalo, nome la tria filo de la imperiestro Leopoldo la 2-a kaj de lia edzino, María Luisa de Borbón. Li estis ankaŭ la pli juna frato de Francisko la 2-a. Spite esti epilepsia, Karlo atingis respekton kiel komandanto kaj kiel reformisto de la Aŭstria armeo. Li estis konsiderata unu el la plej famaj oponantoj de Napoleono Bonaparte.

Li ekis sian karieron luktante kontraŭ la revoluciaj armeoj de Francio. Frue en la militoj de la Unua Koalicio, li vidis venkon en Neerwinden en 1793, antaŭ esti venkita en Wattignies en 1793 kaj en Fleurus en 1794. En 1796, kiel ĉefo de ĉiuj Aŭstriaj fortoj en la Rejno, Karlo venkis super Jean-Baptiste Jourdan ĉe Amberg kaj Würzburg, kaj poste venkis ĉe Emmendingen kio devigis Jean Victor Marie Moreau retiriĝi tra la Rejno. Post tiuj venkoj estis aliaj ĉe Zuriko, Ostrach, Stockach, kaj Messkirch en 1799. Li reformis la armeojn de Aŭstrio por adopti la principon de armita lando; en 1809, li iris al la Milito de la Kvina Koalicio kaj okazigis la unuan malvenkon al Napoleono en Aspern-Essling, antaŭ suferi malvenkon en la sangelverŝa Batalo de Wagram. Post Wagram, Karlo ne vidis pli gravan agon en la Napoleonaj Militoj.

Surĉevala statuo de Arkiduko Karlo de Aŭstrio-Teŝino sur placo Heldenplatz de Vieno, nome la plej granda en la mondo kun nur du eltenaj punktoj.

Kiel milita stratego, kelkaj historiistoj komparas lin al la Duko de Wellington, konservema, prudenta, kaj kompetenta. Karlo estis studobjekto laŭ kontrastoj. Kiel praktikanto, li estis senmakula plenumante komplikon kaj riskajn manovrojn de trupojn en la ardo de la batalo, atinganta brilajn venkojn en la antaŭaĵo de preskaŭ certa malvenko. Kvankam, kiel teoriulo, lia dediĉo al la tereno kaj al la prudento kondukis lian samtempulo, Carl von Clausewitz, al kritiko de rigideco kaj aliro al la geografia strategio. Tiele, li restis inter la panteono de herooj de Aŭstrio de la Francaj Revoluciaj kaj Napoleonaj militoj.

Bibliografio

• Rothenberg, Gunther E. Napoleon's Great Adversary: Archduke Charles and the Austrian Army, 1792-1814. Staplehurst: Spellmount, 1995. ISBN 1873376405

Vidu ankaŭ

• Listo de teŝinaj princoj
• Teŝina princlando
• Alta Majstro de la Germana Ordeno
• Guberniestro de la Habsburga Nederlando