Kopta alfabeto
Kopta alfabeto estas alfabeto uzata por skribado en la kopta lingvo, la antaŭaraba lingvo de Egiptio. Ĝi baziĝas sur la greka alfabeto, tamen enhavas kelkajn literojn por specife koptaj sonoj, ĉerpitaj de la demotika skribo — variaĵo de rapidskriba hieroglifa sistemo.
La kopta alfabeto venis al vasta uzo ĉ. la 4-a jarcento post Kristo. Ĝi estas plu uzata de la Kopta eklezio en religiaj tekstoj. Ekster la eklezio la alfabeto preskaŭ ne estas uzata.
Ekde versio 4.1 (aperinta en 2005) Unikodo enhavas ĉiujn koptajn literojn aparte; antaŭe la grekdevenaj literoj estis kodigataj same kiel la grekaj.
Listo de ĉiuj literoj
| Formo | Nomo | Latinigo | Greka alfabeto | Prononco 1 | Prononco 2 | Nombro |
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Alfa (alpha) | a | Α, α | a | 1 | |
|
Beta (bēta) | b | Β, β | b, v | 2 | |
|
Gamma | g | Γ, γ | k | g, ŋ, ɣ | 3 |
|
Dalda | d | Δ, δ | d | d, ð | 4 |
|
Ej (ei) | e | Ε, ε | e | 5 | |
|
Soŭ (soou) | ─ | Ϛ, ϛ | ─ | (6) | |
|
Zeta (zēta) | z | Ζ, ζ | s | z | 7 |
|
Eta (ēta) | ē | Η, η | eː | ɛː, i | 8 |
|
Teta (thēta) | th | Θ, θ | tʰ | tʰ, θ | 9 |
|
Iota (iōta) | i | Ι, ι | i, j | 10 | |
|
Kapa (kappa) | k | Κ, κ | k | 20 | |
|
Laŭla (laula) | l | Λ, λ | l | 30 | |
|
Me (mē) | m | Μ, μ | m | 40 | |
|
Ne (nē) | n | Ν, ν | n | 50 | |
|
Ksi (ksi) | ks | Ξ, ξ | ks | 60 | |
|
Oŭ | o | Ο, ο | o | 70 | |
|
Pi | p | Π, π | p | 80 | |
|
Ro (rō) | r | Ρ, ρ | r | 100 | |
|
Semma (sēmma) | s | Σ, σ, ς | s | 200 | |
|
Taŭ (tau) | t | Τ, τ | t | t, d | 300 |
|
He | u | Υ, υ | u, w | u, w, i, v | 400 |
|
Fi (phi) | ph | Φ, φ | pʰ | pʰ, f | 500 |
|
Ĥi (khi) | kh | Χ, χ | kʰ | kʰ, χ, ʃ | 600 |
|
Psi (psi) | ps | Ψ, ψ | ps | 700 | |
|
O | ō | Ω, ω | oː | 800 | |
|
Ŝaj | š | (Nenio) | ʃ | ─ | |
|
Faj (fai) | f | (Nenio) | f | 90 | |
|
Ĥaj (ḫai) | ḫ | (Nenio) | ─ | x | ─ |
|
Hori | h | (Nenio) | h | ─ | |
|
Ĝanĝia (ḏanḏia) | ḏ (j) | (Nenio) | ʤ | ʤ, g | ─ |
|
Ĉima (čima) | č | Ϙ, ϙ | q | ʧ | ─ |
|
Ti | ti | (Nenio) | ti | ─ | |
|
Psisanŝe (psis ənše) | ─ | (Nenio) | ─ | 900 | |
Bibliografio
- Wolfgang Kosack: Koptisches Handlexikon des Bohairischen. Koptisch - Deutsch - Arabisch. Verlag Christoph Brunner, Basel 2013, ISBN 978-3-9524018-9-7.
- Loprieno, Antonio. 1995. Ancient Egyptian: A Linguistic Introduction. Cambridge: Cambridge University Press. 24–26.
- Quaegebeur, Jan. 1982. "De la préhistoire de l'écriture copte." Orientalia lovaniensia analecta 13:125–136.
- Ritner, Robert Kriech. 1996. "The Coptic Alphabet". In The World's Writing Systems, edited by Peter T. Daniels and William Bright. Oxford and New York: Oxford University Press. 287–290.