Grapfrukto: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e r2.7.3) (robota aldono de: be:Грэйпфрут |
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 72 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q41350) |
||
Linio 42: | Linio 42: | ||
[[Kategorio:Fruktoj]] |
[[Kategorio:Fruktoj]] |
||
[[Kategorio:Citruso]] |
[[Kategorio:Citruso]] |
||
[[am:በትረ ሎሚ]] |
|||
[[ar:زنباع]] |
|||
[[az:Qreypfrut]] |
|||
[[be:Грэйпфрут]] |
|||
[[bg:Грейпфрут]] |
|||
[[bi:Grepfrut]] |
|||
[[bn:মাল্টা (ফল)]] |
|||
[[bs:Grejpfrut]] |
|||
[[ca:Aranja]] |
|||
[[chy:Ma'xêheóvema'xemeno]] |
|||
[[cs:Grapefruit]] |
|||
[[da:Grapefrugt]] |
|||
[[de:Grapefruit]] |
|||
[[dsb:Grapefruit]] |
|||
[[el:Γκρέιπφρουτ]] |
|||
[[en:Grapefruit]] |
|||
[[es:Citrus × paradisi]] |
|||
[[et:Greibipuu]] |
|||
[[eu:Pomelo]] |
|||
[[fa:دارابی]] |
|||
[[fi:Greippi]] |
|||
[[fr:Citrus ×paradisi]] |
|||
[[gl:Pomelo]] |
|||
[[he:אשכולית]] |
|||
[[hr:Grejp]] |
|||
[[hsb:Grapefruit]] |
|||
[[hu:Grépfrút]] |
|||
[[io:Pompelmuso]] |
|||
[[it:Citrus × paradisi]] |
|||
[[ja:グレープフルーツ]] |
|||
[[kk:Грейпфрут]] |
|||
[[kn:ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು]] |
|||
[[ko:그레이프프루트]] |
|||
[[koi:Грейпфрут]] |
|||
[[ku:Greyfûrt]] |
|||
[[kv:Грейпфрут]] |
|||
[[la:Citrus × paradisi]] |
|||
[[ln:Lilála lya ngai]] |
|||
[[lt:Greipfrutinis citrinmedis]] |
|||
[[lv:Greipfrūts]] |
|||
[[ml:മുസംബി]] |
|||
[[mrj:Грейпфрут]] |
|||
[[my:ကျွဲကောပင်]] |
|||
[[ne:सुन्गटे]] |
|||
[[nl:Grapefruit]] |
|||
[[no:Grapefrukt]] |
|||
[[nrm:Pampl'yemousse]] |
|||
[[nv:Chʼil łitsxooí ntsxaaígíí]] |
|||
[[os:Грейпфрут]] |
|||
[[pl:Grejpfrut]] |
|||
[[pms:Citrus paradisi]] |
|||
[[pt:Toranja]] |
|||
[[ro:Grapefruit]] |
|||
[[ru:Грейпфрут]] |
|||
[[rue:Ґреп]] |
|||
[[sh:Grejpfrut]] |
|||
[[simple:Grapefruit]] |
|||
[[sl:Grenivka]] |
|||
[[sr:Грејпфрут]] |
|||
[[sv:Grapefrukt]] |
|||
[[sw:Mbalungi]] |
|||
[[te:పంపరపనస]] |
|||
[[th:เกรปฟรุต]] |
|||
[[tr:Greyfurt]] |
|||
[[udm:Грейпфрут]] |
|||
[[uk:Грейпфрут]] |
|||
[[ur:چکوترا]] |
|||
[[vi:Bưởi chùm]] |
|||
[[yi:גרייפפרוכט]] |
|||
[[zh:葡萄柚]] |
|||
[[zh-min-nan:Phô-tô-iū]] |
|||
[[zh-yue:西柚]] |
Kiel registrite je 08:14, 10 mar. 2013
Grapfrukto | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Citrus paradisi
| ||||||||||||||
Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Citrus paradisi Macfad., 1830 | ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
La grapfruktujo aŭ paradiza citruso (Citrus paradisi) estas arbeto de la genro citruso estiĝinta en Antiloj sekve de kompleksa hibridado inter pampelmusujo kaj oranĝujo, nun vaste kultivata en Ameriko, la mediteraneaj regionoj kaj Sud-Afriko por ties frukto, la grapfrukto.[1]
La grapfrukto multe similas al pampelmuso (Citrus maxima = Citrus grandis) kaj estas duontropika citrusfrukto. La grapfrukto ekestis el kruciĝo de pampelmuso kun oranĝo (Citrus sinensis). La hodiaŭaj grapfruktspecioj pli kaj pli similas al pampelmuso. Kelkaj konataj specioj estas: Duncan, Foster, Thompson, Ruby Red, Marsh.
La grapfruktujo plejofte altas 5 ĝis 6 m, sed kelkfoje povas atingi alton de 15 m. La folioj estas maldikaj kaj malhelverdaj, kaj fariĝas 15 cm longaj. La floroj estas blankaj. La frukto havas flavan ŝelon kaj diametron de 10 ĝis 15 cm. La sarkokarpo estas flava aŭ roza pulpo dividita en segmentoj.
Ĝis la fino de la 19-a jarcento la grapfrukto estis kultivita kiel dekoracia planto. Nur post tio ankaŭ la manĝado de la frukto laŭmodiĝis.
Grapfruktoj havas reciprokan influon je diversaj drogoj kaj bremsas la efikon de kelkaj enzimoj. Ili ankaŭ estas uzataj en sveltiĝaj dietoj, pro la supozo ke ili favoras la metabolon kaj bruligon de grasoj.
Estas danĝere uzi la drogon Terfenadine trinkinte grapfruktan sukon.
Historio
Unu praulo de la grapfrukto estis la Jamaika dolĉa oranĝo (Citrusa sinensis), mem antikva hibrido de Azia deveno. La alia estis la fruktajn pomelo (C. maxima). Unu historio pri la deveno de frukto estas tio, ke iu "Kapitano Shaddock"[2] alportis pomelo semoj al Jamaiko kaj bredis la unua frukto.[3] Tamen, ĝi verŝajne devenis kiel natureokazanta hibrida.
Referencoj
- ↑ PIV2, p. 405-406.
- ↑ A possible identification with an actual Captain Chaddock who traded in the West Indies in the 17th century, was suggested by J. Kumamoto, R. W. Scora, H. W. Lawton and W. A. Clerx, "Mystery of the forbidden fruit: Historical epilogue on the origin of the grapefruit, Citrus paradisi (Rutaceae)", Economic Botany, 41.1 (January, 1987:97-107).
- ↑ Grapefruit: a fruit with a bit of a complex in Art Culinaire (Winter, 2007)