Notofago: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 34 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q218274) |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 10: | Linio 10: | ||
|specioj de subdivizio = specioj |
|specioj de subdivizio = specioj |
||
|subdivizio2 = Vidu la artikolon |
|subdivizio2 = Vidu la artikolon |
||
|vikispecio = |
|vikispecio = Nothofagus |
||
|komunejo = |
|komunejo = Nothofagus |
||
}} |
}} |
||
[[Dosiero:Nothofagus pumilio.jpg| |
[[Dosiero:Nothofagus pumilio.jpg|eta|''Nothofagus pumilio'']] |
||
[[Dosiero:Nothofagus obliqua Shoot LeavesCupules.jpg| |
[[Dosiero:Nothofagus obliqua Shoot LeavesCupules.jpg|eta|[[Ŝoso]]j, [[folio]]j, kaj [[kupulo]]j de ''Nothofagus obliqua'']] |
||
[[Dosiero:Nothofagus nervosa.jpg| |
[[Dosiero:Nothofagus nervosa.jpg|eta|''Nothofagus alpina'']] |
||
[[Dosiero:NothofagusTruncataFoliage.jpg| |
[[Dosiero:NothofagusTruncataFoliage.jpg|eta|''Nothofagus fusca'' var. ''colensoi'', folioj.]] |
||
[[Dosiero:Nothofagus cunninghamii Lake Dobson Tas.jpg| |
[[Dosiero:Nothofagus cunninghamii Lake Dobson Tas.jpg|eta|''Nothofagus cunninghamii'']] |
||
[[Dosiero:Nothofagus antarctica D.jpg| |
[[Dosiero:Nothofagus antarctica D.jpg|eta|''Nothofagus antarctica'', folioj]] |
||
⚫ | La '''notofago''' aŭ '''ŝajnfago''' (''Nothofagus''), kelkfoje konata per la evitenda nomo '''suda fago''' estas [[Genro (biologio)|genro]] kun proksimume 35 da [[specio]]j de [[arbo]]j kaj [[arbedo]]j originaj de la mezvarma ĝis tropika [[Suda duonglobo]], nome suda [[Sudameriko]] ([[Ĉilio]], [[Argentino]] ) kaj [[Aŭstralio]] (orienta & sudorienta Aŭstralio, [[Tasmanio]], [[Novzelando]], [[Novgvineo]] kaj [[Novkaledonio]]). Freŝdate, [[fosilio]]j estis trovitaj en [[Antarkta ekozono|Antarkto]] <ref> Li, H.M. and Z.K. Zhou 2007, 1525-1535.</ref>. |
||
⚫ | ''' |
||
== Priskribo == |
== Priskribo == |
||
[[Dosiero:Flor fem Rauli.jpg| |
[[Dosiero:Flor fem Rauli.jpg|eta|150px|left|''N. alpina'' : femalaj floroj.]] |
||
[[Dosiero:Rauli Flor masc.jpg| |
[[Dosiero:Rauli Flor masc.jpg|eta|150px|left|''N. alpina'' : masklaj floroj.]] |
||
La [[folio]]j estas segildentaj aŭ glatrandaj, ĉiamverdaj aŭ [[falfolia]]j. La [[frukto]] estas malgranda, platigita aŭ [[Triangulo|triangula]] [[nukso]], enŝlosita en [[kupulo]]j kiuj entenas 2-7 nuksojn. |
La [[folio]]j estas segildentaj aŭ glatrandaj, ĉiamverdaj aŭ [[falfolia]]j. La [[frukto]] estas malgranda, platigita aŭ [[Triangulo|triangula]] [[nukso]], enŝlosita en [[kupulo]]j kiuj entenas 2-7 nuksojn. |
||
Notofagaj specioj estas uzataj kiel [[nutraĵo]]plantoj de la [[larvo]]j de [[noktpapilio]]j el la [[genro]] ''Aenetus'' inkluzive ''A. eximia'' kaj ''A. virescens'' ( |
Notofagaj specioj estas uzataj kiel [[nutraĵo]]plantoj de la [[larvo]]j de [[noktpapilio]]j el la [[genro]] ''Aenetus'' inkluzive ''A. eximia'' kaj ''A. virescens'' ([[Familio (biologio)|familio]] ''Hepialidae''). |
||
⚫ | Multaj individuoj estas ekstreme maljunaj, kaj iam oni kredis ke iuj [[populacio]]j ne kapablis reproduktadon en nuntempaj cirkonstancoj sur la lokoj kie ili kreskadas, krom per radikaj ŝosoj ([[neseksa reproduktado]]), estante [[Relikvo|relikva]] [[arbaro]] el pli malvarma estinteco. Ekde tiam estas pruvita ke [[seksa reproduktado]] povas okazi [http://cgi.cse.unsw.edu.au/~lambert/cgi-bin/clim/2005/07/], sed disvastiĝo en malvarmetaj, izolitaj alt-altitudaj [[medio]]j je mezvarmaj kaj tropikaj [[latitudo]]j konformas al [[teorio]] ke la specio pli abundis dum pli malvarmeta pasinteco <ref> Dawson, J. W. 1966 </ref>. |
||
⚫ | Multaj individuoj estas ekstreme maljunaj, kaj iam oni kredis ke iuj [[populacio]]j ne kapablis reproduktadon en nuntempaj cirkonstancoj sur la lokoj kie ili kreskadas, krom per radikaj ŝosoj ( |
||
== Taksonomio == |
== Taksonomio == |
||
En la pasinteco la genro estis konsiderata troviĝi en la [[Familio (biologio)|familio]] de la [[fagacoj]], sed [[Scienca esploro|sciencaj esploradoj]] estas pruvintaj ke ĝi estas [[Genetiko|genetike]] diferenca, kaj nuntempe ĝi estas inkludata en sia propra familio, la ''Nothofagaceae'' aŭ notofagacoj. |
|||
La genro estas klasifikita laŭ la sekvantaj sekcioj <ref> [http://nothofagus.free.fr/sommaire.htm ''Nothofagus'' (france)]</ref> : |
La genro estas klasifikita laŭ la sekvantaj sekcioj <ref> [http://nothofagus.free.fr/sommaire.htm ''Nothofagus'' (france)]</ref> : |
||
<br /> |
<br /> |
||
;Sekcio ''Brassospora'' ( tipo ''Nothofagus brassii'' ) |
;Sekcio ''Brassospora'' ( tipo ''Nothofagus brassii'' ) |
||
* ''Nothofagus aequilateralis'' ( |
* ''Nothofagus aequilateralis'' (Novkaledonio) |
||
* ''Nothofagus balansae'' ( |
* ''Nothofagus balansae'' (Novkaledonio) |
||
* ''Nothofagus baumanniae'' ( |
* ''Nothofagus baumanniae'' (Novkaledonio) |
||
* ''Nothofagus brassii'' ( |
* ''Nothofagus brassii'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus carrii'' ( |
* ''Nothofagus carrii'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus codonandra'' ( |
* ''Nothofagus codonandra'' (Novkaledonio) |
||
* ''Nothofagus crenata'' ( |
* ''Nothofagus crenata'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus discoidea'' ( |
* ''Nothofagus discoidea'' (Novkaledonio) |
||
* ''Nothofagus flaviramea'' ( |
* ''Nothofagus flaviramea'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus grandis'' ( |
* ''Nothofagus grandis'' (Novgineo |
||
* ''Nothofagus nuda'' ( |
* ''Nothofagus nuda'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus perryi'' ( |
* ''Nothofagus perryi'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus pseudoresinosa'' ( |
* ''Nothofagus pseudoresinosa'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus pullei'' ( |
* ''Nothofagus pullei'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus resinosa'' ( |
* ''Nothofagus resinosa'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus rubra'' ( |
* ''Nothofagus rubra'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus starkenborghii'' ( |
* ''Nothofagus starkenborghii'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus stylosa'' ( |
* ''Nothofagus stylosa'' (Novgvineo) |
||
* ''Nothofagus womersleyi'' ( |
* ''Nothofagus womersleyi'' (Novgvineo) |
||
;Sekcio ''Fuscospora'' ( |
;Sekcio ''Fuscospora'' (tipo ''Nothofagus fusca'') |
||
* ''Nothofagus alessandri'' ( |
* ''Nothofagus alessandri'' (Centra Ĉilio) |
||
* ''Nothofagus fusca'' ( |
* ''Nothofagus fusca'' (Novzelando) |
||
* ''Nothofagus gunnii'' ( |
* ''Nothofagus gunnii'' (Aŭstralio : Tasmanio) |
||
* ''Nothofagus solandri'' ( |
* ''Nothofagus solandri'' (Novzelando) |
||
* ''Nothofagus truncata'' ( |
* ''Nothofagus truncata'' (Novzelando) |
||
;Sekcio ''Lophozonia'' ( |
;Sekcio ''Lophozonia'' (tipo ''Nothofagus menziesii'') |
||
* ''Nothofagus alpina'' (=''N. procera'') ( |
* ''Nothofagus alpina'' (=''N. procera'') (Centra Ĉilio/Argentino) |
||
* ''Nothofagus cunninghamii'' ( |
* ''Nothofagus cunninghamii'' (Aŭstralio : [[Viktorio (Aŭstralio)|Viktorio]], Tasmanio) |
||
* ''Nothofagus glauca'' ( |
* ''Nothofagus glauca'' (Centra Ĉilio) |
||
* ''Nothofagus macrocarpa'' ( |
* ''Nothofagus macrocarpa'' (Centra Ĉilio) |
||
* ''Nothofagus menziesii'' ( |
* ''Nothofagus menziesii'' (Novzelando) |
||
* ''Nothofagus moorei'' ( |
* ''Nothofagus moorei'' (Aŭstralio : [[Novsudkimrio]], [[Kvinslando]]) |
||
* ''Nothofagus obliqua'' ( |
* ''Nothofagus obliqua'' (Ĉilio/Argentino) |
||
;Sekcio ''Nothofagus'' ( |
;Sekcio ''Nothofagus'' (tipo ''Nothofagus antarctica'') |
||
* ''Nothofagus antarctica'' ( |
* ''Nothofagus antarctica'' (Sudaj Argentino kaj Ĉilio) |
||
* ''Nothofagus betuloides'' ( |
* ''Nothofagus betuloides'' (Sudaj Argentino kaj Ĉilio) |
||
* ''Nothofagus dombeyi'' ( |
* ''Nothofagus dombeyi'' (Centra Ĉilio kaj [[Andoj|Anda]] [[Patagonio]] - Argentino) |
||
* ''Nothofagus nitida'' ( |
* ''Nothofagus nitida'' (Suda Ĉilio kaj verŝajne Argentino) |
||
* ''Nothofagus pumilio'' ( |
* ''Nothofagus pumilio'' (Argentino/Ĉilio) |
||
== Disvastiĝo == |
== Disvastiĝo == |
||
[[Dosiero:Nothofagus_demis.JPG| |
[[Dosiero:Nothofagus_demis.JPG|eta|300px|left|[[Arealo]]]] |
||
La modelo de distribuo ĉirkaŭ la Pacifika Rando ( |
La modelo de distribuo ĉirkaŭ la Pacifika Rando (angle : Pacific Rim) sugestas ke la disvastiĝo de la genro datiĝas de la [[epoko]] kiam [[Antarkto]], Aŭstralio kaj Sudameriko estis ligitaj kiel kolektiva teroamaso nomata [[Gondvano]] <ref>[http://www.nativeforest.org/campaigns/gondwana/index.htm Native Forest Network (2003) ''Gondwana Forest Sanctuary'']</ref>. |
||
En Sudameriko la norda genrolimito situas apud Nacia Parko ''La Campana'' kaj la Montoj de Vizcachas en la centra parto de Ĉilio.<ref>Hogan, C. Michael 2008 |
En Sudameriko la norda genrolimito situas apud Nacia Parko ''La Campana'' kaj la Montoj de Vizcachas en la centra parto de Ĉilio.<ref>Hogan, C. Michael 2008 |
||
Linio 91: | Linio 93: | ||
* [[Charles Fleming]] |
* [[Charles Fleming]] |
||
* [[Magelanaj subpolusaj arbaroj]] |
* [[Magelanaj subpolusaj arbaroj]] |
||
* [[Mediteraneaj arbaroj, |
* [[Mediteraneaj arbaroj, duonarbaroj kaj arbustaroj]] |
||
* [[Valdiviaj moderaj pluvarbaroj]] |
* [[Valdiviaj moderaj pluvarbaroj]] |
||
== Referencoj == |
== Referencoj == |
||
{{commons|Nothofagus}} |
<!--{{commons|Nothofagus}} |
||
{{wikispecies|Nothofagus}} |
{{wikispecies|Nothofagus}}--> |
||
{{referencoj}} |
{{referencoj}} |
||
== Bibliografio == |
== Bibliografio == |
||
* [http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-Bio14Tuat01-t1-body-d1.ht Dawson, J.W. 1966 : Observations on ''Nothofagus'' in New Caledonia, ''Tuatara'', Volume 14, Issue 1, April 1966] |
*{{en}} [http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-Bio14Tuat01-t1-body-d1.ht Dawson, J.W. 1966 : Observations on ''Nothofagus'' in New Caledonia, ''Tuatara'', Volume 14, Issue 1, April 1966] |
||
* Hogan, C. Michael 2008 : [http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=82831 ''Chilean Wine Palm: Jubaea chilensis'', GlobalTwitcher.com, ''ed. Nicklas Stromberg''] |
*{{en}} Hogan, C. Michael 2008 : [http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=82831 ''Chilean Wine Palm: Jubaea chilensis'', GlobalTwitcher.com, ''ed. Nicklas Stromberg''] |
||
* Li, H.M. and Z.K. Zhou 2007 : Fossil nothofagaceous leaves from the Eocene of western Antarctica and their bearing on the origin, dispersal and systematics of ''Nothofagus''. ''Science in China''. 50(10): 1525-1535. |
*{{en}} Li, H.M. and Z.K. Zhou 2007 : Fossil nothofagaceous leaves from the Eocene of western Antarctica and their bearing on the origin, dispersal and systematics of ''Nothofagus''. ''Science in China''. 50(10): 1525-1535. |
||
[[Kategorio:Fagaloj]] |
[[Kategorio:Fagaloj]] |
||
[[Kategorio: |
[[Kategorio:Neotropisa flaŭro]] |
||
[[Kategorio:Plantoj el la Aŭstralazia ekozono]] |
[[Kategorio:Plantoj el la Aŭstralazia ekozono]] |
Kiel registrite je 20:24, 9 nov. 2013
Notofago | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Biologia klasado | ||||||||||||
| ||||||||||||
specioj
| ||||||||||||
Vidu la artikolon | ||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||
La notofago aŭ ŝajnfago (Nothofagus), kelkfoje konata per la evitenda nomo suda fago estas genro kun proksimume 35 da specioj de arboj kaj arbedoj originaj de la mezvarma ĝis tropika Suda duonglobo, nome suda Sudameriko (Ĉilio, Argentino ) kaj Aŭstralio (orienta & sudorienta Aŭstralio, Tasmanio, Novzelando, Novgvineo kaj Novkaledonio). Freŝdate, fosilioj estis trovitaj en Antarkto [1].
Priskribo
La folioj estas segildentaj aŭ glatrandaj, ĉiamverdaj aŭ falfoliaj. La frukto estas malgranda, platigita aŭ triangula nukso, enŝlosita en kupuloj kiuj entenas 2-7 nuksojn.
Notofagaj specioj estas uzataj kiel nutraĵoplantoj de la larvoj de noktpapilioj el la genro Aenetus inkluzive A. eximia kaj A. virescens (familio Hepialidae).
Multaj individuoj estas ekstreme maljunaj, kaj iam oni kredis ke iuj populacioj ne kapablis reproduktadon en nuntempaj cirkonstancoj sur la lokoj kie ili kreskadas, krom per radikaj ŝosoj (neseksa reproduktado), estante relikva arbaro el pli malvarma estinteco. Ekde tiam estas pruvita ke seksa reproduktado povas okazi [1], sed disvastiĝo en malvarmetaj, izolitaj alt-altitudaj medioj je mezvarmaj kaj tropikaj latitudoj konformas al teorio ke la specio pli abundis dum pli malvarmeta pasinteco [2].
Taksonomio
En la pasinteco la genro estis konsiderata troviĝi en la familio de la fagacoj, sed sciencaj esploradoj estas pruvintaj ke ĝi estas genetike diferenca, kaj nuntempe ĝi estas inkludata en sia propra familio, la Nothofagaceae aŭ notofagacoj.
La genro estas klasifikita laŭ la sekvantaj sekcioj [3] :
- Sekcio Brassospora ( tipo Nothofagus brassii )
- Nothofagus aequilateralis (Novkaledonio)
- Nothofagus balansae (Novkaledonio)
- Nothofagus baumanniae (Novkaledonio)
- Nothofagus brassii (Novgvineo)
- Nothofagus carrii (Novgvineo)
- Nothofagus codonandra (Novkaledonio)
- Nothofagus crenata (Novgvineo)
- Nothofagus discoidea (Novkaledonio)
- Nothofagus flaviramea (Novgvineo)
- Nothofagus grandis (Novgineo
- Nothofagus nuda (Novgvineo)
- Nothofagus perryi (Novgvineo)
- Nothofagus pseudoresinosa (Novgvineo)
- Nothofagus pullei (Novgvineo)
- Nothofagus resinosa (Novgvineo)
- Nothofagus rubra (Novgvineo)
- Nothofagus starkenborghii (Novgvineo)
- Nothofagus stylosa (Novgvineo)
- Nothofagus womersleyi (Novgvineo)
- Sekcio Fuscospora (tipo Nothofagus fusca)
- Nothofagus alessandri (Centra Ĉilio)
- Nothofagus fusca (Novzelando)
- Nothofagus gunnii (Aŭstralio : Tasmanio)
- Nothofagus solandri (Novzelando)
- Nothofagus truncata (Novzelando)
- Sekcio Lophozonia (tipo Nothofagus menziesii)
- Nothofagus alpina (=N. procera) (Centra Ĉilio/Argentino)
- Nothofagus cunninghamii (Aŭstralio : Viktorio, Tasmanio)
- Nothofagus glauca (Centra Ĉilio)
- Nothofagus macrocarpa (Centra Ĉilio)
- Nothofagus menziesii (Novzelando)
- Nothofagus moorei (Aŭstralio : Novsudkimrio, Kvinslando)
- Nothofagus obliqua (Ĉilio/Argentino)
- Sekcio Nothofagus (tipo Nothofagus antarctica)
- Nothofagus antarctica (Sudaj Argentino kaj Ĉilio)
- Nothofagus betuloides (Sudaj Argentino kaj Ĉilio)
- Nothofagus dombeyi (Centra Ĉilio kaj Anda Patagonio - Argentino)
- Nothofagus nitida (Suda Ĉilio kaj verŝajne Argentino)
- Nothofagus pumilio (Argentino/Ĉilio)
Disvastiĝo
La modelo de distribuo ĉirkaŭ la Pacifika Rando (angle : Pacific Rim) sugestas ke la disvastiĝo de la genro datiĝas de la epoko kiam Antarkto, Aŭstralio kaj Sudameriko estis ligitaj kiel kolektiva teroamaso nomata Gondvano [4].
En Sudameriko la norda genrolimito situas apud Nacia Parko La Campana kaj la Montoj de Vizcachas en la centra parto de Ĉilio.[5].
Vidu Ankaŭ
- Antarkta flaŭro
- Charles Fleming
- Magelanaj subpolusaj arbaroj
- Mediteraneaj arbaroj, duonarbaroj kaj arbustaroj
- Valdiviaj moderaj pluvarbaroj
Referencoj
- ↑ Li, H.M. and Z.K. Zhou 2007, 1525-1535.
- ↑ Dawson, J. W. 1966
- ↑ Nothofagus (france)
- ↑ Native Forest Network (2003) Gondwana Forest Sanctuary
- ↑ Hogan, C. Michael 2008
Bibliografio
- angle Dawson, J.W. 1966 : Observations on Nothofagus in New Caledonia, Tuatara, Volume 14, Issue 1, April 1966
- angle Hogan, C. Michael 2008 : Chilean Wine Palm: Jubaea chilensis, GlobalTwitcher.com, ed. Nicklas Stromberg
- angle Li, H.M. and Z.K. Zhou 2007 : Fossil nothofagaceous leaves from the Eocene of western Antarctica and their bearing on the origin, dispersal and systematics of Nothofagus. Science in China. 50(10): 1525-1535.