Elie Wiesel: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Addbot (diskuto | kontribuoj) e Roboto: Forigo de 42 interlingvaj ligiloj, kiuj nun disponeblas per Vikidatumoj (d:q18391) |
kompletigoj laŭ pola vikipedio |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
[[Dosiero:Elie Wiesel 2009.jpg|left|thumb|Elie Wiesel]] |
[[Dosiero:Elie Wiesel 2009.jpg|left|thumb|Elie Wiesel]] |
||
'''Elie WIESEL''' (vizel) |
'''Elie WIESEL''' (vizel), ĝuste Eliezer Wiesel (naskiĝis la 30-an de septembro 1928 en [[Sighetu Marmaţiei]]) - usona verkisto kaj [[ĵurnalisto]] hungar-juddevena, verkanta en la [[franca]] kaj [[angla]] lingvoj, laŭreato de [[Nobel-Premio pri Paco]]. |
||
==Kariero== |
|||
==Vivo== |
|||
En majo [[1944]] la judoj ankaŭ de tie estis forprenitaj de germanaj kaj hungaraj aŭtoritatoj, sed li travivis la ekstermajn tendarojn; liaj gepatroj kaj lia pli juna fratino estis mortigitaj. El tiu tragika spertaĵo naskiĝis lia unua romano en franca lingvo titolita ''La nokto'' ([[1958]]). Li pristudis filozofion en [[Parizo]]. De [[1963]] li estas civitano de [[Usono]]. laŭreato de [[Nobel-Premio pri Paco]] en [[1986]]. |
|||
Elie Wiesel naskiĝis en [[Rumanio]], en [[ortodoksismo|ortodoksa]] [[ĥasidismo|ĥasida]] familio (kune kun tri fratinoj). Dum la [[dua mondmilito]] malliberigito de germanaj [[koncentrejo]]j en [[Aŭŝvico]] (kie pereis lia patrino kaj fratino) kaj [[Buchenwald]] (ĉi tie pereis lia patro). Post la milito forveturis al [[Francio]], kie studis [[filozofio]]n en [[Sorbono]] kaj komencis ĵurnalistan laboron kiel kunlaboranto de francaj kaj israelaj revuoj. En 1956 forveturis al [[Usono]], kie en 1963 akceptis usona civitanecon. |
|||
Li estas proponinto de la [[termino]] [[holokaŭsto]]. |
|||
Wiesel estis prezidanto de la usona Presidential Commission on the Holocaust, poste aliŝanĝita al U.S. Holocaust Memorial Council – kaj sian socian-politikan agadon dediĉis al martireco de [[judoj]], samtempe [[viktimo]]j de [[naziismo]] kaj [[stalinismo]]. Li iniciatis konstruon de United States Holocaust Memorial Museum. Profesoro de humanistiko en Universitato de [[Boston]]. |
|||
Li verkis pli ol 40 librojn, interalie [[romano]]jn: ''Un di Welt Hot Geszwign'' (Kaj la mondo restis silenta, 1956), ''La nuit'' (Nokto, 1958), ''La ville de la chance'' (1962), ''Le mendiant de Jerusalem'' (1968), ''Le testament d'un poete juif assassine'' (1980), ''L'oublie'' (1989), [[rakonto]]jn, [[dramo]]jn, ĥasidajn kaj [[Talmudo|talmudajn]] rakontojn, [[eseo]]jn. En 1986 ricevis Nobel-Premion pri Paco. En Usono ricevis en 1986 Congressional Gold Medal of Achievement. Li estas aktiva [[cionismo|cionisto]], en 1997 ricevis distingon Guardian of Zion Award. Verŝajne post la milito en la 40-aj jaroj kunlaboris kun terorisma organizaĵo Irgun, kiu faris konatan [[atenco]]n al [[hotelo]] de Reĝo Davido. |
|||
En 2008 lia [[fondaĵo]] perdis pli ol 15 milionojn da dolaroj (preskaŭ la tutan sian financan havaĵon) rezulte de agado de la piramido de [[Bernard Madoff]], kies [[fonduso]] estris lian bienon. |
|||
<!-- |
<!-- |
||
== Bibliografio == |
== Bibliografio == |
||
Kiel registrite je 15:53, 30 sep. 2013
Elie WIESEL (vizel), ĝuste Eliezer Wiesel (naskiĝis la 30-an de septembro 1928 en Sighetu Marmaţiei) - usona verkisto kaj ĵurnalisto hungar-juddevena, verkanta en la franca kaj angla lingvoj, laŭreato de Nobel-Premio pri Paco.
Vivo
Elie Wiesel naskiĝis en Rumanio, en ortodoksa ĥasida familio (kune kun tri fratinoj). Dum la dua mondmilito malliberigito de germanaj koncentrejoj en Aŭŝvico (kie pereis lia patrino kaj fratino) kaj Buchenwald (ĉi tie pereis lia patro). Post la milito forveturis al Francio, kie studis filozofion en Sorbono kaj komencis ĵurnalistan laboron kiel kunlaboranto de francaj kaj israelaj revuoj. En 1956 forveturis al Usono, kie en 1963 akceptis usona civitanecon.
Li estas proponinto de la termino holokaŭsto.
Wiesel estis prezidanto de la usona Presidential Commission on the Holocaust, poste aliŝanĝita al U.S. Holocaust Memorial Council – kaj sian socian-politikan agadon dediĉis al martireco de judoj, samtempe viktimoj de naziismo kaj stalinismo. Li iniciatis konstruon de United States Holocaust Memorial Museum. Profesoro de humanistiko en Universitato de Boston.
Li verkis pli ol 40 librojn, interalie romanojn: Un di Welt Hot Geszwign (Kaj la mondo restis silenta, 1956), La nuit (Nokto, 1958), La ville de la chance (1962), Le mendiant de Jerusalem (1968), Le testament d'un poete juif assassine (1980), L'oublie (1989), rakontojn, dramojn, ĥasidajn kaj talmudajn rakontojn, eseojn. En 1986 ricevis Nobel-Premion pri Paco. En Usono ricevis en 1986 Congressional Gold Medal of Achievement. Li estas aktiva cionisto, en 1997 ricevis distingon Guardian of Zion Award. Verŝajne post la milito en la 40-aj jaroj kunlaboris kun terorisma organizaĵo Irgun, kiu faris konatan atencon al hotelo de Reĝo Davido.
En 2008 lia fondaĵo perdis pli ol 15 milionojn da dolaroj (preskaŭ la tutan sian financan havaĵon) rezulte de agado de la piramido de Bernard Madoff, kies fonduso estris lian bienon.