Fondaĵo

Fondaĵo aŭ Fondumo (neologismo^[1] por la angla Foundation, france Fondation, germane Stiftung) estas jure registrita, filantropia aŭ ne-profitcela organizaĵo, fondita de individuoj aŭ instancoj por disdoni monon por bonaj kialoj. Principe, la fondinto aŭ fondintoj donis kapitalon (en formo de fonduso), de kies interezoj oni pagas projektojn laŭ la celo de la fondumo. Sed la reguloj povas esti tre malsamaj. Ekzistas ankaŭ fondumoj sen kapitalo (ekzemple en Usono).

Fondumo estas jura persono, kiu alstrebas celon difinitan de la fondinto, kvankam ĉi tiu celo povas esti modifata laŭlonge de la tempo. Ĝi estas privatjura organizaĵo, kvankam iuj fondumoj ankaŭ plenumas publikajn taskojn kaj eĉ povas esti starigitaj de registaro por tiu celo. Kiel fondumoj rajtas trakti la akiritan kapitalon povas diferenci de lando al lando. Ĝenerale ĝia kapitalo devas esti uzata por la atingenda celo kaj tial ne rajtas esti distribuata al la fondintoj aŭ estraranoj. Grava diferenco kun asocioj estas, ke fondumo ne havas membrojn, kvankam iuj fondumoj tiel nomas siajn donacintojn aŭ volontulojn.

Fondumo havas estraron kaj statuton, sed ne nepre iujn kontrolorganojn (kvankam ĝi povas havi tiujn). Tial depende de la leĝoj de la ŝtato, kie la koncerna fondumo havas la sidejon, ĝenerale ŝtata aŭ urba instanco ĝin kontrolas. Fondumoj estas juraj personoj kaj estu registritaj pere de leĝa (ŝtata) dokumento.

Terminologio

Ne konfuzu Fondumo (neologisma termino)^[2] kun Fonduso (ne-oficiala termino^[2]) aŭ Fondaĵo.

La vorto "Fondaĵo" estas pli antikva ol "Fondumo"^[2]. Tamen ĝi kreis ambiguecon. Efektive, la esprimoj (ekzemple) "Fondaĵo Giorgio Canuto" kaj "Fondumo Pro Esperanto" ne indikas jure samajn subjektojn. La unua reale estas nur financa fonduso (fr: Fond, en: Fund), dum la dua estas fondumo (fr: Fondation, en: Foundation).

Fonduso por Esperantologiaj Studoj^[3] (Esperantic Studies Foundation (ESF)^[4] : kvankam ĝi laŭ usona juro estas Fondumo (angle (private) Foundation), ĝi ankaŭ funkcias kiel financa fonduso^[5] por stimuli kaj subteni esplorojn pri interlingvaj komunikaj fenomenoj, estas nuntempe la plej granda mecenato de edukaj projektoj rilate al interlingvismo^[4] (ĉu interlingvistiko?) kaj al novaj manieroj uzi Esperanton por pli vastaj edukaj celoj. ESF ankaŭ provizis la Centron de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED, bazita en Roterdamo) per mono por "starigi la Interlingvistikan Fonduson: programon de malgrandaj subvencioj por esploristoj laborantaj en la kampo de Esperanto kaj interlingvistiko"^[6].

La jarlibro de UEA jam en 1956 registris la vorton "Fondumo" en la signifo de la angla "Foundation", la franca 'Fondation', la hispana 'Fundación' kaj la germana 'Stiftung', bg: Фондация, ca: Fundació (dret), cs: Nadace da:Fond, fi: Säätiö, hr: Zaklada, hu: Alapítvány, id: Yayasan, it: Fondazione (ente), ja: 財団法人, ko: 재단법인, lt: Paramos fondas, ms: Yayasan, nl: Stichting, no: Stiftelse, pl: Fundacja, pt: Fundação, ru: Фонд, sk: Nadácia, sr: Задужбина, sv: Stiftelse, tr: Vakıf (hukuk), zh: 基金会

Listo de esperantistaj fondumoj (foje erare nomataj fonduso aŭ fondaĵo)

Fondumo Zamenhof, Pollando
Norwich Jubilee Esperanto Foundation (NoJEF - Norwich Jubilea Esperanto-Fondumo)
Fondumo Esperanto-säätiö, Finnlando, menciita en la oficiala ŝtata registro (1955)
Fundación Esperanto, kun sidejo en Zaragozo, Hispanio
Fondumo Fajszi, Hungario^[7]
Japana Fondumo (japane: Kokusai Kōryū Kikin)
Logozofia Fondumo
Fondumo Pro Esperanto (FPEF), Svislando

Listo de esperantistaj 'fondaĵoj' aŭ 'fondusoj'

Stichting Edukado.net, (Fondaĵo Edukado.net), Nederlando
FAME-fondaĵo, Germanio
Fondaĵo Grabowski
Fondaĵo Ivo Lapenna
Fondaĵo MONDO kun diversaj subfondaĵoj (de privatuloj)
Fondaĵo Carson
(iama) Fondaĵo Talento
(iama) Fonds Cesar Vanbiervliet (Fondaĵo Vanbiervliet, kolekto de Esperanto-libroj, nun troveblaj en la heredaĵobiblioteko Hendrik Conscience en Antverpeno)

Listo de ne-esperantistaj fondumoj (elekto)

Ĉiuj anglalingvaj vikipediaj paĝoj kiuj komencas kun Foundation, interalie:

Fondumo Gorbaĉov
Foundation Center [en].

Stichting Global Voices (Fondumo Tutmondaj Voĉoj), Nederlando
Fondumo Reĝo Baudouin (la plej granda Fondumo en Belgio)
(eo) Fondumo Vikimedio (Foundation Wikimedia)
(eo) Fondumo Heredaĵo (Heritage Foundation)
(eo) Ret-Lima Fondumo (Electronic Frontier Foundation)
(eo) Fondumo Tolstoj
Fondumo por Libera Programaro (Free Software Foundation, FSF)
Fondumo P2P [P2P temas pri interpara teknologio]
Fondumo Huyssen (Huyssens-Stiftung)
(angla) Open Society Foundations (Fondumoj por Malfermita Socio - George Soros)
(iama) Fondumo Utilika (Utilika Foundation) kies kunfondinto estis Jonathan Pool
(franca) Fondumo de la Unuiĝintaj Nacioj (Fondation des Nations Unies)

Eksteraj ligiloj

Fondumo Pro Esperanto

Stichting Edukado.net

Familie-Fischer Stiftung (Fondumo de familio R. Fischer) Arkivigite je 2019-08-24 per la retarkivo Wayback Machine

Elisabeth Klünder Stiftung (Fondumo Elisabeth Klünder) : www.stiftung-mondo.de/

Fonds Cesar Vanbiervliet Arkivigite je 2021-10-20 per la retarkivo Wayback Machine (Esperanto-Fondaĵo Cesar Vanbiervliet)

Vidu ankaŭ

Kategorio Fondaĵo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Fondo

Fondaĵo

Karitata organizaĵo

Ne-registara organizo

Neprofitcela organizaĵo

Notoj kaj referencoj

↑ Noto: Atentu : ne konfuzu Fondumo kun Fonduso/Fondaĵo kaj ne konfuzu Fondaĵo kun Fondumo. La vorto "fondaĵo" estas pli antikva ol "fondumo". Tamen ĝi kreis ambiguecon. Efektive, la esprimoj (ekzemple) "Fondaĵo Giorgio Canuto" kaj "Fondumo Pro Esperanto" ne indikas jure samajn subjektojn. La unua reale estas nur financa fonduso (fr: Fond, en: Fund) (neologisma termino pri fondaĵo), dum la dua estas fondumo (fr: Fondation, en: Foundation).
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Pri fonduso/fondumo/fondaĵo, Akademio de Esperanto
↑ Katalin Kováts, Intervjuo kun Mark Fettes pri la funkciado kaj politiko de ESF Arkivigite je 2021-05-13 per la retarkivo Wayback Machine, ILEI,
↑ ^4,0 ^4,1 Noto : Esperantic Studies Foundation => La vorto "Esperantic" estis neologismo, kreita analoge al la nomoj de lingvo-familioj kiel "Turkic" (tjurka), "Semitic" (ŝemida), ktp. "Esperantic studies" do ne signifu "studoj pri Esperanto" sed "esploroj pri tiaj lingvaj fenomenoj, de kiuj Esperanto prezentas konkretan kazon". Montriĝis malfacile difini tiun esplorkampon pli precize. Antaŭ kelkaj jaroj Jonathan Pool kaj Mark Fettes ellaboris la koncepton "interlingvismo" subtene al lingva egaleco kaj komunika efikeco. Pli legeblas pri Interlingvismo en la artikolo de José Antonio Vergara : "Interlingvismo kaj scienca kulturo", paĝoj 187-192, En: "La arto labori kune".
↑ Noto: Fonduso estas kapitalo destinata por aparta, difinita celo.
↑ Mallonga historio de ESF, Esperantic Studies Foundation
↑ Fajszi Amika Rondo estas nun fondumo, HeKo 533 3-B, la 29-a de majo 2013.

[1] Noto: Atentu : ne konfuzu Fondumo kun Fonduso/Fondaĵo kaj ne konfuzu Fondaĵo kun Fondumo. La vorto "fondaĵo" estas pli antikva ol "fondumo". Tamen ĝi kreis ambiguecon. Efektive, la esprimoj (ekzemple) "Fondaĵo Giorgio Canuto" kaj "Fondumo Pro Esperanto" ne indikas jure samajn subjektojn. La unua reale estas nur financa fonduso (fr: Fond, en: Fund) (neologisma termino pri fondaĵo), dum la dua estas fondumo (fr: Fondation, en: Foundation).

[:1-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Pri fonduso/fondumo/fondaĵo, Akademio de Esperanto

[3] Katalin Kováts, Intervjuo kun Mark Fettes pri la funkciado kaj politiko de ESF Arkivigite je 2021-05-13 per la retarkivo Wayback Machine, ILEI,

[:0-4] 4,0 ^4,1 Noto : Esperantic Studies Foundation => La vorto "Esperantic" estis neologismo, kreita analoge al la nomoj de lingvo-familioj kiel "Turkic" (tjurka), "Semitic" (ŝemida), ktp. "Esperantic studies" do ne signifu "studoj pri Esperanto" sed "esploroj pri tiaj lingvaj fenomenoj, de kiuj Esperanto prezentas konkretan kazon". Montriĝis malfacile difini tiun esplorkampon pli precize. Antaŭ kelkaj jaroj Jonathan Pool kaj Mark Fettes ellaboris la koncepton "interlingvismo" subtene al lingva egaleco kaj komunika efikeco. Pli legeblas pri Interlingvismo en la artikolo de José Antonio Vergara : "Interlingvismo kaj scienca kulturo", paĝoj 187-192, En: "La arto labori kune".

[5] Noto: Fonduso estas kapitalo destinata por aparta, difinita celo.

[6] Mallonga historio de ESF, Esperantic Studies Foundation

[7] Fajszi Amika Rondo estas nun fondumo, HeKo 533 3-B, la 29-a de majo 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]