Paŭso

Paŭso (aŭ tradukprunto aŭ prunta traduko aŭ kalkeo) estas esprimo kreita en unu lingvo per traduko de esprimo el alia lingvo, tiel ke oni tradukis la unuopajn partojn. Kiel ekzemplo, la anglalingva kunmetita vorto skyscraper ("ĉielskrapilo"), kies signifo estas "altega konstruaĵo", estas paŭsita en multajn lingvojn, inkluzive de la franca (gratte-ciel) kaj Esperanto (nubskrapulo). La esprimo prunta traduko ankaŭ estas paŭso de la germana vorto Lehnübersetzung (Lehn- prunt-, Übersetzung traduko).

Paŭsado estas unu speco de vortkreado en la komuna lingvo aŭ en terminologio.

Por pruvi, ke vorto aŭ vortumo estas vera paŭso, ne sufiĉas montri paralelajn esprimojn en du lingvoj, ĉar simila esprimo povas aperi en la lingvoj sendepende. Tio estas malpli probabla, kiam la pruntedona esprimo gramatike malsimilas la prunteprenan lingvon aŭ la paŭso enhavas malevidentan aŭ senlogikan metaforon.

Repruntado (el prunto aŭ preno) en lingvoscienco estas la procezo en kiu unu vorto veturas el unu lingvo al alia kaj poste reen al la origina lingvo en diferenca formo aŭ kun diferenca signifo. Tiu vojo estas indikata kiel A→B→A, kie A estas la origina lingvo, kaj povas sekvi multajn diversajn formojn.

Ekzemploj el Esperanto

• Eldoni, paŭso de similstrukturaj vortoj en la germana herausgeben, pola wydawać kaj la rusa издать (izdatj), издавать (izdavatj)
• Elturni sin, paŭso de la rusa вывернуться (vivernutjsja)
• Eltrovi, paŭso de la angla find out kaj de la germana herausfinden
• Gruntbovo, paŭso de la latina scienca nomo Bos grunniens

• Interreto, paŭso de la angla nomo Internet

• Okulvitro, esprimata paralele en kelkaj lingvoj
• Terpomo, paŭso de la franca nomo pomme de terre
• Papera tigro (falsa minacanto) fontas el la ĉina 紙老虎 (zhǐ lǎohǔ, papero + tigro).

Vidu ankaŭ

• Leksikologio