Uzanto:Sciuro la kolektanto de nuksoj/Metiejo/Barito
Barito estas ofte troviĝanta mineralo el la minerala klaso de "sulfatoj kaj parencoj". Ĝi estas nomiĝata ankaŭ peza spato[1] kaj estas ankaŭ konata kun la ĝia ĥemia nomo "baria sulfato".
Barito kristaliĝas en la ortoromba kristalsistemo kun la ĥemia konsisto BaSO4.
Barito formas plejofte slabecaj ĝis prismaj kristaloj, sed ankaŭ masivaj mineralaj agregatoj, kiuj estas en pura formo akromataj aŭ blankaj, sed pro fremdaj suplementoj povas havi ankaŭ multajn aliajn kolorojn.
Etimologio kaj historio[redakti | redakti fonton]
Barito estis nomita laŭ la greka vorto βαρύς (barys), kiu signifas "peza", ĉar ĝi havas por mineralo relativan altan denson de 4,5 g/cm3. Ankaŭ la minista termino peza spato atentigas pri tio eco.
Ecoj[redakti | redakti fonton]
Kelkaj baritoj havas en UV-lumon flavetan, oranĝ- aŭ rozkoloran fluoreskecon. En mallongondan UV-lumon kelkfoje fosforeskon povas esti observata.
Barito estas preskaŭ nesolvebla en akvo kaj tial kontraste al aliaj bariaj kombinaĵoj ne venena. Ĝi estas ankaŭ ĥemie iomege ĉiamdaŭra kaj solviĝas ankaŭ en varmegan, koncentritan sulfatan acidon nur malrapide. Se oni varmigas la mineralon, ĝi facile ricevas krevaĵojn kaj estigas flavverdan flamkoloron.
Variaĵoj kaj modifoj[redakti | redakti fonton]
Radiobarito enhavas malgrandajn partojn de radiumon en promila areo, kiuj parte substituas la barion en la strukturon. Dependa de radiuma enhavo, ĝi povas esti la plej forta natura radioaktiva mineralo; en unika provo estis registritaj 31,8 MBq/g. Baritoj kun pli ol 70 Bq/g nomiĝias ĝenerale jam radiobaritoj.
En aridan klimaton estiĝas la tiel nomitajn baritaj rozoj kiel specialan kreskoformon, ĉe kiun sableroj estas inkludataj inter la slabecajn kristalojn. Tiuj baritaj rozoj similas la sablajn rozojn kaj estiĝas ĉe similajn kondiĉojn.
Formado[redakti | redakti fonton]
Barito formiĝas el hidrotermajn solvaĵojn aŭ ankaŭ sedimente, parte kun sinergion de biologiaj procezoj. Ĝi estas socialigata ĉefe kun ekzemple kalciton, dolomiton, fluoriton, galeniton kaj gipson, sed ĝi povas trovata ankaŭ kun multajn aliajn mineralojn.
Fundorte[redakti | redakti fonton]
International bedeutende Lagerstätten[redakti | redakti fonton]
Alston Moor, Cumbria, Frizington, Mowbray und Isle of Arran (deren Vorkommen bereits seit 1770 bekannt sind) in Großbritannien, Iglesias auf Sardinien, Baia Sprie und Cavnic in Rumänien, Banská Štiavnica in der Slowakei, Dědova hora und Příbram in Tschechien, sowie Elk Creek/South Dakota in den USA.
Weitere Fundorte[redakti | redakti fonton]
Insgesamt konnte Baryt bisher (Stand: 2011) an rund 8600 Fundorten nachgewiesen werden, so auch in Gesteinsproben des Mittelatlantischen Rückens und des Zentralindischen Rückens und an mehreren Orten des Pazifischen Ozeans. Außerhalb der Erde fand sich Baryt noch auf dem Mond, genauer in den Gesteinsproben in der Nähe der Landeplätze von Luna 16 (Mare Fecunditatis), 20 und 24 (Mare Crisium).
Verwendung[redakti | redakti fonton]
Die Hauptverwendung für Baryt ist in der Tiefbohrtechnik als Zusatz für Bohrspülungen. Der Grund hierfür ist die hohe Dichte des Baryts, mit dem ein hoher Schweredruck in der Flüssigkeit erzielt wird, der das Bohrloch stabilisiert und es ermöglicht, das durch den Bohrmeißel zerkleinerte Gestein an die Erdoberfläche zu transportieren.
Des Weiteren wird Baryt zur Herstellung von weißen Pigmenten wie Lithopone und von fotografischen Papieren verwendet und ist selbst auch im Colour Index unter C.I. Pigment White 22 und C.I. 77120 gelistet. Es ist ebenso Bestandteil von Schwerbeton wie von Kontrastmitteln bei Röntgenuntersuchungen des Magens. Baryt wird außerdem als Rohstoff zur Gewinnung von Barium abgebaut.
In der Automobilindustrie wird Baryt Kunststoffen und Dämmmatten beigemischt, um die Schalldurchlässigkeit zu vermindern.
Als Schmuckstein wird Baryt nur selten verwendet, da er zu weich (Mohs-Härte 3 bis 3,5) und empfindlich (vollkommene Spaltbarkeit) ist. Er wird von Sammlern bevorzugt in Form eines facettierten Achtecks geschliffen.[12]
Als Zuschlagsstoff wird Schwerspat benutzt, um die Strahlendurchlässigkeit von Beton zu vermindern (Barytbeton). Einsatzgebiet sind beispielsweise Wände in Röntgenräumen im Krankenhaus oder Behandlungsräume in der Strahlentherapie.