La lernojaroj de Wilhem Meister
| Wilhelm Meisters Lehrjahre | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| literatura verko | |||||
| Aŭtoroj | |||||
| Aŭtoro | Johann Wolfgang von Goethe | ||||
| Lingvoj | |||||
| Lingvo | germana lingvo | ||||
| Eldonado | |||||
| Eldondato | 1795 | ||||
| Eldonejo | Sifriat Po'alim | ||||
| Ĝenro | romano pri disvolviĝo • formadromano | ||||
| |||||
La lernojaroj de Wilhem Meister (germane Wilhelm Meisters Lehrjahre) estas la dua romano de Johann Wolfgang von Goethe, eldonita en 1795–96.
La romano estas unu el la plej influaj edukaj romanoj de germana literaturo [1][2][3].
En tiu romano, la aŭtoro montris sin riĉa je tordoj kaj ideoj, sed ankaŭ je absurdo kaj ironio. La verkaĵo konsistas el ok libroj, el kiuj la unuaj kvin partoj dependas en enhavo de la postmorte publikigita fragmento la teatra Sendung de Wilhelm Meister. La daŭrigo Wilhelm Meisters Wanderjahre aperis en 1821-1829.
Historia kaj literatura graveco[redakti | redakti fonton]
Tiutempe kiam ĝi estis verkita, la ĝenro de la romano kiel tutaĵo estis en sia infanaĝo, kaj estis konsiderita malsupera literatura ĝenro komparite kun poezio. Tial Goethe volis montri, ke la romano ankaŭ povas ŝvebi al spiritaj kaj filozofiaj altecoj, parte per interplektado de poezio en la korpo de la teksto.
Wilhelm Meister estas la debuta romano en la instrua romanĝenro, la Formadromano (Billundungsroman). Tiutempe kiam la romano estis verkita, la valorsistemo en Germanio estis skuita, sekvante la Francan Revolucion, kiu subfosis la fundamentojn de moralo kaj ĝiajn sociajn konceptojn, parte pro la subfosado de la statuso de la nobelaro (aristokrataro).
En la centro de la formadromano estas viro en la procezo de maturiĝo de knabo al viro, ĉe la fino de kiu li estas ŝajne morale solidigita kaj kapabla funkcii kiel civitano. La leganto ankaŭ devus trairi ĉi tiun procezon. Tiel Goethe celas trankviligi kreivon post la revolucio kaj krei maturan kaj moralan civitan identecon per la romano.
Sekvante la klerismajn verkistojn Diderot kaj Voltaire, Goethe rekomendas la rajton de liberaj civitanoj al ĝenerala evoluo. Kun la ironio de ĉioscia rakontanto, li kunmetas buntan mozaikon de vivo, kun literaturaj gemoj kiuj inkluzivas lirikajn fragmentojn kaj ampleksan konfeson de vivo (Bekenntnisse einer schöne Seele, libro 6). La romano ankaŭ estas vidita kiel la opinio de Goethe pri kiel la teatro devus esti uzita, inter aliaj aĵoj, por prezentoj de Hamleto de William Shakespeare kaj kiel kultura kaj persona medio formas homojn.
Nuntempe, la romano, kune kun sia daŭrigo, akiris la statuson de fama verko de tutmonda literaturo kaj influis multajn aliajn romanojn kiel ekzemple Der Mann ohne Eigenschaften (Homo sen ecoj) de Robert Musil kaj estis grava por la rekonstruo de Germanio post reunuiĝo en 1990.
Resuma intrigo[redakti | redakti fonton]
La romano temas pri la vivo kaj eduka evoluo de Wilhelm Meister. Komence de la romano, oni renkontas Wilhelm kiel scivoleman kaj disdemantan personon, kiu havas nur du interesojn, lian enamiĝon al la aktorino Mariane kaj lian fortan entuziasmon por la arto de teatro. Tio ĝenas lian patron, kiu volas ke lia filo kuntiru sin kaj iĝu pli burĝa tiel ke li povas sekvi siajn paŝojn kiam Wilhelm unu tagon transprenas la familian entreprenon. Sed Wilhelm elektas forlasi la sekuran hejmon kiun lia patro kreis en favoro de la teatro, kiu iĝas la areno por lia eduka evoluo kaj malfermas pli liberan, seksan, kreivan kaj defian mondon por li. Antaŭ la fino de la romano, li pluiris por iĝi pli konsekvenca persono.
Wilhelm Meister estas membro de riĉa burĝa familio, kiu enamiĝas al juna teatra aktorino nomita Mariana. Miskompreno en ilia rilato rompas lian koron, kaj tial li decidas konsenti la proponon de sia patro kaj ekvojaĝi kun la celo verki raportojn pri ekonomiaj situacioj en malsamaj regionoj de Germanio. Tiu ĉi misio ne daŭras longe kaj baldaŭ li decidas aliĝi al vojaĝanta teatra trupo kaj investi en ĝi sian monon kaj teatran talenton. Li ankaŭ adoptas cirkknabinon nomitan Mignon kaj knabon nomitan Felikson.
Post intrigo kun la grupo, Wilhelm estas delokigita al aristokrata domego kaj asimilas en la mondon de la aristokrataro. Wilhelm estas tirita al la internaj rilatoj en aristokrata socio kaj formas al si komprenon pri la nobla identeco. Mignon mortas, kaj li malkovras ke Felikso estas fakte lia filo de Mariana kiu mortis pro li. Fine li edziĝas al nobelino nomata Natalia.
Interpreto[redakti | redakti fonton]
"La metilernado de Wilhelm Meister" ofte estas interpretita kiel ribelo kontraŭ la scio-socio. Goethe estis kontraŭulo de tio, ke oni devas lerni nur de racio kaj scio, kiujn oni ricevas per legado de libroj por atingi edukon. Li kredis, ke per sperto kaj emocioj oni ricevos la edukon, kiun oni bezonas en la vivo por elteni kaj ke racio kaj scio devus veni krome. Por ilustri tion, Goethe elektis la teatron kiel la arenon por la evoluo de la protagonisto ĉar la teatro dependas de multe da sperto kaj emocioj. Krome, la diversaj homoj, kiujn Wilhelm renkontas dum sia eduka vojaĝo, estas liaj instruistoj kaj provizas al li la diversajn aspektojn de la socio, kiujn li bezonas por vivi en socio. De Mariane kaj la aliaj virinoj kiujn li amas, li lernas la necivilizitan kaj ludeman frivolemon. De sia patro kaj Werner li lernas la burĝan komercan vivelementon. De Lotario li lernas la politikan planelementon. De Tereza li lernas la hejman kaj praktikan elementon. De la abato li lernas la elementon de homama servo kaj de Natalie li lernas la elementon de natura boneco.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ See (1981) “The Mystery of the Missing Bildungsroman; or, What Happened to Wilhelm Meister's Legacy?”, Genre 14, p. 229–246.
- ↑ "Book of a Lifetime: Wilhelm Meister's apprenticeship, JW Von Goethe", 11 April 2008.
- ↑ Ludwig, Emil (1928). GOETHE: The History of a Man 1749–1833, Schiller and Wilhelm Meister Translated by Ethel Colburn Mayne, New York: G.P. Putnum's Sons.