Diktatoro
Diktatoro estas estro de diktatoreca reĝimo. Plej ofte la diktatoro regas en sistemo de unika partio.[1][2]
La vorto "diktatoro" (el la latina: dictator, "diktanta, parolanta", t.e. "diktanto de la leĝoj") komence signifis politikan postenon en la antikva Romo.[3] En kriza stato la konsulo kaj la senato nomis diktatoron, kiu regis senrestrikte la ŝtaton kaj la armeon. Ĉiuj ceteraj magistratoj restis submetitaj al li, escepte de la etnotribunusoj. Lia estreco estis limigita por ses monatoj.
Diktaturoj kiel tiu de ekzemple la germana naziismo ('Mein Kampf') foje estas bazitaj sur teorioj kiuj estas dise de la realeco[4].
Konataj romiaj diktatoroj estis Cincinnatus, Fabio Maksimo, Sulla kaj Gaius Julius Caesar—ĉi tiu iniciatis, ke oni nomu lin "Diktatoro dumviva" (latine: Dictator perpetuus).
Gravaj diktatoroj[redakti | redakti fonton]
En Afriko[redakti | redakti fonton]
Eritreo[redakti | redakti fonton]
- Isaias Afewerki (1993-aktuale)
Ekvatora Gvineo[redakti | redakti fonton]
- Teodoro Obiang Nguema Mbasogo (1979-aktuale)
Niĝerio[redakti | redakti fonton]
- (1983-1999): Muhammadu Buhari; Ibrahim Babangida; Sani Abacha
Ugando[redakti | redakti fonton]
- Yoweri Museveni (1986-aktuale)
Zimbabvo[redakti | redakti fonton]
- Robert Mugabe (1987-2017)
En Ameriko[redakti | redakti fonton]
Ĉilio[redakti | redakti fonton]
- Augusto Pinochet (1973-1990)
Paragvajo[redakti | redakti fonton]
- Alfredo Stroessner (1954-1989)
Haitio[redakti | redakti fonton]
- François Duvalier (1957-1971)
En Azio[redakti | redakti fonton]
Ĉinujo[redakti | redakti fonton]
- Mao Zedong (1949-1976)
Japanio[redakti | redakti fonton]
- Hideki Tojo (1941-1944)
Filipinoj[redakti | redakti fonton]
- Ferdinand Marcos (1965-1986)
Irano[redakti | redakti fonton]
- Ruhollah Ĥomejni (1979-1989)
En Eŭropo[redakti | redakti fonton]
Francujo[redakti | redakti fonton]
- Napoléon Bonaparte (1799-1814; 1815)
Germanujo[redakti | redakti fonton]
- Adolf Hitler (1933-1945)
Hispanujo[redakti | redakti fonton]
- Francisco Franco (1936-1975)
Italujo[redakti | redakti fonton]
- Benito Mussolini (1922-1943)
Rusujo[redakti | redakti fonton]
- Josif Stalin (1924-1953)
- Vladimir Lenin (1917-1924)
Notoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Papaioannou, Kostadis; vanZanden, Jan Luiten (2015). "The Dictator Effect: How long years in office affect economic development". Journal of Institutional Economics. 11 (1): 111–139. doi:10.1017/S1744137414000356.
- ↑ Olson, Mancur (1993). "Dictatorship, Democracy, and Development". American Political Science Review. 87 (3).
- ↑ "dictator – Definition from the Merriam-Webster Online Dictionary". Merriam-Webster. Arkivita el la originalo la 16an de majo 2008. Alirita la 22an de septembro 2020.
- ↑ (fr) Boris Cyrulnik, La force de penser par soi-même (La povo pensi per si mem), YouTube-filmeto, la 28-an de novembro 2022
