Grotesko
La vorto grotesko venas de la sama latina radiko kiel groto, "malgranda kaverno" (kiu mem originis de greka κρύπτη kripte, "kaŝa loko").[1] La origina signifo estis limigita al ekstravaganca stilo de dekoracia arto de Antikva Romo retrovita kaj poste kopiita en Romo ĉe la fino de la 15-a jarcento. La "kavernoj" estis fakte ĉambroj kaj koridoroj de la 'Domus Aurea', la nefinita palaca komplekso komencita fare de Nerono post la Granda Incendio de Romo en la jaro 64, kiu fariĝis superkreskita kaj entombigita, ĝis ili estis rompita denove, plejparte de supre. Disvastiĝante de la itala ĝis la aliaj eŭropaj lingvoj, la esprimo estis longe uzita plejparte interŝanĝeble kun arabesko kaj maŭresko por specoj de dekoraciaj padronoj uzantaj kurbigan foliarelementojn.
Ekde almenaŭ la 18-a jarcento (en la franca kaj la germana same kiel la angla), groteska estis utiligita kiel ĝenerala adjektivo por io stranga, mirinda, malbela, nekohera, malagrabla, aŭ naŭza, kaj tiel kutimas ofte priskribi strangajn formojn kaj torditajn formojn kiel ekzemple Halovenaj maskoj. En arto, ludado, kaj literaturo, aliflanke, groteskaĵo ankaŭ povas rilati al io kiu samtempe alvokas en spektantaro senton de malkomforta bizareco same kiel bonvolan kompaton. Pli specife, la groteskaj formoj sur gotikaj konstruaĵoj, kiam ne utiligite kiel drenilo-flutruoj, ne devus esti nomitaj gargojloj, sed prefere aluditaj simple kiel groteskaĵoj, aŭ ĥimeroj.[2]
Rémi Astruc kverelis ke kvankam ekzistas enorma gamo da ĉeftemoj kaj figuroj, la tri ĉefaj tropoj de la groteskaĵo estas duobleco, hibrideco kaj metamorfozo.[3] Preter la nuna kompreno de la grotesko kiel estetika kategorio, li montris kiel la grotesko funkcias kiel fundamenta ekzisteca travivaĵo. Krome, Astruc identigas la groteskon kiel decida, kaj eble universala, antropologia aparato kiun socioj uzis por konceptigi alterecon kaj ŝanĝon.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ OED. Etymonline.com. Alirita 2013-03-06.
- ↑ Bridaham, Lester Burbank, introduction by Ralph Adams Cram, “Gargoyles, Chimeres and the Grotesque in French Gothic Sculpture”, Architectural Book Publishing Co., Inc. New York, 1930 p. xiv
- ↑ Astruc R. (2010), Le Renouveau du grotesque dans le roman du XXe siècle, Paris, Classiques Garnier.
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- Astruc, Rémi (2010) Le Renouveau du grotesque dans le roman du XXe siècle, essai d'anthropologie littéraire, Paris, Classiques Garnier
- Clark, John R. (1991) The modern satiric grotesque and its traditions
Kromaj legadoj[redakti | redakti fonton]
- Sheinberg, Esti. (2000-12-29) Irony, satire, parody and the grotesque in the music of Shostakovich. UK: Ashgate. ISBN 0-7546-0226-5.
Arkivigite je 2007-10-17 per la retarkivo Wayback Machine
- Kayser, Wolfgang (1957) The grotesque in Art and Literature, New York, Columbia University Press
- Lee Byron Jennings (1963) The ludicrous demon: aspects of the grotesque in German post-Romantic prose, Berkeley, University of California Press
- Bakhtin, Mikhail. (1941) Rabelais and His World. Bloomington: Indiana University Press.
- Harpham, Geoffrey Galt (1982, 2006), On the Grotesque: Strategies of Contradiction in Art and Literature (Princeton: Princeton University Press)
- Selected bibliography by Philip Thomson, The Grotesque, Methuen Critical Idiom Series, 1972.
- Dacos, N. La découverte de la Domus Aurea et la formation des grotesques à la Renaissance (London) 1969.
- Kort, Pamela. (2004-10-30) Comic Grotesque: Wit And Mockery In German Art, 1870-1940. PRESTEL. ISBN 978-3-7913-3195-9.
Arkivigite je 2008-03-04 per la retarkivo Wayback Machine
- FS Connelly (2003). Modern art and the grotesque (PDF). Assets.cambridge.org.
- Zamperini, Alessandra. (2008) Ornament and the Grotesque: Fantastical Decoration from Antiquity to Art Nouveau. Thames and Hudson, p. 320, 11" x 13", 250 color illustrations. ISBN 978-0-500-23856-1.
Arkivigite je 2012-02-27 per la retarkivo Wayback Machine