Patrino Naturo
| Patrino Naturo | |
|---|---|
| personigo • literatura rolulo • teatra rolulo • rolulo en bildliteraturo | |
| Verko | The Woman in the Moon |
| Informoj | |
| Eble sama | Tera diino • Jörð |
| Sekso | ina |
Patrino Naturo (foje konata kiel Patrino Tero aŭ la Tera Patrino) estas metafore personigo de naturo ke fokusas sur la vivo-donanta kaj nutranta flankojn de naturo reprezentante ĝin en la formo de patrino aŭ patrina diino.
Tra la figuro de la patrino, al ŝi estas asignita ina rolo. Bildoj, en kiuj la naturo estas enkorpigita kiel virino, estas konataj kaj sentempaj, ĉar patrineco estas la baza principo de ĉio fekunda kaj krea, de tuteco kaj unueco, originaleco, protekto kaj nutrado. Ĉi tio estas esprimita en esprimoj kiel "ĉe la sino de Patrino Naturo" aŭ "en la utero de Patrino Tero". El tiu ĉi baza ideo disvolviĝis tre malsamaj – foje tute kontraŭdiraj – konceptoj dum la historio [1]. La termino ofte rilatas al vivo.
La esprimo foje estas uzita por kompletigi Patro Tempo, aŭ pli moderne Patro Ŝtato [2].
Historio[redakti | redakti fonton]
La frazo "Patrino Tero" jam estas atestita en la mikena greka [3][4].
Antaŭsokrataj filozofoj inventis naturon kiam ili abstraktis la fenomenan tuton de la mondo en ununuran nomon kaj traktis ĝin kiel ununuran objekton: physis [5].
La romia epicursta poeto Lukrecio malfermis lian didaktan poemon De rerum natura traktante Venuson kiel vera patrino de naturo [6]. Lukrecio uzis Venuson kiel " personigita simbolon por la genera flanko de naturo" [7]. Tio ĉi plejparte venas de la naturo lia verkado, kiu prezentas nediaĵa kompreno de la mondo ke evitas superstiĉon.
Tamen, la metaforo nur venis en ĝeneraligitan uzon ĉirkaŭ 1770, en la fruaj tagoj de industriiĝo [8]. Ĝi daŭre estas uzata nuntempe - tradukita en la respektivan lingvon - en multaj lingvoj, inkluzive de Patrino Naturo [9].
En la 19-a jarcento, Patrino Naturo estis bonkonata kliŝo en la okcidenta mondo, kiu estis prenita kaj formita fare de poetoj kiel ekzemple Hölderlin kaj Fontane [10].
Greka mito[redakti | redakti fonton]
En greka mitologio, Persefono, filino de Demetra (diino de la rikolto), estis kidnapita fare de Hadeso (dio de la mortintoj) kaj prenita al la submondo kiel ĝia reĝino. Demetra estis tiel ĝenita ke kultivaĵoj ne kreskus kaj "la tuta homa raso [perintus] pro kruela kaj morda malsato se Zeŭso ne estus koncerna" (Larousse 152). Zeŭso devigis Hadeson resendi Persefonon al ŝia patrino, sed dum en la submondo, Persefono manĝis granaton. La semoj, la manĝaĵo de la mortintoj, kaj tial ŝi devas pasigi parton de ĉiu jaro kun Hadeso en la submondo. La funebro de Demetra por ŝia filino estas reflektita en la aridaj vintromonatoj, kaj ŝia ĝojo kiam Persefono revenas estas reflektita en la abundaj somermonatoj.
Indiĝenaj mitoj[redakti | redakti fonton]
La legendoj de la algonkena popolo diras, ke "sub la nuboj vivas la Tero-Patrino de kiu venis la Akvo de Vivo, kaj kiu ĉe ŝia brusto nutras plantojn, bestojn kaj homojn" [11]. Ŝi ankaŭ estas konata kiel Nokomis, la avino.
En inkaa mitologio, Mama Pacha aŭ Pachamama estas fekundeca diino, kiu zorgas pri semado kaj rikolto. Pachamama estas kutime tradukita kiel "Patrino Tero", sed pli laŭvorta traduko estas "Patrino Universo" (en Ajmara kaj la keĉua, mama = patrino kaj paĉa = mondo, spactempo aŭ la universo) [12]. Pachamama kaj ŝia partnero Inti estas la plej hom-amaj diaĵoj. Ili estis kultivitaj en partoj de la montaro de Andoj, de Ekvadoro ĝis Ĉilio kaj Argentino.
Sudorienta Azio[redakti | redakti fonton]
En la sudorient-aziaj hindoĉinaj landoj de Kamboĝo, Laoso, kaj Tajlando, la tero (kontinento) estas personigita kiel Phra Mae Thorani, sed ĝia rolo en budhana mitologio devias konsiderinde de tiu de Patrino Naturo. En la Malaja Insularo, tiun rolon ludas Dewi Sri, la patrino de rizo en la Orienthindaj Insuloj.
Religie[redakti | redakti fonton]
En prahistoriaj tempoj, diinoj estis adoritaj pro sia asocio kun fekundeco, fekundeco kaj malavareco. Pastrinoj dominis certajn aspektojn de la Inkaa Imperio, Asirio, Babilono, Romio, Grekio, Hindio, kaj religiojn antaŭ patriarkaj religioj.
En religia signifo, Patrino Tero rilatas al diversaj ideoj pri la tero (en la signifo de medio, tero, naturo aŭ planedo) kiel sankta tutaĵo kun diversaj supernaturaj kaj transcendaj atributoj. En multaj lingvoj tra la mondo, la tero estas interpretita kiel ina kaj la ĉielo kiel vira. Tamen, el tio ne sekvas, ke la ideo de "Patrino Tero" estas religia universalaĵo.
Mondkonceptoj, kiuj fokusiĝas al terkultado, foje estas nomataj ĥtonaj aŭ Ktonismo. Tio ankaŭ validas por modernaj teorioj kiel ekzemple la evolua Gaja hipotezo. (vidu Mutter Erde)
La nova “Patrino Tero”[redakti | redakti fonton]
“La amo al posedaĵoj estas kiel malsano ĉe ili (la blankuloj). […] Ili postulas nian patrinon, la teron, kiel sian posedaĵon kaj distancigas sin de siaj najbaroj. Ili ruinigas la teron per siaj konstruaĵoj kaj siaj detruoj. "Tiu popolo estas kiel rivero en printempo, kiu superfluas siajn bordojn kaj detruas ĉiujn, kiuj malhelpas ĝian vojon."
– Tatanka Yotanka ( Sidanta Taŭro )
Rilate al la (supoze) Patrino-Tero filozofio de la nordamerikaj indianoj, la media movado en la lasta triono de la 20-a jarcento etendis la esprimon al aliaj indiĝenaj popoloj kaj faris Patrinan Teron "iel sankta" (en la senco de la tuta biosfero), mistika, romantike transfigurita simbolo por daŭrigebla aliro al la mondo.
Tamen, por la plimulto de nordamerikaj indianaj popoloj, la bildigo de Patrino Tero estis origine pli de profana metaforo; aŭ pli ĝuste kolektiva termino por pravigi iliajn malsamajn religiajn rilatojn kaj tiel ilian postulon je la tero kontraŭ la blankulaj konkerintoj.
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- Sarah Blaffer Hrdy : Patrino Naturo, la ina flanko de evolucio (origina titolo: A History of Mother, Infants, and Natural Selection)
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Irmgard Roebling u. Wolfram Mauser (Hrsg.): Mutter und Mütterlichkeit: Wandel und Wirksamkeit einer Phantasie in der deutschen Literatur : Festschrift für Verena Ehrich-Haefeli. Königshausen & Neumann, Würzburg 1996, ISBN 3-8260-1212-7. S. 13, 187–192, 255.
- ↑ siehe z. B. Eva Lang (Hrsg.): „Mutter Natur und Vater Staat“ – Zukunftsperspektiven und Gestaltungsansätze einer schwierigen Beziehung im Zeichen der Nachhaltigkeit., Vereinigung für Ökologische Ökonomie, Beiträge und Berichte 4/2003, ISBN 3-00-011297-9; Gerhard Wolf: Im deutschen Dichtergarten. Lyrik zwischen Mutter Natur und Vater Staat. Ansichten und Portraits. Verlag Luchterhand, 1985; Hans-Jürgen Quadbeck-Seeger: Aphorismen und Zitate über Natur und Wissenschaft. John Wiley & Sons, 2013, ISBN 978-3-52-733613-5.
- ↑ ma-ka. Palexicon. Open Publishing. Alirita 25. August 2013.
- ↑ Palaeolexicon – The Linear B word ma-ka. Alirita 2023-11-07.
- ↑ Palaeolexicon; Word Study Tool of Ancient Languages;
- ↑ Proem Lucr. 1.1. Tufts University (1916).
- ↑ (1988) “Venus and Natura in Lucretius: "De Rerum Natura" 1.1–23 and 2.167–174”, The Classical Journal 84 (2), p. 97–104.
- ↑ Literaturwissenschaftliches Jahrbuch, Band 37, Theodor Berchem Duncker & Humblot, 1996
- ↑ Mutter Natur und die Dampfmaschine, Gerhard Kaiser, Freiburg im Breisgau : Rombach, 1991, 1. Aufl.
- ↑ Irmgard Roebling u. Wolfram Mauser (Hrsg.): Mutter und Mütterlichkeit: Wandel und Wirksamkeit einer Phantasie in der deutschen Literatur: Festschrift für Verena Ehrich-Haefeli. Königshausen & Neumann, Würzburg 1996, ISBN 3-8260-1212-7. S. 13, 187–192, 255.
- ↑ New Larousse Encyclopedia of Mythology, 428.
- ↑ Lira, Jorge A. (1944): Diccionario Kkechuwa - Español. Tucumán, Argentina
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Monda animo
- Ekofeminismo
- Gaja hipotezo
- Matriarka religio
- Panteismo
- Amalur
- Atabey (diino)
- Jörð
- Patrina diino
- Prakṛti