Tekstilmuzo
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 tekstilmuzo (Musa textilis)
| ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Musa textilis Née | ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||||||
Tekstilmuzo, manilkanabo[1] aŭ abakao (Musa textilis) estas plantspecio el Orientazio. Ĝi apartenas al la genro muzo (Musa) en la familio Bananacoj (Musaceae). Ĝi estas uzata kiel fibroplanto. Ĝia fibroj estas uzata por fari salakvarezistaji ŝipŝnuroji. Kiel fibrobanano aŭ tekstilbanano nomiĝas krom abakao ankaŭ aliaj fibroplantoj el la familio de la Bananacoj.
Karakterizaĵoj[redakti | redakti fonton]
La tekstilmuzo atingas alton de 3 ĝis 8 metroj kaj diametron de la pseŭdotrunko de 12 ĝis 30 centimetroj. La pseŭdotrunko konsistas el mola interno, la vera trunko, kaj ĝis 25 firme ĉirkaŭvinditaj foliingoj. El la malprofunda radika sistemo kreskas po planto ĝis 25 vertikalaj pseŭdotrunkoj.[2] La folitigoj atingas longecon de 60 ĝis 70 centimetroj. La oblange eliptaj foliplantoj iĝas 1,2 ĝis 2,4 metrojn longaj kaj 20 ĝis 40 centimetojn larĝaj. La supra folisurfaco estas kalva kaj helverda, la malsupra havas lanugajn harojn kaj estas brunmakulita. De tre forta meza ripo de la folioj disbranĉiĝas paralelaj flanknervuroj.[3]
La infloresko estas longa kaj pendas. Ĝi havas ruĝe brunaj ĝis verdaj brakteoj, kiuj sidas tegolforme. La inforesko havas longecon de 10 kaj larĝecon de 6 centimetoj. Ja la malsupra flanko de ĉiuj brakteo roviĝas 10 ĝis 12 floroj en du vicoj. La unuseksaj floroj estas unusemetriaj kaj trinombaj. La albazaj 3 ĝis 6 floroj estas inaj kaj la alpintaj masklaj.
La fruktoj estas botanike beroj, ili estas verdaj kaj malforte kurbitaj. Ili atingas longecon de 5 ĝis 9 kaj larĝecon de 2 ĝis 3 centimetroj. Ili ne estas manĝeblaj. En la beroj evoluiĝas nigra semoj kun diametro de ĉ. 7 milimetroj.[3]
Depende de la kultivaro la vivdaŭro estas kvin ĝis 25 jaroj. Uzataj kiel fibroplantoj la planto maksimume atingas aĝon de 15 jaroj. La novaj pseudotrunkoj estas en la aĝo de 18 ĝis 24 monatoj maturaj por rikoltado. La rikolto okazas dum la florado.[2]
La kromosomaro de la tekstilmuzo havas 2n=20 kromosomoj.[3]
Disvastigo[redakti | redakti fonton]
La planto originas de la Filipinoj. Nuntempe ĝi estas kultivata en vastaj regionoj de Suda kaj sudorienta Azio respektive Meza kaj suda Ameriko. La tropika planto bezonas fekundan grundon kaj regulajn pluvojn.
Uzado[redakti | redakti fonton]
Uzata estas precipe la ĝis du metrojn longaj durfibroj de la folioj. La fibro estas relative malfajnakaj havas ŝirdurecon de 45 ĝis 70 cN/tex. [4][5]
La ekonomie gravaj devenlandoj estas Filipinoj kaj Ekvadoro.[6] Indonezio kaj Panamo produktas ĉ. 100.000 t po jaro kaj rikolto de 0,1 ĝis 1,5 t/ha.[4].[5]
Uzado[redakti | redakti fonton]
La plej granda parto de la fibroj de tekstilmuzo estas uzata por fari paperon. Ĝi ankaŭ estas uzata en la aŭtoindustrio por anstataŭi plifortigitan polipropilenon.
Kiel kopolprodukto de la fibrouzo, enzimoj de la plantoj estas uzataj en la kosmetika industrio.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ [https://vortaro.net/#Manilkanabo_kd Manilkanabo en PIV
- ↑ 2,0 2,1 Abaca. In: Franck 2005; S. 315–321.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Beschreibung nach Beschreibung bei Flora of China
- ↑ 4,0 4,1 http://www.nachwachsende-rohstoffe.biz/glossar/abaca-musa-textilis-nee-manilahanf-faserbanane Arkivigite je 2016-01-05 per la retarkivo Wayback Machine. Nachwachsende Rohstoffe – Die Zukunft vom Acker, Michael Pankratius: nachwachsende-rohstoffe.biz, 2010-03-12
- ↑ 5,0 5,1 Abaca. Arkivigite je 2018-11-13 per la retarkivo Wayback Machine Vorstellung der Naturfaser auf den Internetseiten des International Year of Natural Fibres 2009 der FAO, abgerufen am 23. Januar 2013.
- ↑ Michael Carus u. a.: Studie zur Markt- und Konkurrenzsituation bei Naturfasern und Naturfaser-Werkstoffen (Deutschland und EU). Gülzower Fachgespräche 26, Fachagentur Nachwachsende Rohstoffe e.V. (Hrsg.), Gülzow 2008, S. 128, Download Arkivigite je 2016-01-26 per la retarkivo Wayback Machine (PDF; 3,9 MB)
Literaturo[redakti | redakti fonton]
- Robert R. Franck: Bast and other plant fibres. Woodhead Publishing Limited, Cambridge 2005. ISBN 1-85573-684-5
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Michael Pankratius Arkivigite je 2016-01-05 per la retarkivo Wayback Machine Lexikon Nachwachsende Rohstoffe
- [Tekstilmuzo en Germplasm Resources Information Network (GRIN), Agrikultura ministerio de Usono (USDA), Agrikultura esplora servo (ARS), National Genetic Resources Program. National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Marilando. Eintrag bei GRIN Taxonomy for Plants] (engl.)
- Eintrag bei Plants for a Future (engl.)
- Beschreibung bei Flora of China (angla)