Municipo Cēsis

municipo Cēsis
latve Cēsu novads
municipo
Kastelo de Cēsis
Blazono
Lando	Latvio
Historia regiono	Vidzeme
Ŝoseo	E264 Rigo-Narva
- Ŝoseo	E77 Rigo-Pskovo
- Ŝoseo	P20 Drabeši-Valmiera
- Ŝoseo	P30 Cēsis-Madona
Urboj	Cēsis, Līgatne
Riveroj	Gauja, Amata, Brasla, Ogre
Areo	2 668 km² (266 800 ha)
Loĝantaro	41 161 (2021)
Denseco	15,43 loĝ./km²
Estiĝo	2021
Horzono	EET (UTC+2)
- somera tempo	EEST (UTC+3)
ISO 3166-2:LV	LV-022
Vikimedia Komunejo: Cēsis Municipality
Retpaĝo: cesis.lv

La municipo Cēsis (latve Cēsu novads) estas municipo en norda Latvio. La municipo estis kreita en 2021 preskaŭ en la lastaj limoj de iama distrikto Cēsis (Cēsu rajons, 1949-2009), per unuiĝo de ekzistantaj en 2009-2021 7 iamaj pli malgrandaj municipoj: latve Cēsu novads, Amatas novads, Jaunpiebalgas novads, Līgatnes novads, Pārgaujas novads, Priekuļu novads, Vecpiebalgas novads. Du orientaj paroĥoj, Raunas kaj Drustu, kiuj estis en iama distrikto Cēsis ĝis 2009, en 2021 estis inkluditaj en municipo Smiltene. La centro de la municipo situas en Cēsis.

Ĝiaj najbaraj municipoj estas oriente municipo Smiltene kaj municipo Gulbene, sude municipo Madona kaj municipo Ogre, norde municipo Valmiera kaj municipo Limbaži, kaj okcidente municipo Sigulda.

Historio

La areo estis loĝita ekde la ŝtonepoko. Komence de la 13-a jarcento ĝi estis dividita en latgalaj kaj livonaj ŝtatoj Autīne, Idumeja kaj Tālava. La rivero Gauja estis utiligita kiel komercvojo. En la 13-a jarcento, la distrikto estis subigita fare de la krucistoj kaj dividita inter la Ĉefepiskopejo de Rigo kaj Livonia Ordeno en Livonio, en 1569-1621 ĝi estis parto de Respubliko de Ambaŭ Nacioj, ekde 1621 - parto de Svedio. En 1796 ĝi estis inkludita en la rusa Livlanda provinco.

Geografio

La suda kaj sudorienta parto de municipo Cēsis situas en la Centra Altebenaĵo de Vidzeme (la plej altaj punktoj - Elkas kalns 261 m kaj Brežģa kalns 255 m), en la okcidento estas la Nordokcidenta Vidzeme altaĵo, en la nordo - la Meza Gauja malaltebenaĵo. Du trionoj de la surfaco de la municipo estas kovritaj de montetoj. Grundoj - malforte kaj modere gazonaj podzoligitaj sur argilaj aŭ sablargilaj grejsaj bazoj. En 1981 arbaroj kovris 44% de la tiama teritorio de la distrikto. Mineraloj: dolomito (Cēsis), gruzo (Āraiši, Pāvuli, Plukši), devonia argilo (Liepa, Gārša, Glūda, Murleja), torfo (la plej grandaj torfejoj - Lielais purvs, Lielais Unguru purvs). Nacia Parko de Gauja estas okcidente kaj nordokcidente.

Averaĝa temperaturo: -6  °C en januaro, +16  °C en julio. Precipitaĵo 650–750 mm jare.

Preskaŭ la tuta teritorio de la municipo situas en la baseno Gauja. Gravaj alfluantoj: Amata, Līgatne, Brasla. Grandaj lagoj: Alauksts (7,47 km²), Inesis (5,2 km²), Ungurs (3,94 km²).

Loĝantaro

La municipo Cēsis havas 41 161 loĝantojn (2021) kaj la denseco estas 15,4 loĝantoj por kvadratkilometro.

La plej grandaj setlejoj

N#	Setlejo	Statuso	Paroĥo	Loĝantaro (2021)
1.	Cēsis	Urbo	-	16 553
2.	Liepa	Vilaĝo	Liepas	2202
3.	Priekuļi	Vilaĝo	Priekuļu	2183
4.	Augšlīgatne	Vilaĝo	Līgatnes	1435
5.	Līgatne	Urbo	-	1134
6.	Jaunpiebalga	Vilaĝo	Jaunpiebalgas	880
7.	Jāņmuiža	Vilaĝo	Priekuļu	528
8.	Vecpiebalga	Vilaĝo	Vecpiebalgas	457
9.	Straupe	Vilaĝo	Straupes	444
10.	Līvi	Vilaĝo	Drabešu	437

Administraj unuoj

Urboj (pilsēta)

Cēsu pilsēta, Līgatnes pilsēta.

Paroĥoj (pagasts)

Amatas pagasts, Drabešu pagasts, Dzērbenes pagasts, Inešu pagasts, Jaunpiebalgas pagasts, Kaives pagasts, Liepas pagasts, Līgatnes pagasts, Mārsnēnu pagasts, Nītaures pagasts, Priekuļu pagasts, Raiskuma pagasts, Skujenes pagasts, Stalbes pagasts, Straupes pagasts, Taurenes pagasts, Vaives pagasts, Vecpiebalgas pagasts, Veselavas pagasts, Zaubes pagasts, Zosēnu pagasts.

Galerio

• 
  Vecpiebalga grandbieno.
• 
  Raunis rivero.
• 
  Lielā Ellīte kaverno.
• 
  Kastelo de Lielstraupe.
• 
  Zvārte roko.
• 
  Iama paperfabriko de Līgatne.
• 
  Raftado en Amata rivero.
• 
  Cēsis.