Butirka
| Butirka | |||
|---|---|---|---|
| Бутырская тюрьма | |||
 | |||
detention center (en)  rekonilo 
| |||
| Bazaj datoj | |||
| Arkitekto | Matvey Kazakov vd | ||
| Estiĝo | 1771 | ||
| Lando | Rusio (1991–) Rusia Imperio Sovetunio (–1991) vd
| ||
| Situo | Tverskoj | ||
| Situo | |||
| Geografia situo | 55° 47′ 6″ N, 37° 35′ 37″ O (mapo)55.7848737.59372Koordinatoj: 55° 47′ 6″ N, 37° 35′ 37″ O (mapo) [+] | ||
| |||
 Butirka | |||
| Posedata de | Rusio vd | ||
| Retejo | http://www.butyrka-sizo.ru | ||
La malliberejo Butirka (ruse бутырка, parollingva esprimo por la oficiala бутырская тюрьма, Butirskaja tjurma) estis la centra transitmalliberejo en carista Rusio, situanta en centra parto (distrikto Tverskoj, Centra arondismento) de Moskvo. Nuntempe Butirka restas la plej granda de moskvaj esplorarestejoj. Troloĝateco daŭre estas problemo.
Historio
[redakti | redakti fonton]La unuaj referencoj al Butyrka povas esti spuritaj reen al la 17-a jarcento. La nuna prizonkonstruaĵo estis konstruita en 1879 proksime de la Butyrsk-pordego (бутырская застава, Butirkaja zastava) en la loko de prizono-fortikaĵo kiu estis konstruita fare de la arkitekto Matvei Kazakov dum la regado de Katerina la granda. La turoj de la malnova fortikaĵo siatempe enhavis la ribelemajn Streltsy-ojn dum la regado de Petro la Granda , kaj poste centojn da partoprenantoj de la 1863-a Januara Ribelo en Pollando. Membroj de Narodnaya Volya ankaŭ estis kaptitoj de la Butyrka en 1883, kiel estis la partoprenantoj en la Morozov-striko de 1885. La Butyrka-malliberejo estis konata pro sia brutala gvidado. La prizonadministracio uzis perforton ĉiun fojon kiam la malliberigitoj provis oponi kontraŭ io ajn.
Inter ĝiaj famaj malliberigitoj estis la influa revoluciema poeto Vladimir Majakovskij, la rusa revoluciema Nikolai Bauman, la fondinto de la sekretpolica KGB Feliks Dzerĵinskij (kiu estis unu el la malmultaj individuoj farantaj sukcesan fuĝon de la malliberejo), kaj la verkistoj Aleksandr Solĵenicin kaj Jefgenija Ginzburg.
Dum la Februara revolucio, la laboristoj de Moskvo liberigis ĉiujn politikajn kaptitojn de la Butyrka.
Post la Oktobra Revolucio, Butyrka restis loko de internigo por politikaj kaptitoj kaj transiga tendaro por homoj juĝitaj por esti sendita al la Gulago.
Dum la Granda purigo ĉirkaŭ 20.000 malliberigitoj samtempe estis malliberigitaj tie ĉi.. Miloj da politikaj kaptitoj estis pafitaj post esploradoj.
Vivkondiĉoj
[redakti | redakti fonton]Varlam Ŝalamov notas, en unu el siaj rakontoj, ke la Butyrka estas ekstreme varma en somero; Eduard Limonov, en lia dramo Morto en la polickamioneto, emfaze konsentas. Li diras ke, kun la kolapso de la sovetia reĝimo en 1991, troloĝateco fariĝis ankoraŭ pli urĝa temo; ekzistas pli ol 100 malliberigitoj en ĉeloj intencitaj por enhavi maksimume 10 homojn. La plej multaj el tiuj homoj estas laŭdire nefidindaj homoj de la kaŭkazaj regionoj. Ĉar epidemioj estas problemo, la prizonestroj provas plenigi ĉelojn tute kun homoj kun aidoso, aŭ kun tuberkulozo; tamen, tio utilas malgrande, ĉar multaj malliberigitoj estas drogmaniuloj, kaj ekzistas maksimume unu injektilo per ĉelo. Krome, malliberigitoj estas alportitaj al la tribunalo en troloĝataj polickamionetoj, tiel ke sana malliberigito povas spiri la saman aeron de unu kun tuberkulozo. La benzino ŝparita laŭ tiu maniero estas vendita sur la nigra merkato. La Butyrka havas strangan slangon: la prizonestroj estas nomitaj "manti", la malliberigito- "patzani", manĝi drogaĵojn estas "smazatsia", t.e., por ŝmiri sin. La vorto khuy estas uzita ekscese. Dokumentado televida estis permesita ekde 1995.
Famaj malliberigitoj
[redakti | redakti fonton]- Andrei Amalrik, rusa historiisto kaj fama disidento dum la 1960-aj jaroj. Verkinto de "Volo de Sovetunio Pluvivi Ĝis 1984".
- Fabijan Abrantoviĉ, bonkonata katolika pastro kaj por-sendependeca aktivulo de Belorusio.
- Anna Abrikosova, monaĥino de laDominikaninoj kaj elstara figuro en la Rusa Romkatolika Eklezio.
- Władysław Anders, pola generalo kaj ĉefministro.
- Isaak Babelo, verkisto, mortigita en 1940.
- Walerian Czuma, pola generalo.
- Feliks Dzerĵinskij, Ĉeka-sekretservo fondinto.
- Vladimir Dzhunkovsky, rusa ŝtatisto.
- Feliĉega Leonid Feodorov, Eksarko kaj laŭdira episkopo de la Rusa Romkatolika Eklezio.
- Heinz Hitler, la favorata nevo de germana diktatoro Adolf Hitler mortis post pluraj tagoj da torturo en 1942.
- Werner Haase, unu el la personaj kuracistoj de Adolf Hitler, mortis en kaptiteco en 1945.
- Bruno Jasieński, pola poeto kaj futuristo, mortigita en 1938
- Stanisław Jasiukowicz, pola ministro, torturita al morto en Butirka en 1946.
- Elena Karpuĉina, la Mondĉampiono de Ritma Gimnastiko de 1967, naskita en 1951 kiu vivis unuajn 2 jarojn en Butirka ĝis ŝiaj gepatroj estis pardonitaj en 1953.
- Yevgenia Ginzburg, rusa verkisto kaj historiisto.
- Sergei Korolev, rusa raketo kaj kosmoŝipdizajnisto.
- Zygmunt Łoziński, katolika episkopo de Minsko.
- Walter Linse, germana pri homaj rajtoj advokato kidnapita en la Usona Sektoro de Berlino en julio 1952 enprizonigita la 15an de decembro 1953.
- Nestor Maĥno, ukraina anarkiisto.
- Vladimir Majakovskij, poeto.
- Leopold Okulicki, pola generalo, komandanto de la Armia Krajowa, mortigita en Butirka en 1946.
- Konstantin Päts, prezidanto de la Respubliko de Estonio kiam ĝi iĝis okupata fare de Sovetunio en 1940.
- Emeljan Pugaĉov, tronpostulanto al la rusa trono kaj gvidanto de kozaka ribelo en 1773-1774.
- Varlam Ŝalamov, verkisto kaj sovetia disidento.
- Aleksandr Solĵenicin, fama Nobel-premio-premiito, verkisto kaj disidento.
- Kazys Skučas, litova politikisto kaj generalo de la litova armeo.
- Yevgenia Ginzburg, verkinto. En ŝiaj libroj, ŝi rakontas la nekredeblan rakonton pri sia aresto dum la elpurigoj (1937) en la grandurbo de Kazan, kie ŝi laboris kiel gvida membro de la loka Komunista partio de Alberto-strukturoj de tartara.
- Mieczysław Boruta-Spiechowicz, pola generalo kaj unu el la gvidantoj de kontraŭkomunista opozicio en la 1970-aj jaroj.
- Elena Stasova, rusa komunisto.
- Hans-Joachim Näther, germana aktivulo kontraŭkomunisma, ankoraŭ lernejano (1929-1950)
- Lev Termen, pioniro de elektronika muziko, la inventinto de la elektronika subaŭskulta cimo.
- Sergei Tretjakov, dramisto dum la 1920-aj jaroj. Li ŝajne ĵetis sin malsupren el prizonŝtuparejo por eviti ekzekuton.
- Augustinas Voldemaras, ĉefministro de Litovio, mortis en tiu malliberejo post kiam Litovio estis okupitaj fare de Sovetunio en 1940.
- Avhustyn Voloshyn, eksprezidento de Karpata Ukrainio, mortis en Butirka en 1945.
- Helmuth Weidling, germana generalo.
- Jonas Žemaitis, litova generalo, kapo de la litovaj kontraŭsovetiaj partiaj trupoj post 1945 mortpafita en 1953
- Garig Basmadjian, artisto
- Sergei Magnitskij, fama advokato kies morto en Butikra (2008) kondukis al 2009 rusa leĝo malpermesante malliberigadon de impostokrimuloj.
- Raŝid Ĥan Gaplanov, Ministro pri eduko kaj financoj de Azerbajĝana Demokratia Respubliko.
- Aron Baron, ukraina anarkiisto.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Oficiala hejmpaĝo de la prizono.
- Artikolo de la prizonula sekcio de mypeople.ru. Arkivigite je 2008-02-03 per la retarkivo Wayback Machine
- Artikolo de Rossiskaja Gazjeta Arkivigite je 2007-12-25 per la retarkivo Wayback Machine
- Listo de malliberejoj en Moskvo. Arkivigite je 2015-05-11 per la retarkivo Wayback Machine
- BBC-dokumentata pri la malliberejo.
- Neoficiala retpaĝaro de la deĵorantoj en rusaj prizonoj.