Federacio de Rodezio kaj Njasalando
| Federacio de Rodezio kaj Njasalando | |||||||||
| |||||||||
|
|
| ||||||||
| historia lando • dominio de Brita Imperio | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Geografio
| |||||||||
| Ĉefurbo: | |||||||||
| Loĝantaro | |||||||||
Kvanto de loĝantoj:
|
10 411 000
| ||||||||
| Ŝtat-strukturo | |||||||||
| |||||||||
.svg)
.svg)
.svg)
La Federacio de Rodezio kaj Njasalando (angle Federation of Rhodesia and Nyasaland), ankaŭ neoficiale konata kiel la Centra Afrika Federacio (angle Central African Federation aŭ mallonge CAF) estis protektorata federacio sub la aŭspicioj de la Brita imperio en la centro de Suda Afriko dum proksimume jardeko inter la jaroj 1953 ĝis 1963 sur areo de pli ol 1.2 milionojn da km². La federacio estis situanta en la lokoj de aktuala Zambio, Zimbabvo kaj Malavio .
La Federacio de Rodezio kaj Njasalando estis establita kiel politika unio de tri kolonioj establitaj de Britio en la sudo de la afrika kontinento dum la komenco de la 20-a jarcento : Norda Rodezio, Suda Rodezio kaj Njasalando . Inter la celoj kiuj subtenis la establadon de la federacio estis la brita provo stabiligi fortan por-britan elementon en Afriko kiel respondo al la ascendo al potenco de la Nacia Partio en la Unio de Sud-Afriko en 1948 . Kiel rezulto de diversaj internaj malkonsentoj, la federacio estis disigita en siaj bazaj unuoj fine de 1963, kelkajn monatojn post kiam ĝi festis la dekan datrevenon de sia establado per imponaj ceremonioj. En la du jaroj post la dissolvo de la federacio, ĉiuj konsistigaj kolonioj kiuj estis sub ĝi akiris sendependecon. Zambio estis establita en Norda Rodezio, Rodezio en Suda Rodezio kaj Malavio estis establita en Njasalando . La ĉefurbo de la Federacio estis la tiam nomita Salisbury, kio estas la nuntempe nomata Harareo .
Fono[redakti | redakti fonton]
En 1927 la proporcio de blankuloj al nigruloj estis 38,200 ĝis 922,000 en Suda Rodezio, 4,000 ĝis 1,000,000 en Norda Rodezio kaj 1,700 ĝis 1,350,000 en Njasalando . En 1946 Suda Rodezio havis 80,500 blankulojn kaj 1,640,000 nigrulojn, Norda Rodezio 20,000 kaj 1,600,000 respektive, kaj Njasalando 2,300 kaj 2,340,000 respektive.
La 8-an de novembro 1950 komenciĝis la unuaj intertraktadoj por federacia ŝtato por Rodezio kaj Njasalando . Dum multaj aferoj estis solvitaj en postaj intertraktadoj, kelkaj pruvis preskaŭ nesupereblaj. Sen la daŭraj klopodoj de Siro Andrew Cohen , Vicsekretario de la Kolonia Oficejo , interkonsento apenaŭ estintus atingita.
Cohen, kiu estis de juda origino kaj daŭre estis trafita per la holokaŭsto , estis kontraŭrasisto kaj aktivulo por afrikaj rajtoj. Li timis, ke Suda Rodezio falos en la orbiton de rasisma Sudafriko kaj tial laboris al federacio, kiu reduktos tiun danĝeron. Suda Rodezio kaj la nordaj teritorioj havis tre malsamajn tradiciojn, kiuj plue malfaciligis intertraktadojn [1][2].
Fondiĝo[redakti | redakti fonton]
La federacio estis formita la 1-an de aŭgusto 1953 [3][4]. La celo de la brita registaro estis formi ŝtaton kiu frapus ekvilibron inter ŝtatoj regitaj fare de nigruloj kaj tiuj kiuj restis sub blankaj registaroj. La federacio finfine malsukcesis ĉar nigraj naciistoj postulis pli da influo ol blankuloj volis permesi. La ŝtatestroj estis la ĉefministroj Siro Godfrey Martin Huggins de 1953 ĝis 1956 kaj Siro Roy Welensky de 1956 ĝis la dissolvo de la federacio. La parlamento konsistis el ĉambro nomita la "Federacia Asembleo", kiu konsistis el parte elektitaj kaj parte nomumitaj membroj
Dissolvo[redakti | redakti fonton]
La 31-an de decembro 1963, la federacio estis formale dissolvita kaj ĝiaj havaĵoj estis disigitaj inter la individuaj registaroj, kie Suda Rodezio ricevas la plimulton, precipe la armeaktivaĵojn. Baldaŭ poste, Norda Rodezio akiris sendependecon de Britio kiel Zambio kaj Nyasaland kiel Malavio . La restanta teritorio de Suda Rodezio, kiu hodiaŭ formas Zimbabvon , tiam estis nomita Rodezio . Ĝi unuflanke deklaris sendependecon en 1965 sub la gvidado de Ian Smith kaj lia Rodezia Fronto [5][6].
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Roberts-Wray, Kenneth. (1966) Commonwealth and Colonial Law. London: Stevens.
- ↑ Somerville, J. J. B. (1963). “The Central African Federation”, International Affairs 39 (3), p. 386–402. doi:10.2307/2611207.
- ↑ Rhodesia and Nyasaland Federation Act, 1953 of the United Kingdom (1 and 2 EI, 2, c. 30)
- ↑ Federation of Rhodesia and Nyasaland (Constitution) Order in Council, 1953 of the United Kingdom, S.I. 1953 No. 1199, p. 1804
- ↑ Rhodesia and Nyasaland Act, 1964
- ↑ Federation of Rhodesia and Nyasaland (Dissolution) Order in Council, 1963, S.I. 1963 No. 2085, p.4477.
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Rodezio
- Norda Rodezio
- Suda Rodezio
- Zimbabvo
- Zambio
- Malavio
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Armeo de Rodezio kaj Njasalando http://www.rhodesia.nl/ceremonialparade.pdf
- Fenestro sur Rodezio, arkivo de la historio kaj vivo de Rodezio
- . Identity and Decolonisation: the policy of partnership in Southern Rhodesia 1945-62. St. Antony's College, Oxford (2001). Alirita 2020-05-29.
- Federacio de Rodezio kaj Njasalando
- Rilatoj inter Britio kaj Zimbabvo
- Rilatoj de Malavio kaj Britio
- Administraj unuoj fonditaj en 1953
- Administraj unuoj malfonditaj en 1963
- Anglalingvaj administraj unuoj
- Rodezio
- Historio de Zimbabvo
- Historio de Zambio
- Historio de Malavio
- Eksaj konfederacioj
- Eksaj britaj kolonioj kaj protektoratoj en Afriko
- Brita koloniado en Afriko