Gurena lingvo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Gurena lingvo
lingvo • moderna lingvo
Oti–Volta
Parolata en Ganao, Burkino
Parolantoj 820 000
Skribo latina alfabeto
Lingvistika klasifiko
Niĝerkongaj
Atlantiko-kongajd:Q1075948
Volta-Kongod:Q37228
Gura lingvaro
Oti-Volta-lingvarod:Q1157178
Oficiala statuso
Oficiala lingvo en unu el la naciaj lingvoj de Ganao
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
  ISO 639-3 gur
  Glottolog fare1241
Angla nomo Gurene
Franca nomo gurenne
vdr

La gurena lingvo (ankaŭ nomata ninkarefrafra kaj farefare, fr. gurenne) estas lingvo apartenanta al la grupo gura[1] de la niĝerkonga lingvaro, parolata de ĉ. 850 000 personoj en la nordoriento de Ganao kaj la apudaj landlimaj regionoj de Burkino. Estas kvin ĉefaj variantoj: Gunene (gurena), nankani (ninkare, naani), nabt (Nabde, Nabdug, Nabnam), Talni (Talensi, Talene) kaj Booni.

Ortografio[redakti | redakti fonton]

La gurena (Frafra) uzas la latinan alfabeton sen uzi la literojn c, j, q, x, sed kompletigite per la literoj ɛ , ɔ , ŋ , kaj ɣ.

Alfabeto (Burkino) [2][3]
A B D E Ɛ F G H 1a Ɩ K L s-ro N Ŋ O Ɔ P R S T U Ʋ 5a W Tie Z
A b D E Ɛ F g h I Ɩ K l m N Ŋ o Ɔ P R s T U Ʋ V W Tie Z

Aldone al la literoj de la alfabeto, la gurena ortografio uzas tildon sur la vokaloj ‹ ã, ẽ, ɛ̃, ĩ, õ, ɔ̃, ũ  por indiki ilian nazaligon /ã, ẽ, ɛ̃, ĩ, õ, ɔ̃, ũ/. Kvankam la gurena estas tonlingvo, la tonoj kutime ne estas indikataj.

Ekzemploj[redakti | redakti fonton]

  • bulika: bonan matenon
  • ŭuntenga: bonan tagmezon
  • zanore: bonan vesperon
  • Toma toma (elp. to:.ma.to:ma/) ekvivalento por "saluto" iam ajn
  • la an ŭani: kiel vi fartas?
  • la an som: (mi) bone (fartas)

Uzado[redakti | redakti fonton]

La gurena lingvo estas instruata en kampuso Ajumaku de la Universitato de Edukado (Ganao). Ekzistas gurena versio de Vikipedio kaj de la programo Khaya, instruanta afrikajn lingvojn. La lingvo ankoraŭ ne estas instruata en lernejoj[4].

Bibliografio[redakti | redakti fonton]

  • (fr) Alphabet ninkare, SIL Burkina Faso, 2007 (rete konsulebla [arkivo])
  • (fr) Mary Esther Kropp Dakubu, Parlons farefari (gurenè) : langue et culture de Bolgatanga (Ghana) et ses environs, Paris, L’Harmattan, 2009, 180 paĝoj, (ISBN 978-2-296-10371-9, rete konsultebla [arkivo])

Vidi ankaŭ[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

Referencoj[redakti | redakti fonton]

  1. (en) Gur, Ethnologue
  2. (fr) SIL, 2007
  3. (fr) SIL International, «Classement alphabétique Arkivigite je 2016-08-29 per la retarkivo Wayback Machine» [arkivo], Dictionnaire Ninkare Frafra, 2016
  4. Njeri Wangari, Cecilia Maundu (2022-06-13) Konu Daniel Abugre Anyorigya, aktiviston pri la gurena lingvo (esperante). Tutmondaj Voĉoj. Arkivita el la originalo je 2023-08-24. Alirita 2023-10-31.