Komunista Partio de Indonezio
| Komunista Partio de Indonezio | ||
|---|---|---|
| ||
| partio | ||
| Komenco | majo 1914 vd | |
| Fino | 12-a de marto 1966 vd | |
| Lando(j) | Indonezio vd | |
| Sidejo | Ĝakarto | |
| Ideologio | ||
| Moto | Para Buruh Seluruh Dunia, Bersatulah! Proletoj el ĉiuj landoj, unuiĝu! | |
| Fondinto(j) | Henk Sneevliet vd | |
| Ĉefestro(j) | Henk Sneevliet vd | |
| Posedatoj | Harian Rakyat vd | |
Komunista Partio de Indonezio (indonezie Partai Komunis Indonesia, akronime PKI) - estis la indonezia komunista partio.
Dum la 1950-aj kaj fruaj 1960-ja jaroj tiu ĉi partio aperis kiel la plej granda nereganta komunista partio en la mondo, ĝis en 1965 ĝis 1966, kontraŭkomunisma amasmurdaro okazis, kiu ekstermis proksimume unu milionon da ĝiaj aktivuloj kaj simpatiantoj.
Historio[redakti | redakti fonton]
La partio fondiĝis kiel sekcio de la Kominterno de la maldekstra flanko de la Socialdemokrata Asocio funkcianta ekde 1914; sed ĝi estis fondita en 1920 en Semarang, elirante el la Socialdemokrata Asocio de Indies (nederlande Indische Sociaal-Democratische Vereeniging, ISDV). La PKI estis komence nomita la Komunista Asocio de Indioj (indonezie Perserikatan Komunis di Hindia). La PKI estis la unua komunista partio en Azio kaj iĝis sekcio de la Komunista Internacio baldaŭ post sia fondo.
En 1917 okazis gravega revolucio de soldatoj kaj maristoj ĉe Surabajo, estrata de "Indies Social Democratic Association" (Komunista Partio de Indonezio). Tiu revolucio estis perfortege forpremita.
Ĝi havas sian nunan nomon ekde 1924 [1]. En 1925, la PKI organizis amasstrikojn en Javo, kiuj en 1926–1927 iĝis popola ribelo kontraŭ la nederlandaj aŭtoritatoj [2]. En 1927, ĝi estis malpermesita de la kolonia registaro de Nederlandaj Orienthindiaj Insuloj post ĝia partopreno en la ribeloj en Banten kaj Okcidenta Sumatro. kaj ekde 1935 ĝi funkciis subtere [3]. Dum la japana okupacio de Indonezio de 1942 ĝis 1945, ĝi partoprenis la rezistan movadon.
Post la japana kapitulaco en 1945 la PKI revenis al la publika vivo partoprenante aktivan en la lukto por la indonezia sendependeco. La maldekstra flanko de la Indonezia Socialista Partio ( Partai Sosialis Indonesia ) aliĝis al la PKI en 1948.
En 1947 ĝi iĝis parto de la koalicia registaro, sed post apogado de la 1948-datita Madiun-kamparanaj ribeloj, la PKI estis malpermesita fare de la jam sendependa indonezia registaro por mallonga periodo. En la 1950- aj jaroj la PKI adoptis naciismajn poziciojn sub la gvidado de Dipa Nusantara Aidit, apogante la kontraŭ-koloniajn kaj kontraŭ- okcidentajn politikojn de la registaro de prezidanto Sukarno [4].
Kun kreskanta populara subteno kaj preskaŭ 3 milionoj da membroj antaŭ 1965, la PKI estis la plej granda komunista partio ekster tiuj de Sovetunio kaj la Ĉina Popola Respubliko, sed nereganta. La kreskanta influo de la PKI malkomfortigis Usonon [5][6]. Same, kaj kvankam Sukarno konservis certan bonvolemon kun la komunistoj, li vidis sian reĝimon en danĝero pro ilia rapida kaj forta leviĝo. La islamaj religiaj gvidantoj (Indonezio estas la lando kun la plej multaj islamanoj en la mondo) kaj la plej naciismaj sektoroj de la Armeo ankaŭ vidis siajn sociajn privilegiojn en danĝero. En 1965, ĝi partoprenis en malsukcesa militista puĉo, pro kiu ĝi estis submetita al subpremo kaj malpermesita en 1966. Sekve de la malsukcesa puĉo, kontraŭkomunisma genocido okazis, kiu estis subtenata de Usono, Unuiĝinta Reĝlando kaj Aŭstralio [7]. De 1965 ĝis 1967, laŭ diversaj taksoj, inter 300 000 kaj 400 000 PKI-anoj kaj subtenantoj [8]. Ekde 1966 ĝis 1998, kontraŭkomunisma epoko nomita Nova Ordo, kaj dum tiu periodo ĝi kaŝe aktivis kaj ne estas signifa politika forto en la lando [9].
Kontraŭkomunisma amasmurdaro de 1965-1966 kaj sekvoj[redakti | redakti fonton]
Vidu Indonezia amasmurdaro je 1965–1966
Nokte de la 30-a de septembro 1965, grupo formita de mezaj armeaj oficiroj kidnapis kaj murdis 6 altrangajn generalojn, asertante malhelpi puĉon. La PKI estis akuzita je instigado de puĉo kaj servis kiel preteksto por la puĉo de generalo Suharto [10]. La PKI suferis severan subpremon en kiu pli ol 500 000 el siaj membroj kaj simpatiantoj estis mortigitaj kaj pli ol miliono estis arestitaj [11]. La listoj de suspektataj komunistoj estis supozeble provizitaj de la CIA. En 1966, la PKI kaj ĝia tuta organizo (gazetoj, revuoj kaj aliaj publikaĵoj) estis tute ekster la leĝo [12][13].
Kelkaj el tiuj eventoj estis montritaj en la populara romano kaj filmo The Year of Living Dangerously, kiu estis malpermesita en Indonezio ĝis 1999. La romano estis verkita de la aŭstraliano Christopher Koch en 1978 kaj transformita en filmon de Peter Weir en 1982. La filmo ĉefroligis Mel Gibson kaj Sigourney Weaver, inter aliaj aktoroj.
Laŭ Internacia Amnestio, en 1998 estis ankoraŭ 13 maljunuloj en indoneziaj malliberejoj akuzitaj pri apartenado al la PKI. Iamaj membroj de la PKI estas (aktuale en 2004) ekskluditaj de certaj laborlokoj, inkluzive de en la Publika Administracio. Dum la prezidanteco de Abdurrahman Wahid estis levita la ebleco fini la subteran komunistojn, kio kaŭzis tian polemikon en la indonezia socio ke lia demisio estis akcelita.
Laŭ studo de la CIA de la eventoj en Indonezio, "En terminoj de la nombroj mortigitaj la kontraŭkomunismaj masakroj en Indonezio, ĝi rangas kiel unu el la plej grandaj amasaj murdoj de la 20a jarcento" [14][15].
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ George McTurnan Kahin, Nationalism and Revolution in Indonesia (Cornell University Press: Ithaca. New York, 1952) p. 77.
- ↑ Sinaga (1960) p. 12.
- ↑ www.marxists.org/indonesia/indones/pkihist.htm. Arkivita el la originalo je 22 May 2010. Alirita 6 June 2016.
- ↑ Communism and Stalinism in Indonesia. Workers' Liberty #61, February 2000.. Alirita 6 June 2016.
- ↑ Bevins, Vincent. (2020) The Jakarta Method: Washington's Anticommunist Crusade and the Mass Murder Program that Shaped Our World. PublicAffairs. ISBN 978-1541742406.
- ↑ Benjamin, Roger W.; Kautsky, John H..
- ↑ Bevins, Vincent, "What the United States Did in Indonesia", The Atlantic, 20 October 2017.
- ↑ The Indonesian Counter-Revolution.
- ↑ (en) Bambang Muryanto, 'Bumi Manusia' simpligita por logi jarmilan generacion', The Jakarta Post, la 31-an de majo 2018.
- ↑ Roosa, John. (2006-08-03) Pretext for Mass Murder: The September 30th Movement and Suharto's Coup D'Etat in Indonesia (angle). University of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-22030-3.
- ↑ Robinson, Geoffrey B.. (2018) The Killing Season: A History of the Indonesian Massacres, 1965-66. Princeton University Press, p. 66–81. ISBN 9781400888863.
- ↑ Gellately, Robert. (July 2003) The Specter of Genocide: Mass Murder in Historical Perspective. Cambridge University Press. ISBN 0521527503.
- ↑ Cribb, Robert. (15 September 2004) Historical Dictionary of Indonesia. Scarecrow Press. ISBN 978-0810849358.
- ↑ Kahin, George McT.
- ↑ Mark Aarons (2007).
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Tan Malaka
- Musso (politikisto)
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Homoj de Indonezio, Unuiĝu kaj Batalu al demisiigo de la Faŝisma Reĝimo
- Defenda parolado donita de Sudisman en 1967
- Ombra Ludado - Informo koncerne al la 1965 puĉo kaj posta subpremo de la PKI.
- La unua periodo de la Indonezia Komunista Partia (PKI): 1914-1926