Ĝakarto

	Ĝakarto; (Daerah Khusus Ibukota Jakarta)
	indonezie Jakarta
	urbo
	Fotomontaĵo
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Daerah Khusus Ibukota Jakarta
	Moto: Jaya Raya (venka kaj prosperanta)
	Kromnomo: La granda durio
Ŝtato	Indonezio
Insulo	Javo
Subdivido	6
Historiaj regionoj	Granda Barato, Taruma reĝlando Tarumanagara, Reĝlando Sunda
Flughaveno	Flughaveno Halim Perdanakusuma
Tipo de urbo	Aglomeraĵo
Memorindaĵoj	5
Turo	Ĝakarta Turo
Maro	Java maro
Situo	Ĝakarto
- alteco	7 m s. m.
- koordinatoj	06° 12′ 00″ S 106° 48′ 00″ O / 6.20000 °S, 106.80000 °O (mapo)
Areo	740,28 km² (74 028 ha)
- de lando	662,33 km² (66 233 ha)
- de akvo	6 977,5 km² (697 750 ha)
Loĝantaro	9 580 000 (2010)
- de metropolo	26 600 000
Denseco	12 941,05 loĝ./km²
- de metropolo	26 600 000 loĝ./km²
Fondo	5-a jarcento
- oficiala estiĝo	22-a de junio 1527
Horzono	WIB / OIT (UTC+7)
Poŝtkodo	1xxx0
Telefona antaŭkodo	+62 21
	Situo enkadre de Azio Situo enkadre de Azio
	Situo enkadre de Indonezio Situo enkadre de Indonezio
	Divido de la ĉefurba regiono Divido de la ĉefurba regiono
	Vikimedia Komunejo: Jakarta
	Retpaĝo: www.jakarta.go.id
	Portalo pri Indonezio

Koordinatoj: 06° 12′ 00″ S 106° 48′ 00″ O / 6.20000 °S, 106.80000 °O (mapo)

Ĝakarto aŭ (Jakarta, oficiale konata kiel Speciala Ĉefurba Regiono Ĝakarto (indonezie Daerah Khusus Ibu Kota Jakarta), estas ĉefurbo kaj havenurbo de respubliko Indonezio. Ĝi estas la plej loĝata urbo en Indonezio kaj unu el plej loĝataj aglomeraĵoj en la mondo. Ĝi estas same la ekonomia, kultura kaj politika centro de la lando.

Ĝi situas ĉe la Ĝakarta golfo sur la nordokcidenta marbordo de insulo Javo. En decembro de 2012 la urbo havis 9'761'407 loĝantojn en la propra urbo ^[1] kaj 13'194'000 kun la aglomeraĵo. Ĝi estas ne nur la plej loĝata urbo en Indonezio sed ankaŭ la plej loĝata en Sudorienta Azio.^[2] La oficiala metropola areo, konata kiel Jabodetabek (nomo formita per la kombino de la komencaj silaboj de Jakarta, Bogor, Depok, Tangerang kaj Bekasi), estas la dua plej granda en la mondo.

Establita en la 4a jarcento, la urbo iĝis grava komerca havenurbo por la Sunda Regno. Ĝi estis de facto ĉefurbo de la Nederlanda Hindio (konata kiel Batavia tiam, respektive Batavio). Nuntempe la ĉefurbo pluestis la ĉefurbo de Indonezio ekde la sendependeco de la lando esti deklarita en 1945. La urbo estas nune la sidejo de la Sekretariaro de ASEAN.

Ĝakarto estis listita kiel mondurbo en la esplorado de 2008 fare de la Globalization and World Cities Study Group and Network (GaWC).^[3] Baze sur esplorado fare de la Brooking Institute, en 2011 la ekonomia kresko en Ĝakarto rangis la 17a inter la 200 plej grandaj urboj de la mondo, saltinte el ĝis rango de 2007 kiel la 171a. Ĝakarto kreskis pli rapide ol Kuala Lumpur, Pekino kaj Bangkoko.^[4]

Historio[redakti | redakti fonton]

La pli frua setlejo, Jaĝakarta ("venkoriĉa urbo"), estis detruita en 1619 far Nederlanda Orienthinda Kompanio. La Kompanio fondis samloke lokon Batavia (en Esperanto Batavio) kiel havenon por la floranta spicokomerco. (Pri la nomo vidu: "Batavoj".)

La urbo estis alinomita dum la dua mondmilito al Ĝakarto. Je la pli frua nomo atentigas nur la valida regiona aŭtokodo "B".

Geografio[redakti | redakti fonton]

Administraj dividoj[redakti | redakti fonton]

Sunda Kelapa, pliposte nomata Jayakarta, estas la malnova haveno de Ĝakarto. Sunda Kelapa estis la origina loko el kio ekestis Ĝakarto.

Kulturo[redakti | redakti fonton]

Ekonomio[redakti | redakti fonton]

Demografio[redakti | redakti fonton]

Transporto[redakti | redakti fonton]

Ĝakarto havas egan sistemon de rapidaj busoj nomitan TransJakarta kiun oni lastatempe fervore pligrandigis kaj plidensigis. Sistemo de urbaj fervojlinioj nomita KRL Commuter Line aŭ KRL Jabotabek, kurtigo KRL estas kereta rel listrik kio siavice signifas "elektra fervojo", ekzistas kaj ekzistis delonge kaj estas en iomete uzebla stato sed suferas je nesufiĉa kapacito. Nuntempe oni konstruas du pliajn sistemojn, MRT Jakarta (parte subtera malpeza fervojo) kaj LRT Jabodebek (malpeza fervojo).

Urba pejzaĵo[redakti | redakti fonton]

En Ĝakarto troviĝas jam 107 ĉielskrapantoj pli altaj ol 150 m kaj ties kvanto kreskadas rapide. Oni planas konstrui turon Signature Tower Jakarta aŭ Menara Signature Jakarta altan je 638 m. Onidire, ĝi estu plenumita en jaro 2022 ^[5].