La fanfarona militisto

Miles gloriosus
literatura verko
Aŭtoroj
Aŭtoro	Plaŭto
Lingvoj
Lingvo	latina lingvo
Eldonado
Ĝenro	fabula palliata
Loko de rakonto	Efezo

La fanfarona militisto aŭ singlora soldato (latina: Miles gloriosus) estas romia teatraĵo de Plaŭto. Tiu verko kreis por la tuta historio popularan stereotipon de "fanfarono", supozeble militisto, kvankam ne ĉiam.

Pyrgopolynices en produktaĵo de la teatraĵo de 2012.

Intrigo

La kapitano - Gravuraĵo de la 17-a jarcento.

La komenco de la teatraĵo malfermiĝas en dialogo inter la soldato (Pyrgopolynices) kaj lia flata kaj plaĉema sklavo, Palaestrio. La soldato estas "modesta" kiam li montras siajn batalkapablojn al la admiranta publiko kiu ĉirkaŭas lin, dum lia lojala servisto daŭre komplimentas lin. La sklavo rakontas al la spektantaro kiel li kunligiĝis kun sian nunan majstron - li estis kaptita per piratŝipo kiam li provis informi sian antaŭan majstron (Plausicles) ke la prostituitino kiun li amis estis forkaptita. Kiam la sklavo estas transdonita al sia mastro, li renkontas la saman prostituitinon kaj sendas al Plausicles mesaĝon ke li trovis sian amaton.

La enamiĝinta Plausicles revenas renkontiĝi kun sia antaŭa sklavo kaj prenas loĝlokon en la domo de maljunulo, kiu loĝas kontraŭ la domo de la fanfarona soldato. La sklavo boras truon en la muro por ke la du amantoj povu renkontiĝi sekrete. La intrigo iĝas komplika kiam unu el la sklavoj (Scaldros) eltrovas pri la ruzaĵo kaj Palaestrio estas devigita trovi solvon al la problemo. Li decidas superruzi la fanfaronan soldaton uzante klaŭnan "ĝemelinon", kiu venas kun sia patrino por viziti la grandurbon. Kiam Scaldros rakontas al Palaestrio kion li vidis, ĉi-lasta provas konvinki lin, ke li estas malĝusta kaj sukcesas konfuzi lin kun la prostituitino, uzante la truon kiun li boris en la muro, kaj kredigi al li, ke ili estas du malsamaj virinoj. Dum la ruzaĵo, la prostituitino rakontas al la du sklavoj ke ŝi havis sonĝon pri sia ĝemela fratino kiu venis por serĉi ŝin. La gastiganta maljunulo ankaŭ helpas per ruzo kaj estas kolera pri la sklavo, Scaldros, por insultado de siaj gastoj, la alivestita prostituitino kaj ŝia patrino.

Por unuigi la amantan paron, la sklavo devas trovi alian lertaĵon -t.e. trovi virinon por la maljunulo, kiu supozeble enamiĝos al la fanfaronula soldato. La soldato krediĝas kaj estas maltrankvila, ĉar li ne scias kiel senprobleme alporti siajn du konkubinojn en sian domon. Palaestro provas persvadi lin por elpeli la prostituitinon de sia hejmo sub la preteksto ke ŝia patrino kaj fratino venis al la urbo. Tiel la prostituitino suriris ŝipon kun sia amanto reen al Ateno.

Propraĵoj de la komedio

1. En la diskuto
   • La romantika komedio baziĝas sur feliĉa fino kaj iluzio. En ĝia kerno estas la kapablo venki obstaklojn per amo, ĉar sufiĉas, ke unu persono enamiĝas kaj lia tuta destino ŝanĝiĝos. En la praktiko la ŝanco ke tia ŝanĝo okazos senpene kreas en homo malemon ŝanĝi. La antikvaj romantikaj komedioj prezentis du finaĵojn: aŭ la majstro enamiĝas al libera virino, kiu malfaciligos al li geedziĝi kun ŝi (pro la gepatroj, kiuj ne konscias ke ŝi estas libera virino, ktp.), aŭ li falas enamiĝante kun altklasa prostituitino (kiu foje amas du virojn – unu kiu financas ŝin kaj la alian).
   • Tre neverŝajna koincido - la sklavo, kiu veturis por informi sian mastron pri la forkapto de la prostituitino, estis forrabita kaj trovas ŝin.
   • Konante la estontecon - la aktoro scias la estontecon sed la rolulo ne. La spektantaro ĝuas la spektaklon danke al la scio, kiun la aktoro donas pri ruzoj kaj ruzaĵoj.
   • Teatro ene de la realo - la aktorino ludas du duoblajn rolojn.
2. Konstantaj figuroj kiel flatulo. En antikva Grekio la rolo estis laŭvorta, tio signifas, ke estis klaŭno, kiu estis invitita al manĝfesto por flati kaj distri - li ricevus teleron kaj lekis ĝin. Foje la rolo iĝis metaforo kaj prezentis flatadon por mono.

La romia publiko ne konas la teatron

La teatraĵo "La fanfarona soldato" malkaŝas al la leganto la kulturan breĉon inter greka kaj romia socioj. La romia publiko ne konas tiom la etosan signifon de la teatro. Ĉi tiu fakto estas reflektita en:

1. La prologo prezentas la scenstrukturon distingite ekzemple de la teatraĵoj de Terentio, kiuj estis helpita de ili por polemiko.
2. La intrigo originas de greka verko nomita "Alazon", en la latina "Miles Gloriosus".
3. En la unua akto estas multaj klarigoj kaj priskriboj pri la roluloj preter kio necesas. Ekzemple, dum la dialogo inter la mastro kaj la sklavo, la unua petas de la dua purigi siajn krurojn, kvankam el la dialogo estas klare, kiuj estas la mastro kaj la sklavo. Krome multaj detaloj pri la intrigo, estas prezentitaj same kiel etendaĵo pri la nuntempa sinjoro kaj la antaŭa sinjoro.
4. Uzo de konataj lokoj - Efezo al kiu la prostituitino estis kondukita, estis loko kie vivis multaj prostituitinoj, el kiuj kelkaj ŝajnigis sin esti estimindaj kaj tial leĝoj estis promulgitaj kontraŭ ili, kiel ekzemple vesto por eviti la saman konfuzon.
5. Priskribo en la prologo pri la enhavo de la teatraĵo. La kialo de tio estis ne nur pro la manko de konscio pri la teatro sed ĉar en Romo, male al en Grekio, distraj konkursoj estis utiligitaj kiel distro por la spektantaro kaj fakte konkuris kun la teatro.
6. Paleitro traktas sin kiel reĝisoron: li diras al la enuigita publiko fari lokon, priskribas la teatraĵon, kio okazos, ekzemple li diras "mi trovos ĝemelon", komplimentas la aktorinon pri la duobla teatraĵo kaj kostumoj, kaj per tio li difinas al la romia publiko, kio estas sukcesa komedio.
7. La motivo de la okulo - En Grekio estis proksima rilato inter vidado kaj kompreno, ke ambaŭ estas de la radiko θαυ. La kapablo vidi, estas ankaŭ la bezono turni la kapon kaj kompreni, ke la teatraĵo antaŭ ni estas teatraĵo ene de teatraĵo, en kiu la prostituitino, kiu estas aktorino, maskas sin en la teatraĵo kiel sia ĝemela fratino. En la teatraĵo aperas la interspaco inter vizio kaj kompreno, kion vere vidis la sklavo Scaldros? Ĉu vi estas la prostituitino aŭ ne? Ĉi tiuj demandoj memorigas al la spektanto mem, ke li estas kaj sidas en la teatro kaj ĉio, kion li vidas, baziĝas sur okuloj kaj iluzio. Teatro estas iluzio inter realo kaj la vero. Ĉu tio, kion ni vidas, estas reala?
   • La okulmotivo ankaŭ estas esprimita tra Paleitro kiu funkcias kiel direktoro. La parolanto estas rolulo en teatraĵo, kiu memorigas al la spektantaro ke tio estas teatraĵo. Li rakontas tion kio venos, sed kiel rolulo li scias nenion. En grekaj komedioj la koruso kutimis rompi la fikcion.
8. La motivo de ŝipo - La ŝipmotivo malfermiĝas kaj fermas la intrigon. La teatraĵo egalas al bone konstruita ŝipo kaj engaĝiĝas en konatajn romiajn tekstojn. Dum tiu periodo Romo konstruis sian mararmeon kontraŭ Kartago kaj tiel ĝi estis konsiderita bona armilo kaj komplimento por la teatraĵo.

La traktado de sklavoj

La sinteno al sklavoj kiu eliras el la laboro:

1. Sklavo estas posedaĵo kaj ankaŭ la aktoroj. En Romo estis granda problemo pri la temo ĉar sklavoj, kiuj estis konsideritaj malsuperaj, estis ofte grekoj kiuj tradukis verkojn, t.e. ili estis tiuj kiuj alportis la kulturon al Romo.
2. La sklava teatraĵo montras unuflanke subfosan karakteron kaj aliflanke senhelpan rolulon kiel Scaldros kiu vidis la prostituitinon kisi sian amanton kaj timis, ke li estos krucumita. Aliflanke la sama sklavo estas priskribita kiel tiu kiu kaŝrigardis en la domon postkurante simion. Ekde la momento, kiam la sklavo vidis la prostituitinon, ajna ago kiun li faros kondukos lin en problemojn. Se li rakontus pri tio — li estus punita pro tio, ke li ne sufiĉe bone gardis ĝin, sed se li ne rakontus pri la ago kaj ĝi fine evidentiĝus — li estus ekzekutita.
3. La paralelo inter la rolo de la sklavo kaj la priskriboj de spertoj, kiujn la sklavoj trapasas, sugestas al la publiko, ke la dramisto mem laboris kaj konas la spertojn persone.
4. La romianoj ne povis agnoski, ke sklavo povus trompi sian majstron kaj tiel la intrigo okazas en la greka mondo. Krome, estas multe da emfazo en la intrigo pri rekompenco kontraŭ rekompenco - la fanfarona soldato kiu trompis kaj forrabis la prostituitinon ricevas sian punon.

Sintenoj al virinoj

Ĉie en la intrigo la mizogineco kaj sinteno al virinoj estas rivelitaj.

1. La dialogo inter la maljunulo kaj la junulo – la maljunulo, kiu ne volas edziĝi ĉar la virino elspezas monon – eĉ se nur por la domo – tiel virinoj estas markitaj kiel nerespondecaj elspezantoj. Aliflanke, sen edzino estas neniu por testamenti la monon. Tio estas, la tuta diskuto pri virino el la vidpunkto de la maljunulo rilatas al lia persona egoismo – li volas ion, por prizorgi lin sola kaj samtempe doni al li “malkarajn” heredantojn. Tiamaniere la maljunulo montras tion, kion oni atendas de "bona" virino - prizorgi kaj administri la hejman ekonomion. Krome, la diskurso estas inter du viroj klopodantaj trovi personajn plezurojn. Dum la konversacio la juna viro estas konscia pri la problema naturo de mono kaj amo, precipe kiam oni parolas pri Hitara, kiu ne nur elspezas la monon sed ankaŭ ne alportas legitimajn infanojn al kiuj li povos testamenti monon. Tio estas, agado kun la prostituitino ne estas de "vera amo", kiu kondukos al geedziĝo, sed nur al sekso. La junulo, kiu vivas per la mono de la maljunulo, kaj la fanfarona soldato, kiu estas ŝtelita de la prostituitino denove prezentas la stereotipon, ke tiu kiu devas engaĝiĝi kaj provizi plezurojn, estas la virino.
2. La stereotipo de la malbona kaj ruza virino - la prostituitino estas priskribita kiel ruza kaj malbona virino. Ŝi ekspluatas la fanfaronan soldaton kaj trompas lin. Ĉi tiu stereotipo estas kombinita kun la romia kredo, ke tiu ajn kiu estas ĉe la fundo, alvenis tie, ĉar li meritas ĝin.
   • Bildigo de la armea mondo - la prostituitino estas prezentita kiel soldatino faranta kampanjon, dum la soldato estas portretita kiel ina kaj ne vira.