Mateo Maximoff
| Mateo Maximoff | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 17-an de januaro 1917 en Barcelono |
| Morto | 24-an de novembro 1999 (82-jaraĝa) en Montreuil |
| Lingvoj | kataluna • hispana • Kalderash Romani • franca |
| Ŝtataneco | Francio Hispanio 
|
| Okupo | |
| Okupo | verkisto
|
Mateo Maximoff (naskiĝis la 17-an de januaro 1917 en Barcelono, mortis la 24-an de novembro 1999 en Francio[1]) estas romaa-franca evangelia pastro, konata kiel la unua romaa verkisto. La vivmisio de Maximoff estis konservi la rakontojn kaj legendojn, la kredaron kaj vivmanieron de la romaoj preter ĉiu romantikigo, kaj samtempe transdoni la kulturon de la romaoj, por veki komprenemon por ili. Li ankaŭ dokumentis la kulturon de la romaoj uzante filmon kaj fotarton, tradukis la Biblion en la kelderaŝa, parolata de la kalderaŝaj romaoj, nuntempe (2024) la plej disvastigita diasporo de romaoj en la mondo[2].
En 1983 Mateo Maximoff ricevis la premion Romanès por la antaŭenigo de la cigana kulturo.
Biografio
[redakti | redakti fonton]Lia patro estis kalderaŝa romao. La patrino de Mateo estis la kuzino de Django Reinhardt. Krome, lia patro scipovis konversacii en 23 lingvoj kaj kuraĝigis liajn infanojn esti scivolemaj pri lingvoj. Post la ekapero de la Hispana Enlanda Milito, li elmigris al parencoj en Francio. En 1939, enirante la Duan Mondmiliton, la franca registaro akuzis rifuĝintojn de Hispanio (plejparte ciganojn kaj judojn) je spionado por la nazioj kaj komencis aresti ilin kaj meti ilin en la koncentrejon Gur, proksime de la hispana landlimo.
Dum la 2-a Mondmilito, post kiam la Tria Regno okupis Francion, li kaj lia familio estis arestitaj. En 1961 li iĝis evangelia pastro. Li estis la unua persono kiu tradukis la Biblion al la romaa lingvo.
Verkaro
[redakti | redakti fonton]Post la romano "Ursitory" (1946) pri konflikto inter du grandaj ciganfamilioj kaj pri la ciganaj kutimoj rilataj al ĝi. Entute, dum sia vivo li verkis 11 fikciajn librojn. Li ankaŭ estis foje verkisto de poemoj, kiuj reflektis la severan kondiĉon de la plej multaj eŭropaj ciganoj, kaj talenta fotisto.
- 1999: Les Anges du destin (Anĝeloj de sorto), ISBN 2-910682-23-4
- 1996: Le prix de la liberté (La prezo de la libereco), ISBN 2-904201-22-X .
- 1995: Les gens du voyage (Homoj de la vojo)
- 1995: E nevi vastia (La Nova Testamento) traduko al căldărari, varianto de la romaa parolata en Rumanio
- 1993: Routes sans roulottes (Itineroj sen ruldomoj), romano kvazaŭ aŭtobiografie
- 1992: Ce monde qui n'est pas le mien (La mondo kiu ne estas mia)
- 1990: Dites-le avec des pleurs (Diru ĝin kun la pleŭroj)
- 1987: Vinguerka (pri la sorto de juna cigana dancistino)
- 1986: La poupée de Mameliga (La pupo de Mameliga)
- 1984: Comdamné a survive (Juĝite al supervivo)
- 1979: La septième fille (La depa filino)
- 1957: Savina. une farouche histoire tzigane racontee par un tzigan (Savina. kruela cigana historio rakontita al cigano), ISBN 2-904201-07-6 .
- 1955 (represo en 1996): Le prix de la liberté (La prezo de libereco), ISBN 2-904201-22-X .
- 1946: Les Ursitory (Ursitoroj)
Tradukoj
[redakti | redakti fonton]Ekzistas tradukoj de liaj verkoj en 15 lingvoj (inkl. en Esperanto aperonta en 2024).
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ (pl) Романы Культуры и Джиипэн: Цыганская Культура и Жизнь, arkivita de la originalo ĉe Wayback maŝino, la 14-an de oktobro 2007, alirite la 4-an de januaro 2021.
- ↑ (de) Sabine Adler, Vom Rand in die Mitte der Gesellschaft, la 8-an de aŭgusto 2008, alirite la 2-an de februaro 2024
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton](franca) Médiathèque Matéo Maximoff, disponas pri lia verkaro.