Magmorokaĵo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[nekontrolita versio]

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 20:22, 30 jun. 2015

Sub magmo-rokaĵoj aŭ magmaĵoj (magmo-devenaj rokaĵoj) oni kunigas nocie en la geologio ĉiujn ŝtonaĵojn, kiuj ekestas per solidiĝo de magmo kaj do havas sian originon per procezoj en la terinterno.

La magmaĵoj estas unu el la tri ĉefgrupoj de la petrografio. La du aliaj ŝtonaĵ-grupoj, kiuj havas tre malsaman ekestohistorion kaj strukturon, estas la sediment-devenaj kaj la metamorfoz-devenaj rokaĵoj (metamorfaĵoj). Je la mineralenhavo la tri grupoj tamen povas esti similaj.

Magmaj rokaĵoj ĝenerale estas la naturaj kristaliĝoproduktoj de varmega silikata fandaĵo, la tielnomata magmo. Kiam tiu arda-fluida maso el la terinterno venas al la surfaco, oni nomas ĝin lafo. Ĉu la malvarmiĝo kaj solidiĝo de la petrofandaĵo okazas super- aŭ subtere, havas fortan influon al la kristaliĝo kaj la teksturo de la ekestantaj rokaĵoj. Pro tio oni distingas du ĝis tri petrogrupojn:

Profundo- kaj elflurokaĵoj

Magmo-devenaj rokaĵoj, magmaĵoj aŭ magmo-rokaĵoj estas rokaĵoj kiuj estiĝis el magmo de vulkanoj aŭ de la terinterno. Tio okazas pere de diferenciga kristaliĝo (kristalsistemoj) laŭ diversaj leĝoj de termodinamiko. Plutonismo pristudas la formiĝon de rokaĵoj tre profunde sub la surfaco kaj Vulkanismo pristudas la formiĝon de rokaĵoj malprofunde aŭ ĉe la surfaco de la terkrusto. La unuaj nomiĝas plutonaĵoj aŭ plutonitoj, kaj la lastaj vulkanaĵoj aŭ vulkanrokaĵoj.

Pliaj ecoj de la magmaĵoj

Alia kriterio de klasado dependas respektive de:

la kemia konsisto ĉefe laŭ la procentaĵo de SiO² kaj alkal-metaloj (Na,K)
la ĉefaj mineraloj ĉefe laŭ la procentaĵo de kvarco, feldspato kaj diversaj silikatoj.

Transformiĝo de magmaĵoj al aliaj ŝtonaĵoj

Gravaj specoj de magmaĵoj

Specifaj tipoj de magmo-rokaĵoj estas la vejno-rokaĵoj, tio estas tiuj kiuj plenigas la fendojn de antaŭaj rokaĵoj; ofte tiuj estas tre utilaj ĉar enhavas interesajn mineralojn.

Alia specifa tipo de magmaĵo estas la vulkanvitro, tio estas la rokoj kiuj rapidege malvarmiĝis sen tempo por kristaliĝo. Tiuj estas amorfaj rokaĵoj, kiel ekzemple obsidiano, kio estas tre nigra, brila vitro uzata eĉ ekde la prahistorio.

Aliaj tipoj de magmaĵoj estas la tofoj kaj aglomeraĵoj, kiuj kunhavas similan devenon: kiam la kratero de vulkano ŝtopiĝas pro solidiĝinta lafo, okazas eksplodo de diversaj materialoj kaj grandaj rokaĵoj kaj etaj ŝtonetoj aŭ eĉ polvo; kie falas grandaj ŝtonoj poste encementitaj estiĝas aglomeraĵoj kaj de la polvecaj eksplodaĵoj formiĝas tofoj.

Ĝenerale la magmo-rokaĵoj, kune kun la metamorfozo-devenaj rokaĵoj, estas pli utilaj ol la sedimentad-devenaj rokaĵoj. Pro tio oni uzas ilin tre ofte en konstruado.

Ekzemploj de magmo-rokaĵoj estas la diorito, la riolito, la porfirito, la gabro, la bazalto kaj la sienito.

Vidu ankaŭ

Magmorokaĵo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Magmorokaĵo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Referencoj

Endre Dudich, "Ĉu vi konas la Teron? Ĉapitroj el la geologiaj sciencoj", Scienca Eldona Centro de UEA, Budapest, 1983.

@@ Linio 1: / Linio 1: @@
-[[Dosiero:Diorite.jpg|thumb|Diorito]]
+[[Dosiero:Diorite.jpg|eta|Diorito]]
-Sub '''magmo-rokaĵoj''' aŭ '''magmaĵoj''' (magmo-devenaj rokaĵoj) oni kunigas nocie en la [[geologio]] ĉiujn [[ŝtonaĵo]]jn, kiuj ekestas per solidiĝo de [[magmo]] kaj do havas sian originon per procesoj en la [[terinterno]].
+Sub '''magmo-rokaĵoj''' aŭ '''magmaĵoj''' (magmo-devenaj rokaĵoj) oni kunigas nocie en la [[geologio]] ĉiujn [[ŝtonaĵo]]jn, kiuj ekestas per solidiĝo de [[magmo]] kaj do havas sian originon per procezoj en la [[terinterno]].
 La magmaĵoj estas unu el la tri ĉefgrupoj de la [[petrografio]]. La du aliaj ŝtonaĵ-grupoj, kiuj havas tre malsaman ekestohistorion kaj strukturon, estas la [[sediment-rokaĵoj|sediment-devenaj]] kaj la [[metamorfoz-devenaj rokaĵoj]] (metamorfaĵoj). Je la mineralenhavo la tri grupoj tamen povas esti similaj.
@@ Linio 6: / Linio 6: @@
 Magmaj rokaĵoj ĝenerale estas la naturaj kristaliĝoproduktoj de varmega [[silikata fandaĵo]], la tielnomata '''magmo'''. Kiam tiu arda-fluida maso el la terinterno venas al la surfaco, oni nomas ĝin [[lafo]]. Ĉu la malvarmiĝo kaj solidiĝo de la petrofandaĵo okazas super- aŭ subtere, havas fortan influon al la [[kristaliĝo]] kaj la [[teksturo]] de la ekestantaj rokaĵoj. Pro tio oni distingas du ĝis tri petrogrupojn:
 == Profundo- kaj elflurokaĵoj ==
-[[Dosiero:North america rock volcanic.jpg|thumb|right|Vulkanaĵoj en [[Norda Ameriko]].]]
+[[Dosiero:North america rock volcanic.jpg|eta|dekstra|Vulkanaĵoj en [[Norda Ameriko]].]]
-[[Dosiero:North america rock plutonic.jpg|thumb|right|Plutonaĵoj en [[Norda Ameriko]].]]
+[[Dosiero:North america rock plutonic.jpg|eta|dekstra|Plutonaĵoj en [[Norda Ameriko]].]]
-'''Magmo-devenaj rokaĵoj''', [[magmaĵo]]j aŭ [[magmo-rokaĵo]]j estas [[rokaĵo]]j kiuj estiĝis el [[magmo]] de [[vulkano]]j aŭ de la terinterno. Tio okazas pere de diferenciga kristaliĝo ([[kristalsistemoj]]) laŭ diversaj leĝoj de [[termodinamiko]]. [[Plutonismo]] pristudas la formiĝon de rokaĵoj tre profunde sub la surfaco kaj [[Vulkanismo]] pristudas la formiĝon de rokaĵoj malprofunde aŭ ĉe la surfaco de la terkrusto. La unuaj nomiĝas [[plutonaĵo]]j kaj la lastaj [[vulkanaĵo]]j aŭ [[vulkanrokaĵo]]j.
+'''Magmo-devenaj rokaĵoj''', [[magmaĵo]]j aŭ [[magmo-rokaĵo]]j estas [[rokaĵo]]j kiuj estiĝis el [[magmo]] de [[vulkano]]j aŭ de la terinterno. Tio okazas pere de diferenciga kristaliĝo ([[kristalsistemoj]]) laŭ diversaj leĝoj de [[termodinamiko]]. [[Plutonismo]] pristudas la formiĝon de rokaĵoj tre profunde sub la surfaco kaj [[Vulkanismo]] pristudas la formiĝon de rokaĵoj malprofunde aŭ ĉe la surfaco de la terkrusto. La unuaj nomiĝas plutonaĵoj aŭ [[plutonito]]j, kaj la lastaj vulkanaĵoj aŭ [[vulkana roko|vulkanrokaĵoj]].
 == Pliaj ecoj de la magmaĵoj ==
 Alia kriterio de klasado dependas respektive de:
@@ Linio 22: / Linio 22: @@
 Aliaj tipoj de magmaĵoj estas la [[tofo]]j kaj [[aglomeraĵo]]j, kiuj kunhavas similan devenon: kiam la kratero de vulkano ŝtopiĝas pro solidiĝinta [[lafo]], okazas eksplodo de diversaj materialoj kaj grandaj rokaĵoj kaj etaj ŝtonetoj aŭ eĉ polvo; kie falas grandaj ŝtonoj poste encementitaj estiĝas aglomeraĵoj kaj de la polvecaj eksplodaĵoj formiĝas tofoj.
-Ĝenerale la magmo-rokaĵoj, kune kun la [[Metamorfozo-devenaj rokaĵoj]], estas pli utilaj ol la [[Sedimentad-devenaj rokaĵoj]]. Pro tio oni uzas ilin tre ofte en konstruado.
+Ĝenerale la magmo-rokaĵoj, kune kun la [[metamorfozo-devenaj rokaĵoj]], estas pli utilaj ol la [[sedimentad-devenaj rokaĵoj]]. Pro tio oni uzas ilin tre ofte en konstruado.
 Ekzemploj de magmo-rokaĵoj estas la [[diorito]], la [[riolito]], la [[porfirito]], la [[gabro]], la [[bazalto]] kaj la [[sienito]].
@@ Linio 28: / Linio 28: @@
 == Vidu ankaŭ ==
 {{Commons | Category:Igneous_rocks | magmaj petroj | alignement=right}}
+* [[Sedimenta rokaĵo]]
+* [[Metamorfa rokaĵo]]
 == Referencoj ==