Sándor Kőrösi Csoma
KŐRÖSI CSOMA Sándor (ŝandor koroŝi ĉoma) alinome: Alexander Csoma de Kőrös, estis hungara vojaĝisto en Azio, lingvisto, fondinto de la tibetologio, ano de la Hungara Scienca Akademio (1831) naskita Csoma Sándor la 27-an de marto 1784 en Csomakőrös (hodiaŭ Chiuruş, Rumanio) kaj mortinta la 11-an de aprilo 1842 en Darjeeling, Barato.
Biografio
[redakti | redakti fonton]Sándor Kőrösi Csoma post la studoj en la Kolegio Bethlen de Nagyenyed (hodiaŭ Aiud, Rumanio) daŭrigis siajn studojn en Göttingen, (Germanio). En 1819 li ekiris en Azion por malkovri la lingvajn parencojn de la hungaroj. Li pasigis dek jarojn en Okcidenta Tibeto. Tie li redaktis la unuan tibetan-anglan vortaron kaj la unuan tibetan gramatikon (1834). Poste li laboris en la biblioteko de Kolkato komisiite de la Bengala Azia Societo por klasifikadi la tibetajn manuskriptajn dokumentojn. En 1836 li decidis pluesplori la postsignojn de la hungara prahistorio kaj ekiris la tibetan Lasaon, sed survoje li malsaniĝis je malario kaj mortis. Lia tombo troviĝas en Darjeeling. Li regis deksep lingvojn. Sándor Újfalvi, lia kunlernejano, en siaj rememoraĵoj mencias, ke laŭ Kőrösi Csoma: per la fortega volo oni eblas ĉion superregi, ankaŭ la malriĉecon.
Pli gravaj verkoj
[redakti | redakti fonton]- Essays Towards a Dictionary Tibetan and English (Calcutta, 1834; Bp., 1984)
- A Grammar of the Tibetan Language in English (Calcutta, 1834; Bp., 1984)
- Körösi Csoma Sándor dolgozatai (1885, 1984)
- Sanskrit-Tibetan-English Vocabulary I-III. (Calcutta, 1910, 1916, 1944; Bp., 1984)
- Tibetan Studies (Calcutta, 1912; Bp., 1984)
- The Life and Teachings of Buddha (Calcutta, 1957) - Buddha élete és tanításai (Bukarest, 1972, 1982)
Verkoj pri li
[redakti | redakti fonton]- József Mihalik: Aleksandro Csoma de Kőrös. La nelacigebla migranto de la malproksimaj landoj. Budapeŝto: Hungara Esperanto-Asocio, 1942. 16 paĝoj.
- Ferenc Szilágyi: La vivo de Sándor Körösi Csoma. Tradukis Ervin Fenyvesi. Budapeŝto: Hungara Esperanto-Asocio, 1984. 151 paĝoj.
- Lajos Magyari: La taglibro de Csoma Sándor (Csoma Sándor naplója). Tradukis Jozefo E. Nagy. Roterdamo: Eldonejo Bero, 2004. 35 paĝoj.