Origanum dictamnus
| Origanum dictamnus | |
|---|---|
|
| |
| regno | plantae |
| divizio | angiospermoj |
| klaso | verdukotiledonoj |
| ordo | asteredoj |
| ordo | Lamialoj |
| familio | Lamiacoj |
| genro | origano |
| specio | O. dictamnus |
| binomo | Origanum dictamnus |
| klasifikfonto | L. |
.JPG)
Origanum dictamnus (diktamno-origano), konata en la greka kiel δίκταμο (díktamo) aŭ en kreta dialekto έρωντας (erontas, "amo"), estas delikata staŭdo kiu kreskas 20–30 cm alta. Ĝi estas aroma kuracplanto kiu kreskas nature nur sur la montflankoj kaj gorĝoj de la greka insulo Kreto. La planto estas vaste uzata por manĝaromoj kaj medikamentaj celoj, aldone al ornamaj uzoj en ĝardenoj. Tiu malgranda, laneca arbedo estas facile rekonebla pro la karaktera mola, laneca kovro de blankgriza hararo sur ĝiaj tigoj kaj verdaj folioj, kio donas al ĝi veluran teksturon. Malgrandegaj rozkoloraj floroj ĉirkaŭitaj de pli brile purpur-rozkoloraj brakteoj aldonas ekstravagancan kolorecon al la planto en somero kaj aŭtuno.[1] La diktamno-origano estas klasifikita kiel endanĝerigita ĉe la Internacia Ruĝa Listo de Endanĝeritaj Specioj de IUCN 1997.[2]
Priskribo[redakti | redakti fonton]
Origanum dictamnus estas multbranĉita planto kun diskoformaj ĝis ovalaj, grizverdaj folioj kiuj estas metitaj en paroj unu kontraŭ la alia. La maldikaj volbiĝantaj tigoj kaj lanecaj folioj estas kovritaj de velura blanka lanugo kaj estas 13–25 mm en grandeco.
La floroj estas pale rozkoloraj ĝis purpuraj kaj havas profundan lilan korolon kun multaj profundaj rozkoloraj imbrikitaj brakteoj. La buntaj floroj formantaj kaskadon de longformaj aretoj floras dum la somermonatoj. La floroj estas androginaj, signifante ke ili havas kaj masklajn kaj inajn organojn, kaj estas polenitaj fare de abeloj altiritaj al sia odoro kaj hela koloro.
Historio[redakti | redakti fonton]
La planto estis konata kiel simbolo de amo kaj afrodiziigaĵo, kaj la plej entuziasmaj junaj amantoj hastis sur montflankojn kaj en la profundajn gorĝojn de Kreto por trovi faskojn de la rozkoloraj floraroj kiel amdonacojn. Ekzistas multaj mortoraportoj tra la jarcentoj pri kolektantoj de tiu magia herbo.
Eĉ en lastatempaj tempoj, la kolekto de diktamno-origano estis tre danĝera okupo por la viroj kiuj riskis vivon kaj membron por surgrimpi malfirmajn rokajn surfacojn kie la planto kreskas nature sur la montoj de Kreto. Ili estis nomitaj erondadoj (amoserĉantoj) kaj estis konsideritaj tre pasiaj viroj.
La planto ĉiam estis altagrade aprezita; ĝi estas kolektita dum la florsezono en la somermonatoj, kaj estas eksportita por uzo en medikamentoj, parfumoj kaj por aromigi trinkaĵojn kiel ekzemple vermuton kaj absinton.
En Antikva Grekio, Hipokrato preskribis plantokuracojn kontraŭ stomakodoloroj, kiel kataplasmo por resanigado de vundoj, kaj por stimuli menstruon.
La greka filozofo Aristotelo en sia laboro La Historio de la Bestoj (612a4) skribis:
- Oni diras ke sovaĝaj kaproj en Kreto, kiam vunditaj de sago, serĉas diktamno-origanon, kiu laŭsupoze povas eligi sagojn de la korpo".
Aliaj akademiuloj de Antikva Grekio poste faris referencon al "diktamno", sed verŝajne celis Dictamnus albus, konata kiel blanka diktamno.
Hodiaŭ, la sovaĝa, nature kreskanta Kreta diktamno-origano estas klasifikita kiel "malofta" kaj estas protektita per eŭropunia juro. La kultivado nun koncentriĝas ĉe Embaros kaj la ĉirkaŭaj vilaĝoj, sude de Iraklio, Kreto, kaj uziĝas por fari tizanon kaj por naturaj belecproduktoj.
Fikcio[redakti | redakti fonton]
En Eneido de Virgilo, Venuso kuracas la pafvunditan Eneo'n per tigo de "Kreta diktamno", planto "kun lanugaj folioj kaj skarlata floro" kiujn kaproj manĝas kiam sagopafitaj.
En la fantaziisma romano Hari Poter kaj la Duonsanga Princo, diktamno estas la nomo de substanco kiu, kiam uzite magie, povas malhelpi cikatriĝon se uzite sufiĉe rapide post tranĉvundiĝo. La verkinto verŝajne aludas al la planto Dictamnus albus (blanka diktamno), kiu sekrecias oleon kiu havas kontraŭinflamajn trajtojn.
Sorĉado[redakti | redakti fonton]
La herbo estas uzata de modernaj sorĉistinoj en ampocioj kaj por aŭgurado kaj kontakto kun spiritoj. Ĉe incensa uzo, estas avertite ke spiritoj povas manifestiĝi en la fumo.
Ankaŭ, malgrandaj dozoj de la herbo laŭdire plifortigas onian kapablon prezenti astralan projekcion, apartigante la konscion de la fiziko.
Aromoprofilo[redakti | redakti fonton]
Toksologio[redakti | redakti fonton]
- Antimikroba efiko kontraŭ Listeria monocytogenes [3]
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2012-11-26. Alirita 2013-02-01.
- ↑ Walter, K.S. and Gillett, H.J. (1998) 1997 Internacia Ruĝa Listo de Endanĝeritaj Specioj. IUCN (The World Conservation Union), Gland, Switzerland and Cambridge, UK.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 (2009) “Liposomal incorporation of carvacrol and thymol isolated from the essential oil of Origanum dictamnus L. and in vitro antimicrobial activity”, Food Chemistry 112 (1), p. 77–83. doi:10.1016/j.foodchem.2008.05.060. Alirita 29-a de marto 2010..
Fonto[redakti | redakti fonton]
En tiu ĉi artikolo estas uzita maŝina traduko de WikiTrans de teksto el la artikolo Origanum dictamnus en la angla Vikipedio.
